Trewir

Z Wikipedii

Trewir (Trier)
Herb miasta Mapa
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia-Palatynat
Kod pocztowy	54290, 54292, 54293, 54294, 54295, 54296 (dawniej: 5500)
Powierzchnia	117,14 km²
Populacja (30.06.2004) - liczba ludności - gęstość	100 075 854 osób/km²
Położenie	49°45' N 006°38' E
Burmistrz	{{{burmistrz}}}
Tablice rejestracyjne	TR
Strona internetowa miasta

Trewir (niem. Trier, fr. Trèves) – miasto wydzielone (niem. Kreisfreie Stadt) w zachodnich Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia-Palatynat, port nad Mozelą.

Trewir pretenduje do miana najstarszego miasta w Niemczech. W roku 16 p.n.e. w ramach akcji romanizacyjnej na terenie celto-germańskiego szczepu Trewerów^[1] Rzymianie założyli osadę o nazwie Augusta Treverorum. Miasto było jednym z centrów administracyjnych i "podstolic" Cesarstwa Rzymskiego, miastem rezydencyjnym Konstancjusza I i jego syna Konstantyna Wielkiego. Za Konstantyna Wielkiego dokonano podziału Cesarstwa Rzymskiego na 4 prefektury - Wschód (Konstantynopol), Illyricum (Sirmium), Italia (Mediolan) oraz Galia (Trewir).

Od 273 r. Trewir jest siedzibą biskupów katolickich. W średniowieczu biskup trewirski był jednym z elektorów Cesarstwa Niemieckiego.

5 maja 1818 r. urodził się w Trewirze Karol Marks.

W 1986 roku rzymskie zabytki Trewiru, katedrę św. Piotra oraz kościół Najświętszej Marii Panny wpisano na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Spis treści 1 Geografia fizyczna 1.1 Położenie 1.2 Klimat 2 Geografia społeczno-ekonomiczna 2.1 Sąsiednie gminy 2.2 Podział administracyjny i zagospodarowanie przestrzenne 3 Historia miasta 3.1 Czasy rzymskie 3.2 Średniowiecze 3.3 XVI-XVIII w. 3.4 XIX-XX w. 4 Atrakcje turystyczne 5 Miasta partnerskie 6 Inne 7 Przypisy 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia fizyczna

[edytuj] Położenie

Trewir leży w środkowej części doliny Mozeli. Większa część miasta ulokowana jest na wschodnim brzegu rzeki. Wzgórza wokół Trewiru – wykorzystywane pod uprawę winorośli - rozciągają się aż do łańcucha Hunsrück na południu i do Eifel na północy.

Trewir jest oddalony o ok. 15 km od granicy Niemiec z Luksemburgiem. Najbliższe duże miasta to Saarbrücken (80km na południowy zachód), Koblencja (100 km na północny wschód) oraz Luksemburg (50 km na zachód).

[edytuj] Klimat

Trewir znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego. Średnia roczna temperatura powietrza w Trewirze wynosi 9.3˚C. Całkowita średnioroczna suma opadów to 719 mm. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień (średnia temp. 16.1˚C-17.8˚C), a najchłodniejszymi grudzień, styczeń i luty (średnia temp. -0.6˚C-1.6˚C). Najobfitsze opady występują pomiędzy czerwcem a sierpniem (70-80 mm) a najmniejsze w marcu (37 mm).

[edytuj] Geografia społeczno-ekonomiczna

[edytuj] Sąsiednie gminy

Miasto wydzielone Trewir jest otoczone przez tereny należące do powiatu Trewir-Saarbug. W najbliższym sąsiedztwie znajdują się powiaty: Bitburg-Prüm oraz Bernkastel-Wittlich.

Trewir graniczy z następującymi gminami (zgodnie z ruchem wskazówek zegara):

• Schweich, Kenn i Longuich na terenie związku gmin Schweich
• Mertesdorf, Kasel, Waldrach, Morscheid, Korlingen, Gutweiler, Sommerau i Gusterath na terenie związku gmin Ruwer
• Hockweiler i Franzenheim na terenie związku gmin Trier-Land
• Konz na terenie związku gmin Konz
• Igel, Trierweiler, Aach, Newel, Kordel i Zemmer na terenie związku gmin Trier-Land

[edytuj] Podział administracyjny i zagospodarowanie przestrzenne

Po Moguncji, Ludwigshafen nad Renem i Koblencji, Trewir jest czwartym co do wielkości miastem Nadrenii-Palatynatu.

Miasto podzielone jest na 19 okręgów (niem. Ortsbezirk). Każdy okręg posiada własną radę (niem. Ortsbeirat) oraz administratora (niem. Ortsvorsteher). Okręgi Trewiru według numerów administracyjnych (w nawiasie nazwa dzielnicy):

11 Mitte/Gartenfeld 12 Nord (Nells Ländchen, Maximin) 13 Süd (St. Barbara, St. Matthias bzw. St. Mattheis) 21 Ehrang/Quint 22 Pfalzel 23 Biewer 24 Ruwer/Eitelsbach

31 West/Pallien 32 Euren (Herresthal) 33 Zewen (Oberkirch) 41 Olewig 42 Kürenz (Alt-Kürenz, Neu-Kürenz) 43 Tarforst 44 Filsch

45 Irsch 46 Kernscheid 51 Feyen/Weismark 52 Heiligkreuz (Alt-Heiligkreuz, Neu-Heiligkreuz, St. Maternus) 53 Mariahof (St. Michael)

[edytuj] Historia miasta

[edytuj] Czasy rzymskie

Według podania o powstaniu Trewiru, spisanego po raz pierwszy w 1105 roku w Gesta Treverorum, miasto zostało założone przez Trebeta (syna króla Asyryjczyków Ninusa) 1300 lat przed powstaniem Rzymu. Do legendy tej nawiązuje napis z 1684 r. umieszczony na Domu Czerwonym (niem. Rotes Haus) przy trewirskim Rynku Głównym (niem. Hauptplatz): "ANTE ROMAM TREVERIS STETIT ANNIS MILLE TRECENTIS" (Przed Rzymem Trewir stał 1300 lat). Znaleziska archeologiczne stwierdzają obecność osadników na tym terenie w III wieku p.n.e. Obszar Trewiru zamieszkiwany był przez szczep celtycki, Trewerów.

Legiony Juliusza Cezara podbiły plemiona Trewerów pomiędzy 58 a 50 rokiem p.n.e. W 30 r. p.n.e., u podnóża Petrisbergu powstał obóz wojskowy, który jednak nie był długo użytkowany. Dopiero w 16 r. p.n.e. Rzymianie założyli miasto nazwane Augusta Treverorum ku czci cesarza Augusta. Inne miasta poświęcone Augustowi to Augsburg w południowo-zachodniej Bawarii oraz Augst w północnej Szwajcarii. Po reorganizacji prowincji rzymskich w Niemczech, cesarz August mianował Trewir stolicą prowincji Gallia Belgica. W II wieku wybudowano mury obronne a wjazdu do miasta broniły bramy Porta Nigra, Porta Inclyta usytuowana przy nowym moście na Mozeli, Porta Alba oraz Porta Media. Częścią murów obronnych był też amfiteatr, który służył również jako zachodnia brama wjazdowa. W II wieku zbudowano także zespół łaźni rzymskich Barbarathermen, których jedynie część podziemna zachowała się do naszych czasów.

W II poł. III wieku miasto stało się siedzibą arcybiskupa, a pierwszym biskupem Trewiru był Eucharius. Pomiędzy 271 a 274 r., Trewir stał się stolicą samozwańczego Cesarstwa Galijskiego (łac. Imperium Galliarum) z antycesarzem Tetrikusem I na czele. Cesarstwo Gallijskie zostało z powrotem wcielone do Imperium Rzymskiego przez cesarza Aureliana w 274 r. W roku 275 Trewir najechali i złupili Frankowie i Alemanowie. Miasto odbudowano za panowania Konstancjusza I, który uczynił Treveris swoją siedzibą na lata 293-306. Trewir pełnił funkcje rezydencji władców Cesarstwa Zachodniorzymskiego do 395 r. Z 80 tys. mieszkańców w roku 300, Trewir był największym miastem na północ od Alp.

Za panowania cesarza Konstantyna Wielkiego (306-337) miasto zostało rozbudowane. Wzniesiono wiele monumentalnych budowli, m.in. pałac cesarski oraz łaźnie cesarskie (niem. Kaiserthermen). W 326 roku prywatna rezydencja rodziny cesarskiej została przebudowana do podwójnej bazyliki, której pozostałości są widoczne w Katedrze św. Piotra (niem. Trierer Dom) oraz sąsiadującym Kościele Najświętszej Marii Panny (niem.Liebfrauenkirche). Do dziś zachowała się również aula tronowa (łac. Aula Palatina) cesarza Konstantyna, w której obecnie znajduje się kościół protestancki. Żaden z budynków łaźni nie przetrwał nienaruszony do naszych czasów.

Od roku 318 Trewir był siedzibą prefektury gallijskiej (łac. Praefectus Praetorio Galliarium), jednej z dwóch najważniejszych jednostek administracyjnych w cesarstwie zachodniorzymskim, które zarządzały prowincjami zachodniorzymskimi od Maroka po Brytanię. Cesarz Konstantyn II sprawował stąd władzę w latach 328-340. W roku 340 urodził się tu św.Ambroży, późniejszy biskup Mediolanu, Doktor Kościoła Katolickiego. Od roku 367, za panowania Walentyniana I, Trewir po raz kolejny stał się siedzibą cesarzy, aż do śmierci Teodozjusza I w roku 395. Przez kilka lat (383-388) był też stolicą cesarza Magnusa Maksymusa. W roku 407, wkrótce po inwazji Galii przez Wandalów, Alanów oraz Swebów, prefektura galijska została przeniesiona do Arles nad Rodanem. W V wieku miasto było kolejno zdobywane przez Franków (około 413 i 421) a potem Hunów pod wodzą Attylii (451 r.), by w końcu powtórnie znaleźć się w posiadaniu Franków w roku 475.

[edytuj] Średniowiecze

Na mocy traktatu z Verdun Trewir stał się częścią państwa wschodniofrankijskiego, które było poprzednikiem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Następnie miasto było władane przez grafów. W roku 902 Trewir przeszedł we władanie arcybiskupa. Od X wieku miasto czyniło próby uniezależnienia się, tak by podlegać bezpośrednio cesarzowi (niem. reichsunmittelbar). W 1212 r. cesarz Otto IV nadał miastu suwerenność w obrębie cesarstwa, którą podtrzymał później król Konrada IV. Suwerenność wiązała się z prawem do pobierania podatku i cła oraz niezależnym sądownictwem. W 1309 miasto musiało ponownie poddać się władzy arcybiskupa, potężnego Balduina von Luxemburg. Zmianę statusu miasta potwierdził w 1364 r. cesarz Karol IV, a następnie w 1580 r. najwyższy sąd cesarstwa (niem. Reichkammergericht). Aż do końca Starej Rzeszy miasto było stolicą księstwa elektorskiego (niem. Kurtrier).

[edytuj] XVI-XVIII w.

W roku 1512 odbyła się w Trewirze sesja Reichstagu, podczas której ustalono podział administracyjny Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, określając granice dziesięciu okręgów (Reichskreise). W XVII wieku, w obliczu zagrożenia Trewiru podczas wojny trzydziestoletniej książę elektor Philipp Christoph von Sötern przeniósł swoją rezydencję na zamek Philippsburg w Ehrenbreitstein niedaleko Koblencji.

W XVII i XVIII wieku Trewir był regularnie zajmowany przez wojska francuskie w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648), wojny Francji z Ligą Augsburską (1689-1697), wojny o sukcesję hiszpańską (1701-1714) oraz wojny o sukcesję polską (1733-1735). W 1794 r. Trewir został przejęty przez rewolucyjne wojska francuskie. Na mocy pokoju w Campo Formio (1797) cesarz Franciszek II uznał wschodnią granicę Francji na Renie. Tereny leżące na wschód od Renu zostały podzielone na cztery departamenty: departament Saary ze stolicą w Trewirze, departament Mont-Tonnerre (Donnersberg) ze stolicą w Moguncji, departament Renu i Mozeli (Koblencja) oraz departament Rury (Akwizgran). Na mocy traktatu pokojowego w Lunéville (1801) Francja przejęła kontrolę nad księstwami na lewym brzegu Renu, a mieszkańcy Trewiru stali się obywatelami francuskimi. W 1803 roku, na żądanie Napoleona, Sejm Rzeszy pozbawił arcybiskupa Trewiru (oraz Kolonii) praw elektorskich.

[edytuj] XIX-XX w.

W 1814 r., Trewir został wcielony do Królestwa Prus. Karol Marx urodził się tu w 1818 r. W 1871 roku Trewir stał się częścią cesarstwa niemieckiego.

W czasie II wojny światowej (1944) Trewir został silnie zbombardowany. Po wojnie miasto włączono do Nadrenii-Palatynatu. W 1986 roku rzymskie zabytki Trewiru, katedrę św. Piotra oraz kościół Najświętszej Marii Panny wpisano na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

[edytuj] Atrakcje turystyczne

Obiekty znajdujące się na liście dziedzictwa kulturowego UNESCO:

• Porta Nigra
• Amfiteatr rzymski
• Termy Cesarskie oraz kompleks łaźni rzymskich z II wieku Barbarathermen
• Bazylika Konstantyna, czyli sala tronowa Konstantyna Wielkiego
• Rzymski most na Mozeli
• Kolumna w Igel (niem. Igeler Säule)
• Katedra św. Piotra
• Gotycki Kościół Najświętszej Marii Panny (niem. Liebfrauenkirche)

Inne zabytki w Trewirze:

• Średniowieczny Rynek Główny (niem. Hauptmarkt) wraz z późnogotycką Steipe (dawną salą bankietową władz miejskich), Czerwonym Domem (niem. Rotes Haus), kościołem św. Gangolfa, Marktkreuz oraz fontanną św. Piotra
• Dom Trzech Króli (niem. Dreikönigenhaus) wczesnogotycki dom przy Simeonstrasse
• Klasztor św. Szymona
• Kościół św. Pauliny
• Opactwo benedyktyńskie św. Macieja
• Żurawie nad Mozelą: Stary Żuraw (niem. Alter Krahnen) z 1413 roku oraz barokowy Młodszy Żuraw (niem. Jüngerer Krahnen, inaczej zwany też (Alte) Zollkran) z 1774 r.
• Zamek Elektorski (niem. Kurfürstliches Schloss)
• Rokokowy Pałac Książąt Elektorów (niem. Rococo-Palais der Kurfürsten)
• Dom Karola Marksa

[edytuj] Miasta partnerskie

• Metz, Francja
• Ascoli Piceno, Włochy
• Gloucester Wielka Brytania
• 's-Hertogenbosch, Holandia
• Pula, Chorwacja
• Fort Worth, USA
• Weimar, Niemcy
• Nagaoka, Japonia

[edytuj] Inne

Cmentarz żydowski w Trewirze

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Wymienia ich Cezar w: "O wojnie galijskiej"
2. ↑ Geoklima 2.1
3. ↑ Sztych Meriana z 1646 r. przypomina drzeworyt przedstawiający Trewir w 1548 r. pochodzący z dzieła Sebastiana Münstera Cosmographiae Universalis (Tytuł: Situs & figura antiquissimae & praecipuae Medioniatricum ciuitatis Treuirensis), który uchodzi za pierwsze autentyczne przedstawienie miasta. Sztych Meriana jest bardziej szczegółowy niż drzeworyt, nie oddaje jednak wielu zmian architektonicznych jakie miały miejsce w latach 1548-1646 (np. przebudowa Bazyliki Konstantyna). Patrz: Drzeworyt z łacińskiego wydania Cosmographiae Universalis z 1550 r. na stronie Historic Cities

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona domowa miasta (de) (en) (fr) (nl) (it) (chin)
• Panorama miasta (de)
• Trier Daily Photo (en)
• Another Trier Daily Photo (en)
• Galeria zdjęć z Trewiru
• Lista światowego dziedzictwa UNESCO: Zabytki rzymskie, Katedra św. Piotra i Kościół NMP w Trewirze (en) (fr)