Tuchola

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Współrzędne: 53°36' N 17°51' E53.6 17.85 (Tuchola)

Tuchola

Herb Tucholi

Gmina
- rodzaj

Tuchola
miejsko-wiejska

Burmistrz

Tadeusz Henryk Kowalski (kandencja 2006 - 2010)

Powierzchnia

17,69 km²

Położenie

53° 36' N
17° 51' E

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość

13 300
789 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

89-500,89-501

Tablice rejestracyjne

CTU

Położenie na mapie Polski

Tuchola

TERC10
(TERYT)

6040516064

Miasta partnerskie

Gmina Olching

Lübtheen

Urząd miejski³

pl. Zamkowy 1
89-500 Tuchola
tel. 52 564-25-00; faks 52 334-21-38
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Kościół p.w. św. Jakuba Apostoła

Siedziba rady powiatu

Kościół p.w. Bożego Ciała

Tuchola (kaszb. Tëchòla, niem. Tuchel) to miasto w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tuchola. Położone na skraju Borów Tucholskich. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto liczyło 13.957 mieszkańców. Liczna grupa mieszkańców na emigracji. Główne miejsca emigracji: Londyn, Manchester, luton, Dublin i Gdynia(Leszczynki).

[edytuj] Osiedla Tucholi

os. Kopernika, os. Mickiewicza, os. Leśne, os. Rudzki Most, os. Nad Kiczą, os. Pocztowa, os. Piastowska, os. Cegielniana, os. LOP, Stare Miasto, Centrum

[edytuj] Historia

pierwsza wzmianka z 1287 roku - arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka konsekrował kościół parafialny
1309 - Tuchola przechodzi pod panowanie krzyżackie
1346 - wielki mistrz zakonu krzyżackiego Heinrich IV Dusemer von Arfberg nadaje Tucholi prawa miejskie (chełmińskie)
1466 - Tuchola powraca do Rzeczypospolitej, stając się siedzibą powiatu
1772-1920 - miasto znajduje się w zaborze pruskim

W II poł. XIX w. następuje stopniowy rozwój miasta oraz działa polska organizacja społeczna. W latach I w. św. w Tucholi był obóz jeniecki.

1920-1939 - w II Rzeczypospolitej

W międzywojniu pracowały tu tartaki, cegielnie, młyny i zakłady spożywcze

1939-1945 - czas okupacji niemieckiej

W tych latach był obóz dla internowanych oraz więzienie. Trwały zacięte walki w roku 1945

od 1945 - ponownie w Polsce

W latach 1875-1975 i od 1999 Tuchola jest siedzibą powiatu

Miejski przywilej lokacyjny prawa chełmińskiego wystawiony dla miasta Tucholi w Malborku, dnia 22 lipca 1346 roku przez wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego Henryka Dusemer von Arfberg.

W imię Boże amen. Aby sprawy, które wiecznej trwałosci potrzebuja, z upływem czasu z ludzkiej pamieci nie uszły, koniecznym jest, by uwiecznione zostały świadectwem świadków i dokumentów. Dlatego winni wiedzieć wszyscy współcześni i potomni, którzy niniejszy zapis usłysza lub zobacza, ze my brat Henryk Dusemer z Arfberg, wielki mistrz Zakonu Braci Szpitala Najswietszej Marii Domu Niemieckiego z Jerozolimy za dojrzała rada, wola i zgoda naszych braci, załozylismy miasto Tuchole, które jako pierwszy objał w posiadanie rozwazny i duchowny maz, nasz brat Dytrych z Lichtenhain, na prawie chełminskim z ponizej opisanymi granicami i srodkami utrzymania. Dajemy i nadajemy temu miastu i jego mieszkancom w wieczyste posiadanie łake miedzy rzekami, a to rzeka i młynem i rzeka, która wypływa z jeziora Trzcianek az do rzeki zwanej Brda oraz wolnosci miejskie ku korzysci miasta i jego mieszkanców. Chcemy takze, by sołtys tego miasta otrzymał trzecią część z kar i wpływów sadowych, pozostałe dwie części wraz z sądem drogowym i ziemskim zatrzymujemy dla siebie i naszych braci. Poza tym chcemy, by czynsz z innych gminnych [obiektów], a mianowicie od ław piekarskich jatek rzeźnickich, ław szewskich i wszelki inny czynsz, który powstać może w domu kupieckim lub przy domu kupieckim, przypadał we władanie nasze i braci naszych, połowa zas miastu. Czynsz powstały poza miastem, na wolnościach miejskich powinien przypadać miastu. Dalej czynsz od łaźni powinien w połowie przypadac miastu i w połowie sołtysowi. Gdyby był budowany w mieście dom kupiecki, to powinien być budowany za pieniądze braci naszych i miasta po równej czesci; a czynsz, który powstanie w domu kupieckim lub przy nim, powinien być po równej czesci podzielony między braci naszych i miasto. Chcemy także, by każda zabudowa [parcela, działka] w mieście miała siedem prętów długości i trzy szerokości. Każda działka na wolnościach miejskich powinna mieć jedną morgę ogrodu i dwie morgi łąki, a każda półdziałka powinna mieć pół morgi ogrodu i jedną morgę łaki. Ustanawiamy oprócz tego, że żaden mieszkaniec miasta nie może sprzedać zabudowania bez ogrodu i ogrodu bez zabudowania, lecz gdy chce je sprzedać, powinien je sprzedać razem. Proboszcz powinien miec w mieście dwie parcele zabudowane oraz cztery morgi łąki i dwie ogrodu na wolnościach miejskich. Nadajemy wyżej wymienionym naszym mieszkańcom i miastu Tucholi w wieczne posiadanie parcele [bagno] zwana Gwese ze wszystkimi pożytkami z niej. Oprócz tego ze specjalnej łaski przyznajemy i dajemy mieszkańcom tego miasta prawo wolnego połowu w Brdzie w granicach wolności miejskich wszelakimi małymi wędziskami i sieciami na ich stoły, tak jednak by nie powodować zakłócen [ bez robienia jazów]. Chcemy także, by most prowadzący przez Brdę był budowany w połowie przez mieszczan i miasto i w połowie przez mieszkańców wsi naszych, a mianowicie wsie Bysław, Wełpin, Cekcyn, Suminy, i Zamarte, a takze naprawiany, gdy bedzie to konieczne. Dalej mieszkańcy miasta sa zobowiązani oddawać wspólnie z wolności miejskich co roku na dzien św. Marcina braciom naszym sześć wiader miodu i od każdej działki sześć fenygów, a do półdziałki trzy fenygi w zwyczajnej monecie. Na świadectwo wszystkich tych rzeczy i dla nadania im wieczystej mocy wydaliśmy ten akt z przytwierdzoną naszą pieczęcią. Dan w Malborku w roku pańskim tysiąc trzysta czterdziestym szóstym w dniu św. Marii Magdaleny. Świadkami są szacowni i duchowni mężowie, nasi umiłowani w Bogu bracia wielki komtur Henryk z Bonentin, Fryderyk ze Spiry podskarbi; Konrad Vullecop (Vullekop) komtur z Tucho1i; Dytrych z Lichtenhain; Eberhard Gryf(e); duchowny Jan nasz kapłan; Jan z Falkenstein i Rykwin Specht nasz towarzysz; Saul i Paweł nasi pisarze i wielu innych godnych zaufania.

[edytuj] Zabytki

kościół poewangelicki z 1837-38 pw. św. Jakuba Apostoła
fragmenty murów miejskich z XIV w.
dworzec kolejowy z 1883
2 domy pracowników kolejowych z początku XX w.
budynek gospodarczy przy dworcu kolejowym z początku XX w.
pozostałości zamku krzyżackiego z XIV w. w przyziemiu starostwa
kościół parafialny pw. Bożego Ciała z 1935
cmentarz parafialny z 2 poł. XIX w.
dawny młyn zamkowy
cmentarz jeńców wojennych 1914-18
cmentarz jeńców wojennych z wojny polsko-bolszewickiej 1920-21
zabudowa z XIX i XX w.
plebania z końca XIX w.
kapliczka szpitalna z 1902
kapliczka z 2 poł XIX w.
kapliczka z 1889
sąd z początku XX w., przebudowany
Technikum Leśne z 1875
szkoła z 1876
poczta z początku XX w.
hotel z początku XX w.
magazyn zbożowy z początku XX w.
dom młynarza z XIX/XX w.
dom młynarza z początku XX w.

[edytuj] Sławni ludzie

Renata Basta- była posłanka ziemi tucholskiej w latach 2001 - 2005 z ramienia SLD, obecnie dyrektor TOK w Tucholi
Maciej Berg- poeta, dramaturg
Jan Cervus- prawnik
Romuald Frydrychowicz- duchowny katolicki, historyk regionalny
Józef Górniewicz - rektor UWM w Olsztynie
Zbigniew Grugel- Poseł na Sejm RP w latach 1989 - 1991 z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, obecnie Nadleśniczy Nadleśnictwa Woziwoda
Bartłomiej Nowodworski- kawaler maltański
Piotr Jacek Pruszcz,
Czesław Sielicki- pedagog, leśnik, myśliwy
Tadeusz Zwiefka- dziennikarz TVP, eurodeputowany PO

[edytuj] Władza

Do pełnienia urzędu Burmistrza Tucholi na kadencję przypadającą na lata 2006 - 2010 wybrany został Tadeusz Henryk Kowalski, pokonał on w II turze Jarosława Górala zdobywając ponad 71% głosów. Stanowisko Zastępcy Burmistrza od dnia 11 grudnia 2006 sprawuje Jan Świerczyński, poprzednio Wicedyrektor Zespołu Szkól Licealnych i Technicznych. Sekretarzem miasta jest Jadwiga Krajecka. Radą Miejską kieruje Paweł Cieślewicz] przy pomocy wiceprzewodniczących: Andrzeja Jerosławskiego oraz Ryszarda Tecława

Burmistrzowie Tucholi od 1994 roku:

Edmund Leon Kowalski 1994 - 1998;
Bogumił Urbański 1998 - 2001 (Tragicznie zmarły Burmistrz);
Krzysztof Joppek 2001 - 2002;
Edmund Leon Kowalski 2002 - 2006;
Tadeusz Kowalski 2006 - ?

Przewodniczący Rady Miejskiej w Tucholi od 1994 roku:

Zbigniew Grugel 1994 - 1998;
Maria Bereda 1998 - 2002;
Ryszard Wojciechowski 2002 - 2006;
Paweł Cieślewicz 2006 - ?

[edytuj] Burmistrz: Tadeusz Kowalski

Tadeusz Kowalski Wywodzi się z Małej Komorzy pod Tucholą, wraz z żoną Ewą oraz dziećmi: Kornelią i Alicją mieszka w Tucholi. Jego kariera zawodowa to PZU, zaczynał pracę w 1987 roku jako pracownik, przeszedł przez wszystkie szczeble - począwszy od pracownika, poprzez Dyrektora Inspektoratu, Menagera ds. sprzedaży w 3 powiatach, aż do Dyrektora Oddziału Okręgowego w Gdańsku. Do wyborów zgłoszony przez Komitet Wyborczy Wyborców Porozumienie Samorządowe dla Tucholi, w pierwszej turze wyborów, które odbyły się 12 listopada 2006 uzyskał ponad 48% poparcia, zaś w drugiej turze, w dniu 26 października 2006 pokonał rywala - ówczesnego wiceburmistrza Jarosława Górala zdobywając 78% głosów. Poprzednio nie miał kontaktu z pracą samorządową, nie należy do partii politycznej.