Rodzice

Z Wikipedii

Rodzice — nazwa jednej z podstawowych relacji w rodzinie. W ogólnym znaczeniu to osoby, od których ktoś bezpośrednio pochodzi — ojciec i matka danego dziecka lub dzieci (rodzeństwa). Sam rodzic to współcześnie tak ojciec jak matka, ale w języku staropolskim był to tylko ojciec. Fakt posiadania dziecka przez kobietę i bycia matką to macierzyństwo, a fakt posiadania dziecka przez mężczyznę i bycia ojcem – ojcostwo (obydwa te określenia to rodzicielstwo). Potocznie ojciec to także tata (tato), a matka – mama.

Rodzic jest spokrewniony z dzieckiem w pierwszym stopniu linii prostej, jest jego wstępnym (przodkiem).

Pojęcie należące zarówno do języków naturalnych, w tym potocznego, jak i do języka prawnego, w praktyce może odnosić się do różnych osób.

[edytuj] Rodzice prawni

W prawie rodzicami są tylko dwie osoby (wyjątkowo jedna)^[1] wpisane odpowiednio jako matka lub ojciec do aktu urodzenia i innych aktów stanu cywilnego, a na ich podstawie do innych dokumentów urzędowych (dowód osobisty, paszport). W zamierzeniu ustawodawcy rodzicami powinny być osoby, od których ktoś rzeczywiście i bezpośrednio pochodzi. Jako matka do aktu stanu cywilnego wpisywana jest więc kobieta, która urodziła dziecko, oraz mężczyzna, z którym matka poczęła dziecko. O ile zgodnie z łacińską sentencją mater semper certa est (macierzyństwa nie trzeba dowodzić, matka zawsze jest pewna), to ojcostwo może budzić wątpliwości, a zapobiegają im głównie domniemania ojcostwa na rzecz męża matki lub innego mężczyzny z nią współżyjącego (w określonym czasie przed datą narodzin). Do innych instytucji prawnych, które mogą uchylić bądź nadać status ojca należą: uznanie dziecka, ustalenie oraz zaprzeczenie ojcostwa. W wyjątkowych sytuacjach (dziecko porzucone lub podmienione, matka-inkubator) można ustalić bądź zaprzeczyć także macierzyństwo. Wreszcie dla dziecka nieznanego pochodzenia do aktu urodzenia wpisuje się rodziców fikcyjnych.

Ponieważ w razie wpisania do metryki osób niebędących rodzicami genetycznymi nie ma obowiązku podejmowania kroków prawnych do sprostowania tych faktów (zwłaszcza jeżeli dziecko osiągnęło już pełnoletność), możliwa jest trwała sytuacja, w której rodzice prawni nie są prawdziwymi rodzicami dziecka.

Osoba, z którą rodzic zawarł kolejny związek małżeński po rozwodzie lub śmierci poprzedniego małżonka, również będącego rodzicem dziecka — nazywana jest w języku polskim rodzicem przybranym. W języku prawnym taka osoba nie jest już rodzicem, lecz powinowatym pierwszego stopnia w linii prostej.

Z rodzicem w sensie prawnym nie należy również mylić innych osób, którym sąd przyznał władzę rodzicielską nad niepełnoletnim dzieckiem. Rodzicem nie musi być też przysposabiający dziecko; będzie nim tylko w przypadku adopcji blankietowej dokonanej przez rodzicielkę i nie odwołanej w odpowiednim czasie. Tak samo nie jest rodzicem osoba sprawująca opiekę.

[edytuj] Rodzice biologiczni

Rodzicami biologicznymi (genetycznymi, faktycznymi) dziecka są tylko ci, którzy poczęli dziecko, a więc od których pochodzi odpowiednio komórka jajowa i plemnik.

W lutym 2008 r. poinformowano media, iż brytyjscy naukowcy stworzyli ludzki embrion z materiałem genetycznym pochodzi od trzech "rodziców": jednego mężczyzny i dwóch kobiet.^[2]

[edytuj] Rodzice w psychologii

Potocznie rodzicem nazywa się osobę:

• która czuje się rodzicem wobec dziecka,
• którą dziecko traktuje jako rodzica,
• która występuje w takiej roli w opinii innych osób.

Zakresy te zazwyczaj się pokrywają, ale mogą się rozmijać, np. w razie niewiedzy dziecka czy konfliktów interpersonalnych. W życiu codziennym nie ma więc znaczenia prawny charakter więzi łączącej rodzica (rodziców) z dzieckiem. W tym znaczeniu rodzicem może być:

• rodzic biologiczny,
• rodzic prawny,
• osoba przysposabiająca (choćby nie było to adoptio in plena),
• opiekun,
• inna osoba, której sąd przyznał władzę rodzicielską,
• osoba faktycznie wychowująca dziecko (opiekująca się nim).

[edytuj] Miłość i szacunek do rodziców

Miłość do rodziców to uczucie (stan emocjonalny) dziecka, który jest naturalną odpowiedzią dziecka na miłość ze strony rodziców doświadczaną przez dziecko począwszy od chwili narodzin. Gdy dziecko czuje się kochane, tj. gdy jest zaspokajana najważniejsza potrzeba emocjonalna dziecka wówczas rozwija się jego naturalna zdolność do kochania i dziecko kocha tych, którzy pierwszy raz w życiu obdarzyli je miłością, tzn. dali odczuć dziecku, że jest dla nich ważne, że je akceptują takim jakie jest, że może zawsze na nich liczyć, że zapewnili mu poczucie bliskości, że są uważni na jego potrzeby (głownie emocjonalne), że szanują jego odrębność i niepowtarzalność jako człowieka.

W tradycji judeochrześcijańskiej stosunek dzieci do rodziców ujęty jest w czwartym przykazaniu Dekalogu (Czcij ojca swego i matkę swoją). W tradycji tej szacunek dzieci dla ich rodziców jest wyrazem wdzięczności za trud włożony w wychowanie i utrzymanie do czasu usamodzielnienia się (co i tak z punktu widzenia prawa jest obowiązkiem rodziców). Wyrazem tak rozumianego szacunku dla rodziców jest ponadto obchodzenie co roku Dnia Matki oraz Dnia Ojca.

Miłością do rodziców często jest nazywana więź łącząca dziecko z rodzicami a wynikająca z tradycji kulturowych nie mająca związku z uczuciem miłości.

[edytuj] Prawa i obowiązki rodziców

Rodzice są zobowiązani do zapewnienia utrzymania swojemu dziecku, a także do wychowania go. Jeśli rodzice nie wypełniają tych obowiązków, sąd powszechny na wniosek odpowiednich organów (zwłaszcza pomocy społecznej) może odebrać prawa rodzicielskie i powierzyć opiekę nad dzieckiem innym osobom (przy czym sąd rozstrzyga o prawach każdego z rodzica osobno).

Zobacz też władza rodzicielska.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• dziecko, ojciec, matka
• wstępny (przodek, antenat, ascendent)
• nazwy innych relacji rodzinnych
• rodzina przybrana
• matka zastępcza, dawca spermy
• rodzicielstwo lesbijek i gejów