Nikita Chruszczow

Z Wikipedii

Nikita Chruszczow Никита Сергеевич Хрущёв

Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1894 Kalinówka
Data i miejsce śmierci	11 września 1971 Moskwa
3. Sekretarz Generalny KPZR
Okres urzędowania	od 1953 do 1964
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia ZSRR
Poprzednik	Georgij Malenkow
Następca	Leonid Breżniew

Nikita Siergiejewicz Chruszczow (ros. Ники́та Серге́евич Хрущёв, ukr. Микита Сергійович Хрущов; ur. 17 kwietnia 1894 w Kalinówce koło Kurska, zm. 11 września 1971 w Moskwie) – radziecki polityk, działacz partyjny i państwowy, I sekretarz KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) w latach 1953-1964 i premier ZSRR w latach 1958-1964.

[edytuj] Życie prywatne

Pochodził z chłopskiej rodziny, od 12 roku życia pracował w fabrykach i kopalniach Donbasu jako ślusarz. Po odsunięciu od władzy mieszkał w daczy niedaleko Moskwy, dyktując swoje pamiętniki, które zostały opublikowane na Zachodzie. Potrafił czytać, ale pisać już nie^{[potrzebne źródło]}.

Jeden z synów Chruszczowa, Leonid, lotnik wojskowy, walczył i zaginął w 1943 roku; inny – Siergiej, profesor inżynier wyemigrował do USA.

Zdobył tytuł Człowieka Roku 1957 według magazynu Time.

[edytuj] Kariera polityczna

Nikita Chruszczow i Józef Stalin

Od 1918 był członkiem partii bolszewików, podczas wojny domowej walczył jako komisarz, po jej zakończeniu był aktywistą partyjnym i naczelnikiem.

W 1929 został wysłany do Akademii Przemysłowej w Moskwie, na której studiował razem z Nadieżdą Aliłujewą, żoną Stalina. Ta znajomość pociągnęła za sobą szybką karierę: w 1932 został sekretarzem komitetu moskiewskiego, w 1934 został członkiem KC WKP (b), w 1939 – I sekretarzem KC WKP(b) Ukrainy (najwyższy urząd partyjny na Ukrainie) i członkiem Biura Politycznego KC WKP(b). Jako członek Rady Wojennej Kijowskiego Specjalnego Okręgu Wojskowego brał udział w planowaniu "wyzwalania Zachodniej Ukrainy" w czasie radzieckiego ataku na Polskę 17 września 1939, następnie jako szef partii na Ukrainie kierował jej sowietyzacją (w tym wywózkami Polaków). W latach 1941-1945 był również członkiem rad wojennych wielu frontów.

W 1949 ponownie został pierwszym sekretarzem komitetu moskiewskiego partii, a także sekretarzem KC. Chruszczow, jako typowy przedstawiciel stalinowskich kadr nigdy nie sprzeciwiał się terrorowi zarządzanemu przez nieomylnego Wodza.

Śmierć Stalina rozpoczęła zaciekłą walkę o władzę, z której Chruszczow wyszedł zwycięsko. Doprowadził do rozstrzelania największego rywala – Berii i po odsunięciu Malenkowa objął 7 września 1953 roku nowo ustanowiony urząd pierwszego sekretarza KC KPZR.

[edytuj] Odwilż

W 1956 roku na XX zjeździe KPZR Chruszczow wystąpił z referatem O kulcie jednostki i jego następstwach (O культе личности и его последствиях), w której ujawnił część prawdy o krwawych aspektach rządów Stalina. Referat, początkowo tajny, wywołał szok wśród komunistów, zapoczątkowując dyskusję na temat przyczyn stalinizmu. XX zjazd stanowił kulminację nowej polityki Chruszczowa określanej jako "odwilż", na który składała się masowa rehabilitacja ofiar terroru oraz liberalizacja polityki kulturalnej i społecznej. Odwilż w ZSRR stymulowała wystąpienia antykomunistyczne na Węgrzech i w Polsce, na które Chruszczow reagował z właściwą sobie dwoistością – rewolucję na Węgrzech krwawo stłumiła Armia Sowiecka, polski październik zakończył się kompromisem.

Odwilż wywołała też reakcję stalinowców, którzy pod kierunkiem Mołotowa, Malenkowa, Kaganowicza oraz chwilowo Woroszyłowa (tzw. Grupa Antypartyjna) próbowali pozbawić Chruszczowa władzy na plenum KC w czerwcu 1957 roku, ale ponieśli porażkę. W przeciwieństwie do Stalina, Chruszczow nie kazał wymordować przeciwników, zadowalając się jedynie pozbawieniem ich władzy.

[edytuj] Wdrażanie komunizmu

Chruszczow wierzył w urzeczywistnienie się komunizmu w ciągu 20 lat i na XXII zjeździe doprowadził do uchwalenia nowego programu partii komunistycznej. Próbował realizować doktrynę komunistyczną: ożywił walkę z religią, zmniejszał ogródki przyzagrodowe w kołchozach.

W polityce gospodarczej próbował różnych metod, mających uleczyć system gospodarki planowej bez zmiany jego istoty: przede wszystkim zastąpił branżowo-resortowy system zarządzania przemysłem systemem terytorialnym, który jednak okazał się jeszcze bardziej nieefektywny. Jego koncepcje były coraz bardziej oderwane od rzeczywistości i katastrofalne w skutkach: polecił m.in. sadzić kukurydzę w całym kraju, także tam, gdzie nie mogła dawać wysokich plonów, a także "prześcignąć USA w produkcji mięsa w ciągu 2-3 lat". W efekcie produkcja zboża upadła do tego stopnia, że ZSRR był zmuszony kupować zboże za granicą.

Pamiętając o robotniczym pochodzeniu, pragnął podnieść poziom życia: zniósł prawa ograniczające wolność pracy, podwyższał pensje oraz emerytury, przywrócił bezpłatne szkolnictwo, zainicjował masową budowę domów mieszkalnych. Plany gospodarcze były jednak realizowane w coraz mniejszym stopniu, a wyścig zbrojeń dodatkowo powodował konieczność ograniczenia konsumpcji. Podwyżki cen w 1962 wywołały demonstrację w Nowoczerkasku, która została stłumiona przez wojsko.

[edytuj] Polityka zagraniczna

Spotkanie z Johnem Kennedym w Wiedniu, 1961 r.

W polityce zagranicznej Chruszczow balansował między ideą "pokojowego współistnienia", a próbami uzyskania przewagi w zimnej wojnie z USA. Jedną z takich prób był plan rozmieszczenia rakiet z ładunkami nuklearnymi na Kubie; ostra reakcja USA i groźba wybuchu wojny spowodowała wycofanie się Chruszczowa (kryzys kubański). Za jego czasów powstał też mur berliński, doszło do strącenia przez obronę powietrzną amerykańskiego samolotu zwiadowczego U2 nad Swierdłowskiem pilotowanego przez Francisa Garego Powersa. Chruszczowowi zameldowano o tym na trybunie przed mauzoleum w czasie pochodu pierwszomajowego 1960 roku. Incydent doprowadził do zerwania planowanego spotkania z amerykańskim prezydentem. Słynne jest też wystąpienie przed Zgromadzeniem Ogólnym Narodów Zjednoczonych.

[edytuj] Spisek

Jego rządy zakończył spisek najbliższych współpracowników: Breżniewa, Susłowa i Kosygina w październiku 1964 roku podczas jego urlopu na Krymie; poparty przez funkcjonariuszy aparatu partyjnego obawiających się nieprzewidywalności Chruszczowa oraz obarczających go winą za kryzys gospodarczy oraz porażki dyplomatyczne. Formalnie został zwolniony z obowiązków "w związku z podeszłym wiekiem i pogorszeniem się stanu zdrowia". 14 października 1964 na jego następcę zarekomendowano Leonida Breżniewa. Od tego momentu prasa radziecka wspomniała o nim tylko raz, lakonicznie informując o jego śmierci. Medialna cisza na jego temat była kontynuacją stalinowskiej metody nazwanej przez Orwella "wyparowaniem".

Zmiana władzy została przyjęta przez społeczeństwo sowieckie bez entuzjazmu.