Siergiej Kowaliow

Z Wikipedii

Siergiej Adamowicz Kowaliow (ros. Сергей Адамович Ковалёв, ur. 2 marca 1930 r. w Seredina-Buda k. Sumów na Ukrainie) - rosyjski działacz praw człowieka, polityk oraz sowiecki dysydent.

Spis treści 1 Początki kariery i aresztowanie 2 Pierestrojka 3 Rosja posowiecka 4 Przypisy

[edytuj] Początki kariery i aresztowanie

W 1932 r. rodzina Kowaliowa przeprowadziła się do Podlipek - wioski nieopodal Moskwy. W 1954 r. ukończył studia na Uniwersytecie Moskiewskim. Jako biofizyk, był autorem ponad 60 publikacji naukowych. Od połowy lat 50. sprzeciwiał się teoriom Trofima Łysenki, oficjalnie popieranym przez KPZR.

W 1969 r. założył pierwszą w ZSRR organizację obrony praw człowieka - Grupę Inicjatywną dla Obrony Praw Człowieka w ZSRR. W późniejszym okresie jego losy łączyły się głównie z ruchami dysydenckimi na Litwie. Kowaliow aktywnie publikował w periodykach podziemnych, takich jak moskiewska Kronika Zdarzeń Bieżących oraz Kronika Kościoła Katolickiego na Litwie.

Został aresztowany 8 grudnia 1974 r. w Wilnie. Postawiono mu zarzut "propagandy i agitacji antysowieckiej" z art. 70 Kodeksu Karnego RFSRR. Przez siedem lat przebywał w obozach pracy w regionie permskim oraz więzieniu w Chistopolu, kolejne trzy na wewnętrznym zesłaniu na Kołymie. Po powrocie osiedlił się w Kalininie (obecnie Twer).

[edytuj] Pierestrojka

W czasie pierestrojki, zainicjowanej przez Michaiła Gorbaczowa, Kowaliowowi pozwolono na powrót do Moskwy, z czego skorzystał w 1986 roku. Kontynuował nadal swoją działalność i założył kilka znaczących organizacji oraz inicjatyw humanitarnych:

• Stowarzyszenie na rzecz obrony praw człowieka, "Memoriał" dedykowane pamięci i rehabilitacji ofiar represji politycznych w ZSRR. Siergiej Kowaljow od 1990 r. był jego wiceprezesem.
• Moskiewski oddział Amnesty International.
• Był członkiem komitetu organizacyjnego Międzynarodowego Seminarium Humanitarnego (1987).
• Brał udział w tworzeniu klubu prasowego "Głasnost".

W 1989 r. Andriej Sacharow rekomendował go jako współprzewodniczącego Grupy Projektowej Praw Człowieka przy Międzynarodowej Fundacji na Rzecz Przetrwania i Rozwoju Ludzkości - później przemianowanej na Rosyjsko-Amerykańską Grupę Praw Człowieka.

[edytuj] Rosja posowiecka

Po rozpadzie ZSRR Siergiej Kowaliow zaangażował się w oficjalną politykę. W styczniu 1991 r. współtworzył Deklarację Praw Człowieka i Obywatela oraz odegrał wiodącą rolę przy opracowaniu jednego z rozdziałów obecnej Konstytucji Rosji pt. "Prawa i Wolności Człowieka i Obywatela", a także szeregu ustaw federalnych dotyczących tej problematyki.

Od 1990 do 1993 roku był deputowanym do Dumy Państwowej oraz członkiem Prezydium Rady Federacji. Był także Prezesem Prezydenckiej Komisji Praw Człowieka oraz Komisarzem ds. Praw Człowieka w Dumie.

W latach 1993-2003 Kowaliow nadal był deputowanym Dumy; od 1996 do 2003 roku jednocześnie członek delegacji rosyjskiej w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy. Od 2004 r. Współprzewodniczący Rady Biegłych Rewidentów przy Pełnomocniku Praw Człowieka Federacji Rosyjskiej.

W 1993 r. współtworzył ruch, a później partię polityczną pod nazwą Wybór Rosji (Выбор России), przemianowaną następnie na Demokratyczny Wybór Rosji (Демократический выбор России).

Od 1994 r. Siergiej Kowaliow, także jako późniejszy doradca Borysa Jelcyna, publicznie sprzeciwiał się militarnemu zaangażowaniu Rosjan w Czeczenii. Z Groznego relacjonował realia Pierwszej Wojny Czeczeńskiej. Jego codzienne raporty przekazywane telefonicznie lub za pośrednictwem telewizji, nastawiały rosyjską opinię publiczną przeciw wojnie. W związku z tą działalnością w 1995 r. został odwołany z placówki decyzją Dumy.^[1] W 1995 r. na zlecenie rządu stanął na czele negocjacji z Szamilem Basajewem po opanowaniu Budionowska, które zakończyły się uwolnieniem ponad tysiąca zakładników. W celu zapewnienia porozumienia, razem z innymi deputowanymi, obrońcami praw człowieka i dziennikarzami był dobrowolnym zakładnikiem oddziału Basajewa.

Kowaliow należał do otwartych krytyków tendencji autorytarnych w administracjach Borysa Jelcyna i Władimira Putina. W 1996 r. zrezygnował ze stanowiska w prezydenckiej komisji B. Jelcyna. W 2002 r. zorganizował społeczną komisję dla zbadania okoliczności zamachów bombowych z 1999 roku (Komisja Kowaliowa^[2]), której prace zostały sparaliżowane po tym gdy skrytobójczo zamordowano jednego z jej członków, Jurija Szczekoczikina, śmierci innego - Siergieja Juszenkowa, który został otruty talem,^[3][4] oraz aresztowaniu Michaiła Trepaszkina - zajmującego się kwestiami prawnymi organizacji.^[5][6]

Kowaliow jest laureatem i posiadaczem licznych nagród oraz tytułów honorowych. Za konsekwentną obronę praw człowieka był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla w 1995, 1996 i 2004 r. Otrzymał ponad 10 wysokich odznaczeń i nagród międzynarodowych, m.in. Order Czeczeński, Czeski, Litewski i Estoński. W 2005 roku wystąpił w czteroczęściowym dokumencie telewizyjnym, opowiadającym historię antysowieckich ruchów dysydenckich pt. "Oni wybrali wolność".

Przypisy