Wietrzno (województwo podkarpackie)

Z Wikipedii


Wietrzno
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Dukla
Położenie	49° 36' 08'' N 21° 42' 25'' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Położenie na mapie Polski Wietrzno

Wietrzno – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dukla.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

[edytuj] Grodzisko Wietrznów

Na terenie wsi odkryto w latach 70. XX wieku dwa grodziska: kultury łużyckiej i wczesnośredniowieczne pochodzące z wieków od X do XI, z zachowanymi śladami potężnego grodu o poczwórnym pierścieniu wałów i fos. Tu odkryto w 1957 r. m.in. siekierkę z tuleją datowaną na okres halsztacki 700-550 p.n.e. z wtopionym meteorytem. Znalezione tu przedmioty pochodza z epoki neolitu (4000-2000 l.p.n.e.) i epoki brązu- ciałopalne cmentarzysko kurhanowe w lesie między Banią a Łazami z IV w. n.e.

[edytuj] Historia

W średniowieczu istniał tu gród w X-XII w., co potwierdzają wykopaliska, w których odkryto przemioty też z wcześniejszej epoki żelaza.Dokumenty z 1185 roku wymieniają Wietrzno. Mikołaj Bogoria Skotnicki podarował w 1185 r. - Koprzywnicę i w tej świętokrzyskiej gminie kilka wsi np.Krzcin,Gnieszowice i nawet koło Krosna m. Wietrzno i inne miejscowości zakonowi Cystersów, przybyłemu z Francji i to przy pomocy księcia Kazimierza II Sprawiedliwego.

Wieś wzmiankowana w 1277 r., nadana klasztorowi cystersów w Koprzywnicy przez komesa Mikołaja Bogorię Skotnickiego.Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny między innymi z Wietrzna. W 1284 r. wyznaczono przez wieś szlak królewski na Ruś i Węgry, dzięki królowi polskiemu. W 1345 r. Kazimierz Wielki wyznaczył tędy trasę dla kupców. W 1345 Konrad opat Koprzywnicki nadał sołectwo klasztornej miejscowości Wietrzno Oberwinowi (zwana Oberwinowa lub Albinowa Wola- przysiółek Wietrzna) położonej nad rzeką Jasiel, na której zezwala budować młyn i karczmę. W tym roku tędy wyznaczył król Kazimierz Wielki drogę dla kupców z Biecza przez Żmigród i Sanok na wschód.

Paszka z Podleszan w 1378 kupił Wietrzno za 50 grzywien. i w 1438-1460 wieś była w posiadaniu tzw. dziedziców z Wietrzna. W 1474 roku wojska węgierskie Tatarczaya napadły i zniszczyły Wietrzno, dlatego Kazimierza Jagiellończyka w tym roku zwolnił wieś na okres 3 lat z danin. Po zniszczeniach wieś powoli rozwija się. W 1536 r. wieś miała; młyn, karczmę i folwark należący do opactwa, a inny folwark o powierzchni 1 łana w Woli Wietrznej (Brwinowskiej) należał do sołectwa.

W 1581 zapisano w dokumentach Wietrzno z kościołem parafialnym wraz opodatkowanymi 3 łanami kmieci oraz 5 zagrodników. Najbardziej miejscowość ucierpiała w XVII i w XVII w. w wyniku najazdów rosyjskich i szwedzkich np. w czasie potopu szwedzkiego w latach 1655- 1657. Np. w 1657 r. Wietrzno uległo zniszczeniu przez wojska Jerzego II Rakoczego. W 1752 wybudowano tu kościół w stylu karpackiego baroku. W 1772 weszła armii austriacka dokonująca I rozbioru Polski. W 1788 nastąpiła utrata statusu parafii Wietrzno i przynależność do Bóbrki.

W 1807 Wietrzna kupił od Funduszu Religijnego Bernard Zerboni, w 1810 Seweryn Chłędowski, a w 1846 r. Otton Chłędowski

W 1849 r.mieszkańcy Wietrzna byli świadkami pochodów wojsk rosyjskich na Węgry i z powrotem W 1866 r. pierwsze próby Juliusza Nothona wierceń za ropą naftową W l.1866 – 1873 majątki dworskie dzierżawi hr.Jadwiga QWeissenwolf z d. Krasicka. W 1873 Wietrzno własnością Kazimierza Chłędowskiego i jego siostry Seweryny Jabłonowskiej.

W 1884 r. rozpoczęcie wierceń za ropą naftową na gruntach Chłędowskich, a w 1886 pierwsze wybuchy ropy naftowej na kopalni W. H. Mac Gervey´a i Berghaima. W 1886 r. po odkryciu bogtych żródeł ropy założono kopalnie i Praktyczną Szkołę Wiertniczą w Wietrznie która istniała w l.1888 – 1896. Praktyczna Szkoła Wiercenia Kanadyjskiego, która istniała w Ropiance w latach 1885-1888, w 1888 r. przeniesiono do Wietrzna, a 1896r. do Borysławia.

W 1893 r. wybudowano nową szkołę (dzisiaj starą) i w 1904 r. plebanię, a w 1906 r. erygowanł parafię w Wietrznie biskup przemyski Józef Sebastian Pelczar. W I wojnie światowej toczono tu wielokrotnie walki w 1914 r. i w 1915 r.

W czasie II wojny światowej działy tu oddziały AK OP-15 Orskiego, Bekasa, Jarowicza i Obłońskiego.

[edytuj] Dworek Chłędowskich

Tu mieszkał pod koniec swego życia i tu zmarł Walenty Chłędowski - (1797- 1846) literat, tłumacz, krytyk lit., pisarz, filozof; redaktor (brat; Adama Tomasza (1790-1855) bibliografa, dziennikarza.).

W XIX w. ta miejscowość była własnością Kazimierza Chłędowskiego(1843 - 1920) syna Ottona Chłędowskiego i Michaliny z Niesiołowskich, bratanka bibliografa i publicysty Adama Tomasza oraz wydawcy i krytyka literackiego Walentego. Był autorem pamiętników; Galicja i Wiedeń, szkiców historycznych; Z przeszłości naszej i obcej, Królowej Bony.

Jego żoną była Stefania Chłędowska (1850-1884) pisarka.

[edytuj] Zabytki

Remont kościoła w Wietrznie (2006)

Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła - wzniesiony w 1752 r. z wykorzystaniem elementów wcześniejszej budowli. Remontowany na początku XX wieku, następnie w latach 80. XX wieku i w pierwszej dekadzie XXI wieku. Kościół orientowany, drewniany konstrukcji zrębowej na podmurowaniu, z wieżą i kruchtą konstrukcji słupowej. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, przy nim od północy prostokątna zakrystia. Wnętrze prezbiterium ozdobione polichromią figuralno-ornamentalną z 1880 r. autorstwa Leona Wróblewskiego. Kościół zaliczany jest do obiektów położonych na Szlaku architektury drewnianej.