Język ful

Z Wikipedii

Fulfulde, Pulaar
Obszar	Mauretania, Senegal, Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria, Kamerun, Gambia, Czad, Sierra Leone, Benin, Gwinea Bissau, Sudan, Republika Środkowoafrykańska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Togo
Liczba mówiących	10-16 milionów
Klasyfikacja genetyczna	języki nigero-kongijskie *języki atlantyckie **język ful
Pismo	Alfabet łaciński
Kody języka
ISO 639-1	ff
ISO 639-2	ful
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wikipedia w języku ful

Język ful (zwany także: fula, fulani, fulfulde) jest językiem regionu Afryki Zachodniej, używanym przez ludy Fula od Senegalu po Kamerun i Sudan. Rozpada się na wiele dialektów. Klasyfikowany w obrębie grupy atlantyckiej języków nigero-kongijskich. Zapisywany najczęściej zmodyfikowanym alfabetem łacińskim w ortografii przyjętej w 1966 roku na konferencji UNESCO w Bamako. W niektórych rejonach Afryki do zapisu języka fula używa się także pisma arabskiego.

[edytuj] Ważniejsze dialekty

• Pular Fuuta - używany na terenach dawnego królestwa Futa Dżalon (głównie w obecnej Gwinei, południowo-wschodnim Senegalu, wschodniej Gwinei Bissau i północnym Sierra Leone)
• Fulakunda - używany w Senegalu w regionie Casamance, zachodniej Gwinei Bissau i Gambii
• Pulaar - używany w północnym Senegalu i południowej Mauretanii
• Fulfulde - właściwie grupa dialektów (m. in. bagirmi, adamawa, borgu, maasina), używanych w Mali, Ghanie, Togo, Czadzie, Nigerii, Burkinie Faso, RŚA, Burkinie Faso, Beninie, Kamerunie i Sudanie.

[edytuj] Klasy nominalne i mutacja spółgłosek

Język ful jest językiem o złożonym systemie sufiksalnych klas nominalnych, przy czym wyznacznikiem każdej klasy jest nie tylko odpowiedni sufiks, ale też odpowiednia alternacja spółgłosek tematycznych. Spółgłoski tematyczne ulegają permutacji w trzech stopniach według następującego schematu:

stopień szczelinowy	stopień zwartowybuchowy	stopień prenazalizacji
f	p	p
s	ʃ	ʃ
h	k	k
w	b	mb
r	d	nd
j	dʒ, g	ɲdʒ, ŋg
ɣ	g	ŋg

Spółgłoski /l/, /t/, nosowe i glotalizowane nie ulegają permutacji.

Przykład:

stopień szczelinowy: rawan-du = "pies" (sufiks i stopień mutacji dla liczby pojedynczej)

stopień zwartowybuchowy: dawaa-di = "psy" (sufiks i stopień mutacji dla liczby mnogiej)

stopień prenazalizacji: ndawa-koy = "pieski" (sufiks i stopień mutacji dla zdrobnienia liczby mnogiej)

Permutacjom ulegają też formy czasowników, liczebników i przymiotników.

[edytuj] Źródła

• Stanisław Piłaszewicz, Eugeniusz Rzewuski Wstęp do afrykanistyki, s. 50-52, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2004, ISBN 83-235-0061-4
• Caudill H. i Besseko O. (2001), Midho waawi Pular! Lerner's guide to Pular (Fuuta Jallon) (plik *.PDF), str. 4 i 14