Jerzy Wołkowicki

Z Wikipedii

Jerzy Wołkowicki (ur. 22 stycznia 1883 w Proszewie, zm. 7 stycznia 1983 w Londynie) – polski wojskowy, komandor porucznik rosyjskiej marynarki wojennej, generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej i I wojny światowej oraz walk o niepodległość Polski w wojnie polsko-bolszewickiej i II wojnie światowej.

Urodził się 22 stycznia 1883 w majątku Proszew, powiat węgrowski, syn Tadeusza, agronoma i Marii z Muchlińskich. W 1901 złożył maturę w gimnazjum klasycznym w Grodnie.

Spis treści 1 W rosyjskiej Marynarce Wojennej 2 Służba w Wojsku Polskim 2.1 Awanse: 2.2 Ordery i odznaczenia: 3 Bibliografia: 4 Linki zewnętrzne 5 Przypisy

[edytuj] W rosyjskiej Marynarce Wojennej

W latach 1901 – 1904 był słuchaczem Korpusu Morskiego w Sankt Petersburgu. Od 1904 w stopniu miczmana służył na pancerniku "Imperator Nikołaj I", będącym jednostką eskadry admirała Niebogatowa, która wchodziła w skład Floty Bałtyckiej, a później III Eskadry Oceanu Spokojnego. Brał udział w rejsie wokół Afryki na pomoc oblężonemu Port Arturowi podczas wojny rosyjsko-japońskiej 1905, zakończonym klęską w bitwie pod Cuszimą. Podczas narady u adm. Niebogatowa, razem z innymi młodszymi oficerami sprzeciwił się kapitulacji niedobitków Floty Rosyjskiej. Wypowiedział słowa: walczyć do końca, a potem wysadzić okręt w powietrze i ratować się. Za swoją postawę został odznaczony orderem św. Jerzego i stał się bohaterem narodowym Rosji; opisał to znany marynista Nowikow-Priboj w powieści Cuszima. Sława generała uchroniła go prawdopodobnie w roku 1940 od fizycznej likwidacji w Katyniu. Od 27 maja 1905 do stycznia 1906 przebywał w niewoli japońskiej w Kioto. W niewoli podejmował próby ucieczki, za co został skazany przez Japończyków na dwa lata więzienia. Po uwolnieniu z niewoli był słuchaczem Morskiej Szkoły Artyleryjskiej w Kronsztadzie (1907 - 1908) i Morskiej Szkoły Inżynieryjnej w Petersburgu (1909 - 1912). W latach 1914 - 1917 pełnił służbę we flotylli na Dunaju, a następnie we Flocie Czarnomorskiej. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej opuścił flotę i po pięciomiesięcznej wędrówce przez Syberię i Daleki Wschód dotarł do Francji.

[edytuj] Służba w Wojsku Polskim

W kwietniu 1918 wstąpił do Armii Polskiej we Francji i został dowódcą batalionu w 3 Pułku Strzelców Polskich 1 Dywizji Strzelców Polskich. W drugiej dekadzie kwietnia 1919 wraz ze swoim pułkiem przybył do Polski. W Wojsku Polskim zajmował kolejno stanowiska:

• szefa Sekcji Organizacyjnej Departamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych - październik 1919 - lipiec 1920
• dowódcy Flotylli Pińskiej - 2 lipca – 2 sierpnia 1920
• dowódcy I batalionu Wileńskiego Pułku Strzelców - 2 sierpnia - 9 października 1920
• dowódcy Wileńskiego Pułku Strzelców - 9 października 1920 – 1 marca 1921
• szef sztabu 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej
• słuchacza kursu doszkolenia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego - 1921 - 1922
• szefa Sztabu Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu
• szefa Sztabu Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie
• I oficera sztabu Inspektoratu Armii Nr V we Lwowie - 1924 - 1925
• II zastępcy szefa Administracji Armii - 1925 - 1925

W październiku 1925 mianowany został szefem Departamentu VII Intendentury M.S.Wojsk., w miejsce gen. bryg. Mieczysława Norwid-Neugebauera, przeniesionego na III Kurs Centrum Wyższych Studiów Wojskowych. ^[1]

• dowódca Piechoty Dywizyjnej 11 Dywizji Piechoty - maj 1926 - 1927
• dowódcy 27 Dywizji Piechoty - 1927 - 1932
• generała do prac specjalnych przy ministrze spraw wojskowych (na prawach dowódcy Okręgu Korpusu) - 1932 - 1938

W 1938 przeniesiony w stanie spoczynku. W sierpniu 1939 powołany do służby czynnej i wyznaczony na dowódcę Etapów Armii Odwodowej "Prusy". 10 września gen. Dąb-Biernacki wyznaczył go na komendanta garnizonu Chełm, głównego punktu zbornego dla rozbitych jednostek armii. W Chełmie z pozostałości 13 DP i 19 DP zorganizował kombinowaną dywizję piechoty swojego imienia i w dniu 13 września objął jej dowództwo. 17 września dywizja weszła w skład Armii gen. Przedrzymirskiego. 18 września z rozkazu dowódcy Frontu dywizja przegrupowała się z rejonu Chełma w rejon Hrubieszowa. 20 września wieczorem dywizja rozpoczęła nakazany jej marsz na Łaszczów, na podstawy wyjściowe do ataku na Tomaszów Lubelski. W nocy z 21 na 22 września 43 Pułk Piechoty po krótkiej walce opanował Łaszczów. Od rana 22 września dywizja rozpoczęła natarcie na Tomaszów Lubelski. Tego dnia wieczorem 13 Brygada Piechoty zajęła Werechanie – Pawłówkę - Podhorce. O świcie 23 września dywizja wznowiła natarcie na Tomaszów. Polskie natarcie spotkało się z kontrakcją strony niemieckiej. 28 Dywizja Piechoty (niemiecka) natarła z Tomaszowa na Łaszczów, na 13 BP, a 2 Dywizja Pancerna (niemiecka) uderzyła z Rawy Ruskiej w kierunku północnym, na lewe skrzydło i głębokie tyły dywizji gen. Wołowickiego, niszcząc 19 Brygadę Piechoty. 13 BP wycofała się przez Werechanie na Krynice, 24 września dołączyła do 39 Dywizji Piechoty i wzięła udział w walce w rejonie Krasnobrodu. 23 września dywizja gen. Wołkowickiego przestała istnieć. 27 września po kapitulacji oddziałów Armii gen. Przedrzymirskiego, na czele grupy około 300 żołnierzy przebijał się na wschód, lecz już następnego dnia trafił do niewoli radzieckiej.

Od 28 września 1939 był jeńcem radzieckim. Przebywał w obozie przejściowym w Putywlu, a od listopada 1939 w obozie w Kozielsku. Tam znany był z tego, że dość systematycznie oddawał część swojej racji chleba młodszym oficerom. Od kwietnia do czerwca 1940 przebywał w obozie Pawliszczew Bor (Juchnowo), a od czerwca 1940 do sierpnia 1941 w Griazowcu, gdzie pełnił funkcję starszego obozu. Po podpisaniu 30 lipca układu Sikorski-Majski i ogłoszeniu 12 sierpnia amnestii dla obywateli polskich w ZSRR, zwolniony z obozu. 20 sierpnia razem z gen. Przeździeckim wyjechał do Moskwy. 27 sierpnia został mianowany zastępcą dowódcy 6 Dywizji Piechoty Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. W maju 1942 po rozformowaniu dywizji przeniesiony do II grupy oficerów bez przydziału. Po wojnie osiedlił się w osiedlu polskich oficerów w Penrhors (Walia), a następnie w polskim domu starców "Antokol" w Chislehurt (hrabstwo Kent), gdzie zmarł 7 stycznia 1983. Został pochowany na cmentarzu Elmer's End. Pozostawił wspomnienia.

[edytuj] Awanse:

• miczman (podporucznik marynarki) 1904
• lejtnant (porucznik marynarki) 1907
• starszy lejtnant (kapitan marynarki) 1913
• kapitan II rangi (komandor porucznik) 1916
• podpułkownik SG
• pułkownik SG zweryfikowany ze starszeństwem 1 czerwca 1919
• generał brygady starszeństwo 1 stycznia 1927

[edytuj] Ordery i odznaczenia:

• Order Świętego Jerzego (rosyjski) - za postawę w bitwie pod Cuszimą w 1905 r.
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych - czterokrotnie
• Medal Niepodległości
• Złoty Krzyż Zasługi

[edytuj] Bibliografia:

• Henryk P. Kosk, Generalicja polska, t. 2, Egros, Pruszków 2001, ISBN 83-87103-81-0,
• Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 184,
• Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6, ss. 353-354,
• Zdzisław Nicman, Generałowie II Rzeczypospolitej, Jerzy Wołowicki, Polska Zbrojna,
• Władysław Bartosz, Gen. bryg. Jerzy Wołowicki 1883-1983 w 10 rocznicę śmierci, Polska Zbrojna 1993,
• Waldemar Strzałkowski, Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r., Wołkowicki Jerzy (1883-1983) w: Jurga Tadeusz, Obrona Polski 1939, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990, wyd. I, ISBN 83-211-1096-7, ss. 835-836,

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Wywiad z Jerzym Wołkowickim o wojnie rosyjsko-japońskiej i bitwie pod Cuszimą przeprowadzony przez Józefa Bilińskiego

Przypisy