Werner Sombart
Z Wikipedii
Werner Sombart (19 stycznia 1863 - 18 maja 1941) był niemieckim socjologiem i ekonomistą, głową młodszej "szkoły historycznej" oraz jednym z największych myślicieli społecznych pierwszej połowy XX wieku.
Spis treści |
[edytuj] Początek kariery, socjalizm i ekonomia
Urodził się w Ermsleben, w górach Herzu, jako syn bogatego, liberalnego polityka oraz handlarza i właściciela nieruchomości, Antona Ludwiga Sombarta. Studiował prawo i ekonomię na uniwersytetach w Pizie, Berlinie i Rzymie. W 1888 r. uzyskał doktorat na Uniwersytecie w Berlinie pod kierunkiem "Gustawa von Schmollera" i "Adolpha Wagnera", najbardziej znanych w tym czasie ekonomistów niemieckich.
Jako ekonomista, a także jako społecznik, Sombart był wtedy uważany za radykalnego lewicowca, stąd też dostał katedrę w nieznanym, poza granicami Niemiec "Wrocławiu", a nie w szacownych uniwersytetach Heidelberga i Fryburga, o czym zadecydowały władze państwowe. Tymczasem Sombart był ważnym interpretatorem "Karola Marksa", choć nie marksistą. Z tegoż to powodu sam Fryderyk Engels nazwał go jedynym niemieckim profesorem, który pojął Kapitał.
W 1902 r. w swym największym dziele, Der moderne Kapitalismus, wydanym w sześciu tomach, przedstawił szczegółową historię ekonomii i rozwoju gospodarczego na przestrzeni wieków. Można je uznać za swoistą Biblię "szkoły historycznej". Choć wytykane przez ekonomię neoklasyczną, a także krytykowane w wielu punktach, dzieło to jest dziś podstawą dla szkoły Annales(Fernand Braudel).
W 1906 r. Sombart objął katedrę w Berlińskiej Szkole Handlowej, instytucji niższej rangą niż uniwersytet we Wrocławiu, ale bliższej politycznym działaniom niż Wrocław. Tu, w tym samym roku napisał Dlaczego w USA nie ma sojalizmu, klasyczną pracę na temat wyjątkowości Ameryki pod tym względem. W końcu 1909 r. przynał, że większą część swojego życia spędził na obronie idei Marksa.
[edytuj] Sombart w roli socjologa
W 1917 r. Sombart został profesorem na Uniwersytecie w Berlinie, wtedy uznawanym za najlepszy nie tylko w Europie, lecz także w świecie. Pozostał na katedrze do 1931, ale kontynuował nauczanie do 1941 roku. W tym czasie był jednym z najznamienitszych socjologów, bardziej znanym niż "Max Weber", który to jednak ostatecznie stał się bardziej sławny niż Sombart. Socjologia wg Sombarta miała być częścią humanistyki (Geisteswissenschaften), a nie znaturalizowanym opisem nowoczesnego społeczeństwa jak chcieli to zrobić Auguste Comte czy Emile Durkheim, sądzący, że socjologia powinna być tak ścisła jak fizyka. Podejście Sombarta do socjologii zdawało się przypominać "Hermeneutykę" "Hansa-Georga Gadamera, która jest oparta na podejściu Verstehen w rozumieniu świata, nie zaś na jego "scjentyfikacji". Kluczowe eseje Sombarta na temat socjologii zostały wydane pośmiertnie w 1956 roku jako Neo-Soziologie.
[edytuj] Końcowe lata kariery i narodowy socjalizm
W czasie "Republiki Weimarskiej" Sombart przeszedł politycznie na prawo; o jego związkach z narodowym socjalizmem dyskutuje się do dziś. W 1938 roku wydał książkę antropologiczną, Vom Menschen o wymowie antynazistowskiej. Jego wcześniejsza książka, Żydzi a życie gospodarcze, jest niedokończonym studium Maxa Webera o związkach protestantyzmu (w szczególności zaś Kalwinizmu) i kapitalizmu, z tym, że kładzie on nacisk na Żydów jako twórców tego systemu gospodarczego. Książka ta, po jej wydaniu, uznawana była za filosemicką, ale niektórzy uczeni żydowscy uznali ją za dzieło antysemickie. Jego podejście do nazizmu jest podobne do tego, jakie przejawiali "Martin Heidegger" oraz "Carl Schmitt", ale jest jasne, że ci dwaj próbowali być, do pewnego momentu, awangardowymi myślicielami Trzeciej Rzeszy, podczas gdy Sombart był bardzo ambiwalentny.
[edytuj] Źródła
- Appel Michael (1992): Werner Sombart. Historiker und Theoretiker des modernen Kapitalismus
- Sombart Werner (1913): Żydzi i życie gospodarcze.Warszawa:Miż i Lajek
