Stefan Themerson
Z Wikipedii
Stefan Themerson (ur. 25 stycznia 1910 w Płocku, zm. 6 września 1988 w Londynie) - artysta, prozaik, poeta, eseista, filozof, filmowiec i kompozytor; twórca koncepcji poezji semantycznej. Pisał w języku polskim, francuskim i angielskim.
Urodził się w Płocku, w rodzinie lekarskiej. Studiował fizykę i architekturę w Warszawie. W 1927 rozpoczął eksperymenty z fotografią i filmem - zajmował się m.in. fotogramami i fotomontażami. W 1929 poznał Franciszkę, z którą dwa lata później wziął ślub. W latach 1930-1937 wraz z żoną zrealizował, przy użyciu nowatorskich technik, pięć filmów awangardowych (m.in. Aptekę i Przygodę człowieka poczciwego), które uważane są za kamień milowy w historii polskiego kina eksperymentalnego i awangardowego. Filmy te tworzone były głównie za pomocą oryginalnego urządzenia, umożliwiającego fotografowanie klatka po klatce przedmiotów umieszczanych na przezroczystej kalce. Themersonowie redagowali też czasopismo f.a., poświęcone filmowi artystycznemu.
Jeszcze przed wojną Stefan Themerson zainteresował się pisarstwem i poezją - publikował m.in. popularne, wierszowane opowieści dla dzieci (Narodziny liter, Nasi ojcowie pracują, Przygody Marcelianka Majster-Klepki). W 1937 wyjechał wraz z Franciszką do Paryża. 3 września 1939 Themersonowie zgłosili się na ochotników do armii polskiej we Francji. W 1940 Franciszka przedostała się do Anglii, Stefan dołączył do niej dwa lata później. W tym czasie napisał swoją pierwszą powieść (Wykład profesora Mmaa), opublikowaną w 1953 ze wstępem Bertranda Russella. W latach 1943-1946 współpracował z londyńskim tygodnikiem Nowa Polska, zrealizował też z żoną dwa kolejne filmy (w tym sensacyjny eksperymentalny film propagandowy Calling Mr Smith). W 1948 założył wydawnictwo Gaberbocchus, mające na celu wydawanie tzw. bestlookerów - książek o oryginalnej szacie graficznej; stał na jego czele do 1979. W 1948 w opowiadaniu Bayamus zawarł jedyną w swoim rodzaju teorię poezji semantycznej, będącej wynikiem eksperymentów z nielinearnym zapisem graficznym, prowadzącej do zastępowania słów ich definicjami. Zyskał światowe uznanie jako autor powieści, opowiadań i esejów, mieszających groteskę z filozofią, swobodnie przekraczających granice gatunków (np. powieści kryminalnej w Tomie Harrisie). Proza Themersona tłumaczona była na osiem języków i doczekała się licznych wydań na całym świecie.
Spis treści |
[edytuj] Dzieła
[edytuj] Poezja
- Dno nieba 1943
- Jestem czasownikiem czyli zobaczyć świat inaczej 1993
- Collected Poems 1997
- Wiersze wybrane 1939-1945 2003
[edytuj] Poezja dla dzieci
[edytuj] Proza
- Historia Felka Strąka 1930
- Pan Tom buduje dom 1950
- Przygody Pędrka Wyrzutka 1951
- Wykład Profesora Mmaa 1953
- Kardynał Pölätüo 1961
- Tom Harris 1967 (wydanie polskie, tłumaczenie Ewa Krasińska, 1975)
- Generał Piesc i inne opowiadania 1980
- Euklides był osłem 1986 (wydanie polskie, tłumaczenie Irena Szymańska, 1989)
- Wyspa Hobsona 1988 (wydanie polskie, tłumaczenie Ewa Kraskowska, 1997)
- Krytycy i mój gadatliwy pies 2001
- Hau! Hau! Czyli kto zabił Ryszarda Wagnera? 2004
- Faktor T 2004
[edytuj] Inne
- Kurt Schwitters in England : 1940-1948 1958
- Święty Franciszek i wilk z Gubbio (opera semantyczna) 1972
[edytuj] Filmografia
- Apteka 1930
- Europa 1932
- Drobiazg Melodyjny 1933
- Zwarcie 1935
- Przygoda Człowieka Poczciwego 1937
- Calling Mr. Smith 1943
- The Eye & The Ear 1945
