Erdmann Gustaw Henckel von Donnersmarck
Z Wikipedii
Erdmann Gustaw Henckel von Donnersmarck (1734 - 1805), pan Tarnowskich Gór, starosta bytomski, baron i hrabia cesarstwa.
Spis treści |
[edytuj] Rodzice
Urodził się 18 marca 1734 r. w Świerklańcu. Był najstarszym synem Karola Erdmanna i jego żony Anny Zuzanny von Larisch.
[edytuj] Dzieje
Gdy miał 25 lat ożenił się z baronówną Rudolfiną von Dyhernn.
Miesiąc po 26 urodzinach przejął po śmierci ojca władzę nad rodzinnym majątkiem w tym także nad miastem Tarnowskie Góry. Jak zaznaczają historycy był surowym panem. Chłopom za nie wykonywanie poleceń pańskich groził odebraniem zagrody i ziemi a czasami ponadto karą chłosty. Złapanych zbiegów, którym ucieczka się nie powiodła, przykuwano do taczek i skazywano na najcięższe prace.
W czerwcu 1771 r. po śmierci Ernesta von Rosteck und Goldmannsdorf z Chropaczowa przejął urząd i władzę starosty powiatu bytomskiego. Siedziba starosty znajdowała się w Tarnowskich Górach w budynku przy Rynku nr 1 (dziś Muzeum i winiarnia i restauracja "Sedlaczek"). Odtąd hrabia Erdmann Gustaw sprawował władzę nad Tarnowskimi Górami i okolicznymi ziemiami jako pan feudalny oraz reprezentant administracji państwowej.
Druga połowa XVIII w. to czas ponownego gwałtownego rozwoju przemysłowego ziemi tarnogórskiej. Dzięki działaniom Fryderyka Wilhelma von Redena powstała m.in. kopalnia ”Fryderyk” w Bobrownikach oraz huta "Fryderyk" w Strzybnicy. Do odwadniania kopalni sprowadził on maszynę parową z Anglii.
Hrabia Erdmann Gustaw postanowił zadbać o swoje prawa i zyski. 16 stycznia 1782 r. podpisał z przedstawicielami króla pruskiego ugodę. W zamian za zrzeczenie się prawa do 1/9 części wydobywanego kruszcu oraz do opłaty w wysokości 3 tys. talarów od każdej miarki uzyskanego srebra, uzyskał połowę dochodów z królewskiej dziesięciny id wydobycia w mających powstać kopalń.
Erdmann Gustaw pośród swych krewniaków był drugim najbogatszym pośród Hencklów. Należało do niego jedno miasto (Tarnowskie Góry), 13 wsi w całości i 1 częściowo oraz 7 folwarków. Łącznie był to majątek o powierzchni ponad 12,6 tys. ha.
Aby zabezpieczyć zgromadzony majątek przed jego rozproszeniem między wielu spadkobierców (sam miał kilkoro braci) postanowił z majątków ziemskich wokół Żyglina i Świerklańca utworzyć majorat. Odpowiedni dokument podpisał 14 listopada 1796 r. Odtąd cały kompleks dóbr mógł dziedziczyć tylko jeden spadkobierca.
W marcu 1804 r. zrezygnował z urzędu starosty bytomskiego na rzecz swego bratanka hrabiego Karola Traugotta z Maciejowa (trzeci najbogatszy pośród Hencklów). Ponad rok później 8 sierpnia 1805 r. po swym kuzynie Łazarzu III Henckel von Donnersmarcku ze Siemianowic został 6. bytomskim wolnym panem stanowym.
W dniu 1 listopada 1805 r. sprzedał Janowi Sedlaczkowi dawną, tarnogórską siedzibę bytomskich starostów ziemskich.
[edytuj] Rodzina
Był żonaty z baronówną Rudolfiną von Dyherrn und Schönau z Jemielnej. Miał z nią dwóch synów: Gustawa Adolfa - ostatniego pana feudalnego Tarnowskich Gór) - i Karola Łazarza - magnata przemysłowego i ziemskiego.
Zmarł 27 listopada 1805 r. w swoim zamku w Świerklańcu.
[edytuj] Zobacz też
Historia Tarnowskich Gór; Henckel von Donnersmarck
[edytuj] Literatura
- A. Kuzio-Podrucki, Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu, Bytom 2003
- Historia Tarnowskich Gór, p. red. prof. J. Drabiny, Tarnowskie Góry 2000
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Zarys dziejów Henckel von Donnersmarcków w: Śląska szlachta i arystokracja
