Krystalografia

Z Wikipedii

Krystalografia (od greckich słów κρύσταλλος krystallos – „lód”, które później zaczęło oznaczać także kryształ górski i inne kryształy, oraz γράφω grapho – „piszę”) – dział nauki zajmujący się opisem, klasyfikacją i badaniem kryształów, krystalitów oraz substancji o strukturze częściowo uporządkowanej. Jej zakres pokrywa się częściowo z mineralogią, fizyką ciała stałego, chemią i materiałoznawstwem.

Dziedzina ta obejmuje między innymi:

Geometrię kryształów: morfologia i symetria kryształów
Krystalochemię
Fizyczno-chemiczną krystalografię: struktury rzeczywiste, krystalizacja i wzrost kryształów, dyfuzja, przejścia fazowe
Fizykę kryształów
Analizę strukturalną: rentgenografia strukturalna, spektroskopia
Krystalografię mezoskopową: domeny, bliźniaki
Biokrystalografię: rozwiązywanie struktur białek, techniki hodowli kryształów makrocząsteczek
Krystalografię techniczną: oznaczanie zawartości próbki metodami dyfraktografii proszkowej, wzrost kryształów technicznych
Badania uporządkowanych systemów niekrystalicznych: pseudosymetryczne kryształy (kwazikryształy, struktury modulowane), ciekłe kryształy, badanie powierzchni zewnętrznych i granicznych, bliskie uporządkowanie w szkłach

[edytuj] Historia

1669: Niels Stensen formułuje prawo stałości kątów
1801: René-Just Haüy odkrywa prawo symetrii kryształów
1890/91: Arthur Moritz Schönflies i Jewgraf Stiepanowicz Fiodorow wyprowadzają 230 krystalograficzne grupy przestrzenne
1912: Max von Laue przeprowadza pierwsze doświadczenie ugięcia promieniowania rentgenowskiego na krysztale
1913: William Henry Bragg i jego syn William Lawrence Bragg rozwiązują struktury kilku minerałów (Nagroda Nobla 1915)
1934: Arthur Lindo Patterson wyprowadza nazwaną od jego nazwiska funkcję Pattersona, która umożliwia rozwiązanie problemu fazowego dla struktur zawierających atom ciężkiego pierwiastka (metoda ciężkiego atomu)
1951: Linus Pauling na podstawie obserwacji krystalograficznych i właściwości wiązań chemicznych postuluje motywy alfa-helisy i beta-kartki, jako głównych motywów w białkach (Nagroda Nobla 1954)
1953: James Watson i Francis Crick wyjaśniają strukturę DNA (Nagroda Nobla 1962)
1956: Herbert A. Hauptman i Jerome Karle wyprowadzają wzór tangensowy używany do rozwiązania struktur kryształów niecentrosymetrycznych (Nagroda Nobla 1985)
1958: John Kendrew rozwiązuje strukture mioglobiny – pierwsze białko rozwiązane metodami krystalografii
1959: Max Perutz rozwiązuje za pomocą krystalografii strukturę hemoglobiny (Nagroda Nobla 1962)
1969: Dorothy Crowfoot Hodgkin rozwiązuje strukturę insuliny
1984: Dan Shechtman ze współpracownikami odkrywa w kwazikryształach szybko wychłodzonego stopu glinu i manganu pięciokrotną oś symetrii