Karol Młot
Z Wikipedii
Karol Młot (fr. Charles Martel, niem. Karl Martell, ur. 23 sierpnia 686 w Herstalu, zm. 22 października 741 w Quierzy-sur-Oise) – frankijski majordom, a w rzeczywistości władca państwa Franków.
Był nieślubnym synem Pepina z Herstalu i jego konkubiny Alpaidy.
Zwycięstwo wojsk frankijskich pod jego dowództwem w bitwie pod Poitiers w 732 roku powstrzymało pochód Saracenów w kierunku północnej Europy. Był twórcą potęgi dynastii Karolingów, jednocząc rozbite na królestwa Austrazji, Neustrii, Burgundii i Akwitanii państwo Franków.
Spis treści |
[edytuj] Początek rządów
Karol Młot po śmierci ojca Pepina z Herstalu w grudniu 714 roku nie odziedziczył po nim żadnej części państwa Franków. Jego ojciec wraz z żoną Plektrudą jako dziedzica wyznaczyli swojego wnuka Teudoalda - nieślubnego syna ich syna Grimoalda. Fakt ten spotkał się z opozycją możnych, gdyż Teudoald miał zaledwie osiem lat, a byli oni niechętni rządom kobiety. Plektruda zareagowała szybko i wtrąciła Karola do więzienia w Kolonii. Spowodowało to wybuch buntu zarówno w Neustrii i Austrazji. W 715 roku możni neustryjscy wykorzystali nieletniego króla Dagoberta III z dynastii Merowingów i ogłosili majordomem Neustrii Ragenfrieda. W tym czasie możni austrazyjscy, również nie chcący by rządziła nimi kobieta, wszczęli bunt. Pod koniec 715 roku Karol ucieka z więzienia i staje na czele buntu możnych z Austrazji, którzy ogłaszają go majordomem królestwa. W tym czasie również umiera Dagobert III, a możni neustryjscy ogłaszają królem Chilperyka II. w 716 roku Ragenfried i Chilperyk sprzymierzają się z Radbodem, królem Fryzyjczyków. W bitwie niedaleko Kolonii pokonali oni siły Karola Młota, który ucieka w góry Eifel. Siły neustryjskie zdobywają w Kolonii skarb królestwa, a Plektruda za cenę życia uznaje Chilperyka królem, a Ragenfrieda majordomem królestwa. W tym czasie Karol zbiera siły i uderzając na powracającą z Kolonii armię neustryjską, pokonuje ją w bitwie pod Amblève. Wiosną 717 roku Karol Młot z silną armią wkracza do Neustrii i rozbija armię Ragenfrieda i Chilperyka pod Vincy. Po tym zwycięstwie zdobywa Kolonię, w której przebywała Plektruda i Teudoald, którym darowuje życie. Po tym sukcesie ogłasza królem Chlotara IV, jako alternatywę dla Chilperyka. Usuwa też wrogiego mu Rigoberta, arcybiskupa Reims, a na jego miejsce wybiera arcybiskupa Milo. Następnie wyrusza na Fryzyjczyków, których zmusza do ucieczki do swojego kraju, a sam częściowo podporządkowuje sobie Zachodnią Fryzję. W 718 roku Chilperyk sprzymierza się z księciem Akwitanii Odonem Wielkim. Jednakże Karol szybko pokonuje siły akwitańskie pod Soissons. Po ucieczce Chilperyka i Ragenfrieda, którzy następnie schwytani poddają się - Odo również szybko poddaje się Karolowi i składa mu przysięgę wierności.
[edytuj] Lata 718 - 732
Następne lata Karol spędza na wzmocnieniu swej władzy w królestwie oraz wśród sąsiadów. W pierwszej kolejności wyrusza w 718 roku na Sasów, których gromi w Lesie Teutoburskim. W 719 roku wkracza do Fryzji, którą sobie ponownie podporządkowuje. Wysyła tam Willibrorda zwanego później "apostołem Fryzji", celem szerzenia tam chrześcijaństwa; wspiera go Winfrid - późniejszy święty Bonifacy. W 720 roku umiera Chilperyk II. Karol jego następcą mianuje Teuderyka IV syna Dagoberta III, który będzie panował do 737 roku. W latach 720 - 723 Karol toczy boje z Bawarczykami, którzy pod rządami rodu Agiulfingów uzyskali niezależność i sprzymierzyli się z królem Longobardów Liutprandem. Wraz ze sprzymierzonymi z Karolem Alamanami pokonuje bawarskiego księcia Hugberta, który uznaje zwierzchność Franków. W 721 roku emir Kordowy dokonuje pierwszej inwazji na Akwitanię i oblega Tuluzę. Na pomoc miastu rusza książę Odo, który w bitwie pod Tuluzą 9 czerwca 721 roku pokonuje Arabów. Emir wycofuje się za Pireneje. Karol Młot zdaje sobie sprawę, iż jest to zapowiedź kolejnych inwazji na jego państwo. W 724 roku neustryjscy możni wzniecają bunt pod wodzą Ragenfrieda, który zostaje szybko stłumiony. Ragenfriedowi bunt ponownie zostaje wybaczony. Karol w latach 725 - 728 musi się wyprawić ponownie do Bawarii. W czasie tej kampanii porywa bawarską księżniczkę Swanhildę, która zostaje jego żoną. W 730 roku podejmuje wyprawę przeciwko zbuntowanemu księciu Alamanów - Lantfridowi, który ginie w bitwie. Alamania zostaje włączona bezpośrednio do królestwa Franków.
[edytuj] Bitwa pod Poitiers
W 730 roku nowym emirem Kordoby zostaje mianowany Abdul Rahman Al Ghafiqi. Młody i ambitny wódz otrzymuje silne posiłki od kalifa oraz zadanie podbicia Galii. W 732 roku emir przekracza Pireneje i wkracza do Galii. Książę Odo rusza przeciwko muzułmanom, ale zostaje ciężko pobity w bitwie nad rzeką Garonną. Po bitwie Arabowie zajmują Bordeaux, a Odo ucieka do Karola i prosi go o pomoc. Karol, zdając sobie sprawę z powagi sytuacji, szybko podejmuje decyzję o wyruszeniu przeciwko Abdul Rahmanowi. Zbiera on silną armię w liczbie od 15000 do 75000 (wg. różnych źródeł), głównie piechotę. Rusza wraz z nią starymi rzymskimi drogami. Obie armię spotykają się na polu pomiędzy miastami Tours i Poitiers. Karol, który dzięki tej bitwie otrzymuje przydomek "Młot", pokonuje muzułmańską armię. W bitwie ginie emir Abdul Rahman. Wojska arabskie wycofują się za Pireneje.
Zobacz więcej w osobnym artykule: bitwa pod Poitiers.[edytuj] Po Poitiers
Po odparciu inwazji arabskiej, Karol w latach 732 - 735 reorganizuje królestwo Burgundii poprzez obsadzenie hrabstw swoimi oddanymi ludźmi. W międzyczasie w 734 roku rozbija armię zbuntowanych Fryzyjczyków. W 735 roku umiera stary książę Akwitanii Odo, miejscowi możni wybierają na księcia jego syna Hunolda. Wywołuje to konflikt z Karolem, który szykuje się do ataku na Akwitanię. Sytuację zmienia nowa inwazja arabska: w 736 roku pod Narbonne ląduje armia pod wodzą syna Abdula Rahmana i rusza na Arles. Karol szybko porzuca konflikt z Hunoldem i rusza przeciwko muzułmanom. Z pomocą Liutpranda, króla Longobardów, Karol jeszcze w tym roku odzyskuje Montfrin, Awinion, Aix-en-Provence i Arles. Zajmuje również twierdze trzymane przez Arabów od 725 roku, tj. Beziers, Nimes i Agde. Główne siły muzułmańskie zostają zniszczone w Arles. Ostatecznie inwazja załamuje się w 737 roku, po bitwie nad rzeką Berre. W tym roku umiera król Teuderyk IV; Karol nie ogłasza żadnego z żyjących Merowingów królem. Sam zaś, oprócz tytułu majordoma królestwa Franków, zaczyna używać tytułu księcia Franków. Ostatnie lata życia Karola Młota upływają w większości w pokoju. Jedynie w 738 roku podejmuje krótką inwazję na niespokojnych Sasów oraz rok później tłumi w Prowansji bunt Maurontusa. W 739 odmawia papieżowi Grzegorzowi III pomocy w walce z Longobardami. Karol Młot umiera 22 października 741 roku w Quierzy-sur-Oise. Zostaje pochowany w bazylice w Saint-Denis w Paryżu. Po jego śmierci następuje podział królestwa między dwóch synów: Karloman otrzymuje Austrazję i Alemanię oraz jako wasala Bawarię, a Pepin - Neustrię z Burgundią oraz jako wasala Akwitanię. Najmłodszy z synów, Grifo, nie otrzymuje nic.
[edytuj] Rodzina
Karol Młot był dwukrotnie żonaty:
Miał on też dzieci z konkubiną Ruodhaid:
- Hieronima
- Bernarda
- Remigiusza
Zobacz też: Karolingowie, Merowingowie, Królestwo Franków
