Ursynów (dzielnica Warszawy)
Z Wikipedii
|
||||
|
||||
 |
||||
| Status | dzielnica | |||
| Burmistrz | Tomasz Mencina | |||
| Powierzchnia | 48,6 km² | |||
| Populacja (2003) - liczba ludności |
137 716 |
|||
| Tablice rejestracyjne | WN | |||
Położenie na planie Warszawy |
||||
| Strona internetowa dzielnicy | ||||
Ursynów – wysunięta najdalej na południe dzielnica Warszawy. Zajmuje 8,6% powierzchni miasta, a zamieszkuje ją przeszło 120,000 mieszkańców. Od północy graniczy z Mokotowem, od zachodu z Włochami i od wschodu z Wilanowem. Od południa graniczy z gminami Piaseczno, Konstancin-Jeziorna i Lesznowola.
Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do stolicy w 1951 roku. Według danych urzędu Dzielnicy Ursynów, aż jedna trzecia mieszkańców gminy ma wykształcenie wyższe, a połowa – średnie. Dobrą komunikację z centrum zapewnia linia metra.
Spis treści |
[edytuj] Informacje ogólne
Nazwa dzielnicy pochodzi od drugiego imienia Juliana Ursyna Niemcewicza, który w tych okolicach posiadał swoje dobra. Przed 27 października 2002, kiedy wprowadzono nowy podział administracyjny stolicy, była to gmina Warszawa-Ursynów; wcześniej, do 1994, tereny dzisiejszego Ursynowa były częścią dzielnicy Mokotów.
Ursynów jest największym zespołem osiedlowym stolicy. Do niedawna jedynie "dzielnica-sypialnia", powoli zmienia swój charakter – głównie dzięki centrom handlowym (przede wszystkim hipermarketom), rozrywkowym (Multikino) oraz instytucjom publicznym, takim jak Centrum Onkologii, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, czy wyższym uczelniom prywatnym, takim jak Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin, Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna czy Wyższa Szkoła Zarządzania Personelem. Na Ursynowie ma także swoją siedzibę rozgłośnia Antyradia (al. KEN 93) oraz Radia Jutrzenka (ul. Dereniowa). Od 1980 działają na Ursynowie drużyny harcerskie, obecnie jednostki męskie zrzesza Ursynowski Hufiec Harcerzy "Rawicz".
[edytuj] Osiedla Ursynowa
- Dąbrówka
- Dębina
- Grabów
- Grabówek
- Imielin
- Jary
- Jeziorki
- Kabaty
- Karczunek
- Krasnowola
- Ludwinów
- Moczydło
- Na Skraju
- Natolin
- Pyry
- Stokłosy
- Wolica
- Wyczółki
- Wyżyny
- Zakopane
- Zgorzała
[edytuj] Ważniejsze obiekty w obrębie dzielnicy
- Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego
- Dąb Mieszko
- Fort VIII ("Służew") – jeden z fortów Twierdzy Warszawa
- Ogród Botaniczny Polskiej Akademii Nauk
- Tor Wyścigów Konnych Służewiec
- Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
- Kościół św. Katarzyny
- Pałac "Ursynów"
- Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie
- Ruiny pałacu w Gucinie
- Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
- Arena Ursynów
- Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego
[edytuj] Burmistrzowie Ursynowa
- Stanisław Faliński 1994 - 2002
- Tomasz Sieradz 2002 - 2003
- Andrzej Machowski 2003 – 2006
- Tomasz Mencina 2006 - nadal
[edytuj] Historia Ursynowa
Leżące na terenie dzielnicy stare osady i wsie (Służew, Służewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka, Pyry) mają wielowiekową przeszłość. Jednak dopiero po 1977 roku zaczęły na ich terenie powstawać osiedla mieszkaniowe i bloki z tzw. wielkiej płyty. Wybudowano je na ziemi, która w prehistorii - tak zresztą jak i większa część lewobrzeżnej Warszawy - była pustką osadniczą.
Na terenie Moczydła i Lasu Kabackiego znaleziono niedawno krzemienne narzędzia do obróbki skóry sprzed około 6 tys. lat p.n.e. (mezolit). Potem jednak długo nie było tutaj niczego oprócz lasów i dopiero urna z okresu kultury łużyckiej (1300 - 400 r.p.n.e.) znaleziona na Służewie pozwala domyślać się kiedy na terenie współczesnego Ursynowa rozpoczęło się osadnictwo.
Około 1065 w Służewie benedyktyni z Mogilna koło Kruszwicy ulokowali ośrodek misyjny. Przesiedlił ich książę Konrad I mazowiecki, który oddał Służew swemu rycerzowi Gotardowi jako villa militari, w zamian za obronę tych ziem przed Prusami, Litwinami i Jadźwingami, a także jako zapłatę.
W 1238 w Służewie założono parafię i Kościół św. Katarzyny, które istnieją do dziś i są uznawane za najstarsze w całej Warszawie. Służew leżał wtedy u ujścia Potoku Służewieckiego do Wisły, płynącej u samych stóp dzisiejszej Skarpy Warszawskiej. W jego pobliżu znajdował się bród, którym wiódł szlak handlowy z południa Francji do Kijowa. Na początku XVI wieku przy kościele powstała szkoła parafialna, a z czasem także sierociniec, dom starców i niewielki szpital.
W XIV wieku do potomków Gotarda - rodziny Służewskich herbu Radwan - należało już 17 miejscowości ulokowanych na terenie dzisiejszego Ursynowa. Dwa stulecia później, w XVII i XVIII wieku ich coraz bardziej rozdrobnioną własność stopniowo wykupywali magnaci, coraz liczniej rezydujący w nowej stolicy Polski - Warszawie. Służew nabyli ówcześni właściciele Wilanowa - Sobiescy. Niedługo później w okolicy powstały także majątki Leszczyńskich, Radziwiłów i innych rodów. Płody rolne zbierane na tym obszarze żywiły mieszkańców rozwijającej się Warszawy, z lokatorami arystokratycznych rezydencji włącznie. Ich "rekreacyjnym zapleczem" były wykupywane tutejsze wsie.
Po potopie szwedzkim zaczęto tu wytwarzać mocne i bardzo poszukiwane cegły. Rosła liczba cegielni, a tradycja ich wyrobu przetrwała aż do połowy XX wieku. W 1898 roku dla obsługi transportowej lokalnych cegielni założono linię kolejki wąskotorowej biegnącej od warszawskiej Rogatki Mokotowskiej do Piaseczna i Góry Kalwarii.
"Zaplecze rekreacyjne" magnackich rezydencji przybrało tutaj postać letnich i wiejskich siedzib, założonych przez Izabelę z Czartoryskich marszałkową Lubomirską właścicielkę Wilanowa. Zlokalizowaną na Skarpie bażantarnię Sobieskiego następcy Lubomirskiej - Potoccy - rozbudowali w stylowy, klasycystyczny pałacyk w Natolinie. Autorami projektu byli znani architekci: Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner i Henryk Marconi.
W pobliżu kościoła św. Katarzyny w 1817 roku Stanisław Kostka Potocki wybudował rekreacyjny pałacyk Gucin. Po jego śmierci wdowa po nim założyła Gucin - Gaj, znany i podziwiany ogród - pomnik, w którym drzewom towarzyszyły obeliski i kamienie poświęcone słynnym Polakom. Ogród został zniszczony podczas drugiej wojny światowej.
Ursynów, od którego wzięła miano cała dzisiejsza dzielnica, powstał w latach 1775 - 1780. Początkowo nosił nazwę Rozkosz, nadaną dla upamiętnienia miesiąca miodowego Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry z Lubomirskich. W 1822 Rozkosz kupił Julian Ursyn Niemcewicz, który bardzo chciał nazwę folwarku - przez pamięć swego pobytu w Stanach Zjednoczonych - zmienić na "Amerykę" lub "Waszyngton". Od tego pomysłu odstąpił pod wpływem przyjaciół, którzy ostrzegali go, że "nazwisko wolnego kraju wzięte będzie za bunt i sprzysiężenie" przez zaborcę. Ostatecznie folwarczek został nazwany Ursynowem - od rodowego przydomku swego właściciela.
Do Ursynowa przybywało wielu znamienitych gości, wśród nich także młody Juliusz Słowacki. W jednym z listów do matki poeta opisał Niemcewicza, a także jego dom i ogród "zarosły wielkimi drzewami, bardziej od dzikiego lasu niż do ogrodu podobny".
Kolejny właściciel Ursynowa - wnuk Zygmunta Krasińskiego Adam - ofiarował w 1906 roku 120 hektarowy folwark Ursynów, włącznie z istniejącym do dziś pałacem, Towarzystwu Seminarium dla Nauczycieli Ludowych. Pół wieku później teren ten objęła Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.
W roku 1912, powstaje tu Pierwsza Ursynowska Drużyna Harcerzy im. Juliana Ursyna Niemcewicza. Jej drużynowym był harcmistrz Władysław Olędzki (herbu Rawicz) Harcerz Rzeczypospolitej. W 1929 roku Pierwsza Ursynowska liczyła 61 harcerzy w 6 zastępach. W 1928 roku dziesiątka harcerzy z Pierwszej Ursynowskiej Drużyny Harcerzy reprezentowała Polskę na Międzynarodowym Zlocie Skautów Wodnych w Budapeszcie zajmując pierwsze miejsce w klasyfikacji ogólnej. Aleksander Kamiński opisał później ich osiągnięcia w swojej książce pt. Narodziny dzielności (Warszawa, 1947 r.). Długa tradycja Ursynowskich harcerzy jest kontynuowana.
W 1934 roku skrajem Ursynowa przeciągnięto linię kolejową Warszawa-Radom, a tuż obok zbudowano międzynarodowe lotnisko Okęcie. W 1938 roku do Warszawy włączono wsie Służew i Służewiec, gdzie został zbudowany nowoczesny hipodrom. Z kolei prezydent Warszawy Stefan Starzyński wykupił dla stolicy Las Kabacki, wykorzystując na ten cel fundusze uzyskane z miejskich obligacji. Dziś jest to rezerwat przyrody nazwany imieniem Starzyńskiego.
W latach II wojny światowej, a przede wszystkim w czasie powstania warszawskiego, wielu mieszkańców terenów wchodzących w skład współczesnej gminy Ursynów, walczyło w oddziałach pułku AK "Baszta", a mogiły powstańców tworzą oddzielną kwaterę na parafialnym cmentarzu w Pyrach. Pomnik - głaz upamiętniający natarcie batalionu Karpaty pułku "Baszta" na koszary SS na Służewcu stanął po wojnie przed bramą główną Torów Wyścigów Konnych.
[edytuj] Ciekawostki
- Nazwa Ursynów pochodzi od drugiego imienia Juliana Ursyna Niemcewicza, będącego niegdyś właścicielem wielu gruntów wchodzących w skład dzielnicy.
- Ursynów został włączony do Warszawy dopiero w 1951 r.
- Na terenie Ursynowa działa Ursynowska Społeczność Ewangeliczna, jedno z nielicznych polskich wyznań, które włączyło nazwę dzielnicy do swojej nazwy.
[edytuj] Źródła
- Waldemar Siemiński, Dziedzictwo
- praca zbiorowa, Dzieje Mokotowa, PWN, Warszawa 1972
- Józef Maj, Kościół św. Katarzyny, Warszawa 1994
- Lech Chmielewski, Przewodnik Warszawski, Warszawa 1987
- Stanisław Lorenz, Natolin, PWN, Warszawa 1970
- Zbigniew Sałek, Ursynów - Natolin, monografia najnowszej dzielnicy Warszawa-Ursynów, Warszawa 1988
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Bemowo • Białołęka • Bielany • Mokotów • Ochota • Praga Południe • Praga Północ • Rembertów • Śródmieście • Targówek • Ursus • Ursynów • Wawer • Wesoła • Wilanów • Włochy • Wola • Żoliborz
