Wojciech Kilar
Z Wikipedii
| Wojciech Kilar | |
 Wojciech Kilar w 2006 roku |
|
| Urodzony | 17 lipca 1932 Lwów |
Wojciech Kilar (ur. 17 lipca 1932 roku we Lwowie) — polski pianista i kompozytor muzyki poważnej, twórca muzyki filmowej, dyrygent.
Urodził się 17 lipca 1932 roku we Lwowie, w Polsce (obecnie Ukraina). Jego dom rodzinny znajdował się przy ulicy Sapiehy 59. Ojciec kompozytora był lekarzem, matka - aktorką teatralną. Jako dziecko, z wielką niechęcią brał lekcje gry na fortepianie u pani Reissówny. Po wyrzuceniu ze Lwowa, w 1945 kontynuował naukę gry na fortepianie w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej nr 2 w Rzeszowie.
Jako pianista zadebiutował w 1947 roku na konkursie Młodych Talentów, wykonując własne Dwie miniatury dziecięce. W latach 1947-48 uczęszczał do Państwowego Liceum Muzycznego w Krakowie, zaś w latach 1948-1950 do Państwowego Liceum Muzycznego w Katowicach. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Studiował u W. Markiewiczówny (fortepian), u Artura Malawskiego (teoria muzyki) i u Bolesława Woytowicza (fortepian i kompozycja). Dyplom ukończenia studiów z najwyższym odznaczeniem uzyskał w 1955 roku. W latach 1955-58 był aspirantem Woytowicza w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W 1957 roku uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. W latach 1959-1960 jako stypendysta rządu francuskiego kształcił się pod kierunkiem Nadii Boulanger w Paryżu.
Rozpoczął karierę w końcu lat pięćdziesiątych na pierwszych edycjach festiwalu Warszawska Jesień. Początkowo jego twórczość pozostawała pod wpływem polskiego i europejskiego neoklasycyzmu. Kompozytor sięgał do klasycznych form i gatunków (Mała uwertura, I i II Symfonia, Sonata na róg i fortepian), także do klasycznej melodyki, orkiestry i brzmienia. Czerpał z twórczości Béli Bartóka, Igora Strawińskiego, Dymitra Szostakowicza, Siergieja Prokofiewa. W 1960 roku za odę Béla Bartók in memoriam otrzymał nagrodę fundacji L. Boulanger w Bostonie.
Od początku lat sześćdziesiątych współtworzył wraz z Krzysztofem Pendereckim i Henrykiem Góreckim nową, polską szkołę awangardową oraz nowy kierunek we współczesnej muzyce zwany sonoryzmem, nawiązywał do serializmu i dodekafonii. Ważne utwory z tego okresu to: oparty na wierszu Rilkego Herbsttag, jazzujący Riff 62, Générique (1963), Diphtongos (1964) na chór mieszany i orkiestrę, dodekafoniczny Springfield Sonnet oraz Training 68 na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian, minimalistyczno-sonorystyczne Upstairs-Downstairs na dwa chóry dziecięce i orkiestrę.
W połowie lat siedemdziesiątych Kilar zwrócił się w kierunku muzyki bardziej komunikatywnej - uprościł swój język muzyczny, zaczął chętniej nawiązywać do tradycji, szukał inspiracji ludowej i religijnej - można tu mówić o próbie odnowienia stylu narodowego w polskiej muzyce. Punktem zwrotnym był Krzesany (1974). Zmiana stylu nie od razu została dobrze przyjęta przez krytyków. Ważne dzieła z tego okresu to: Przygrywka i kolęda (1972) na cztery oboje i smyczki, Bogurodzica (1975) na chór mieszany i orkiestrę, Kościelec 1909 (1976) - poemat symfoniczny napisany na 75-lecie Filharmonii Narodowej, nawiązujący do tragicznej śmierci Mieczysława Karłowicza, Siwa mgła (1979) na baryton i orkiestrę, Exodus (1980), Angelus (1984) na sopran, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną, Orawa (1986) na orkiestrę kameralną, Preludium chorałowe (1988).
Z okazji przypadającego Jubileuszu 100-lecia Filharmonii Warszawskiej, na zamówienie dyrektora Filharmonii Narodowej Kazimierza Korda, Wojciech Kilar skomponował mszę w intencji pokoju na nowe tysiąclecie: Missa pro pace (A. D. 2000) na sopran, alt, tenor, bas, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną. Światowe prawykonanie miało miejsce 12 stycznia 2001 roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Dzieło przyjęto z wielkim entuzjazmem. Jego "Msza dla pokoju" stała się tematem książki artystycznej wydanej przez znanego twórcę Jacka Wdzięczaka.
Napisał muzykę do ponad 130 filmów. Jego związki z filmem zaczęły się już w 1958 r., kiedy napisał muzykę do "Narciarzy" N. Brzozowskiej. Współpracował z wieloma reżyserami: Andrzejem Wajdą, Kazimierzem Kutzem, Krzysztofem Zanussim (począwszy od "Struktury kryształu" stworzył muzykę do niemal wszystkich filmów tego reżysera), Krzysztofem Kieślowskim, Stanisławem Różewiczem, Wojciechem Hasem, Tadeuszem Konwickim, Markiem Piwowskim, Romanem Polańskim, Francisem Fordem Coppolą, Jane Campion.
Otrzymał wiele prestiżowych nagród artystycznych polskich i międzynarodowych, m.in. wspomnianą wyżej nagrodę kompozytorską im. L. Boulanger, nagrodę fundacji A. Jurzykowskiego, nagrodę Lux ex Silesia (1995), nagrodę Złotego berła (2000). Za muzykę do filmu "Pan Tadeusz" otrzymał Złotą Kaczkę oraz "Platynową Płytę" za 20 tysięcy sprzedanych egzemplarzy. Za ścieżkę muzyczną do filmu "Dracula" Kilar otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Kompozytorów Amerykańskich.
W 1998 r. został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. 16 października 1998 r. na ulicy Piotrowskiej w Łodzi odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd. W dowód uznania dla jego twórczości otrzymał 10 marca 1999 r. tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego. 9 marca 2001 roku został laureatem Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. Jest również członkiem Rady Patronackiej Instytutu Jagiellońskiego. Od 2006 roku jest Członkiem Rady Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej.
Jego kompozycje są wykonywane przez najsłynniejsze orkiestry świata, m.in. z Filadelfii, Cleveland i Nowego Jorku. Jest patronem szkół muzycznych w Dzierżoniowie, Wodzisławiu Ślaskim, Państwowej Średniej Szkole Muzycznej nr. 2 w Rzeszowie. W 2005 czł. Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich, a podczas kampanii przed wyborami do parlamentu w 2007 udzielił wsparcia partii Prawo i Sprawiedliwość. 21 kwietnia 2006 r. został honorowym obywatelem Wodzisławia Śląskiego. Członek Rady Patronackiej Instytutu Jagiellońskiego. Obecnie kompozytor mieszka w Katowicach.
[edytuj] Ważniejsze dzieła:
|
|
[edytuj] Wybrana filmografia:
[edytuj] Linki zewnętrzne:
- Wojciech Kilar - strona kompozytora
- http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_kilar_wojciech
- http://www.usc.edu/dept/polish_music/composer/kilar.html (en)
Moritz von Sala • Johann Aichmüller • Andrzej Seidler-Wiślański • Edward Poh • Leopold Olcyngier • Władysław Rieger • Franciszek Smolka • Wiktor Zbyszewski • Wiktor Abrahamsberg • Agenor Gołuchowski • Ryszard Belcredi • Maurycy Kraiński • Adam Geisler • Julian Klaczko • Henryk Straszewski • Ignacy Schaitter • Gustaw Knendich • Oktaw Pietruski • Kazimierz Badeni • Leon Schott • Adam Fedorowicz • Stanisław Jabłoński • Roderyk Als • Leon Biliński • Stanisław Badeni • Stanisław Jędrzejowicz • Adam Midowicz • Józef Piłsudski • Roman Krogulski • Edward Rydz-Śmigły • Walenty Bal • Stanisław Maczek • Ignacy Tokarczuk • Józef Sondej • Józef Szajna • Wojciech Kilar • Jan Paweł II • Adam Harasiewicz • Jan Łopuski • Ryszard Kaczorowski
