Enver Hodża

Z Wikipedii

Enver Hodża

Data i miejsce urodzenia	1908 , zm. 1985
{{{funkcja}}}
Okres urzędowania	od 1944 do 1985
Poprzednik	Ahmed Zogu
Następca	Ramiz Alia

Enver Hodża (Hoxha) (ur. 16 października 1908 w Gjirokastrze, zm. 11 kwietnia 1985) – przywódca Albanii od końca II wojny światowej aż do śmierci w 1985, oraz pierwszy sekretarz komunistycznej Albańskiej Partii Pracy. Był także premierem Albanii w latach 1944-1954, ministrem spraw zagranicznych w latach 1946-1953. Niemal półwiecze rządów Hodży, charakteryzujące się izolacją, agresywnym ateizmem państwowym i ścisłym stosowaniem się do stalinizmu, doprowadziło jego kraj do zapaści gospodarczej i społecznej.

[edytuj] Biografia

Hodża urodził się w Gjirokastër, mieście w południowej Albanii. Był synem muzułmańskiego handlarza suknem, który w czasie dzieciństwa Envera dużo podróżował po Europie, toteż duży wpływ na Envera w tym czasie miał jego wujek, Hysen Hoxha. Hysen Hodża był bojownikiem walczącym o niepodległość Albanii – która stała się faktem, gdy Enver miał 4 lata, i sprzeciwiał się rządowi powstałemu po odzyskaniu niepodległości. Enver silnie identyfikował się z tymi ideami, zwłaszcza gdy do władzy doszedł król Zog (1928).

Dom w Gjirokastrze, w którym urodził się Enver Hodża

W 1930 rozpoczął studia na uniwersytecie w Montpellier we Francji dzięki państwowemu stypendium, ale szybko je przerwał. Publikował w organie francuskich komunistów "L'Humanite" pod pseudonimem "Loulou". Od 1934 do 1936 był sekretarzem albańskiego konsulatu w Brukseli, studiował tam także prawo. Utracił tę pracę, gdy jego przełożony odkrył u niego komunistyczne broszury. Powrócił do Albanii w 1936 i został nauczycielem w liceum francuskim w Korczy.

Hodża został wyrzucony ze szkoły po włoskiej inwazji w 1939, gdy odmówił wstąpienia w szeregi Albańskiej Partii Faszystowskiej. Otworzył sklep z tytoniem w Tiranie, gdzie gromadziła się grupa komunistów zwana grupą korczańską, której został przywódcą. Poszukiwany przez faszystowską policję został zaocznie skazany na karę śmierci i musiał opuścić stolicę. Otrzymał pomoc od jugosłowiańskich komunistów i 8 listopada 1941, jako reprezentant grupy korczańskiej, został wybrany na tymczasowego I sekretarza Albańskiej Partii Komunistycznej, utworzonej tego dnia z inspiracji komunistów jugosłowiańskich poprzez zjednoczenie większości albańskich konspiracyjnych grup komunistycznych. Jeden z jego współpracowników, Nako Spiru, charakteryzował go wówczas w ten sposób:

... średnia inteligencja. Średnie osiągnięcia zarówno jako student za granicą, jak i jako nauczyciel. W okresie przed utworzeniem partii wiódł nieuporządkowane życie. Jest sekciarzem wewnątrz partii. (...) Ma kompleks niższości. Ludzie nie mają pojęcia, kim jest, a ci którzy go znają, nie oceniają go wysoko. Był inicjatorem powołania na konferencji we wsi Peza 16 października 1942 roku Frontu Wyzwolenia Narodowego skupiającego siły antyfaszystowskie. W lutym 1943 formalnie już został wybrany I sekretarzem przez I zjazd partii. Front i jego siły zbrojne których był komisarzem politycznym występujące od 10 lipca 1943 pod nazwą UNC-Armia Wyzwolenia Narodowego stał się najsilniejszą siłą polityczną i wojskową kraju już w połowie 1944 roku kontrolując 75% terytorium Albanii. W maju 1944 roku na mocy uchwał odbywającego się w Përmet kongresu Hodża został mianowany dowódcą UNC w stopniu generała-pułkownika oraz przewodniczącym Antyfaszystowskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. 23 października 1944 roku został mianowany premierem.

Koalicja albańskich sił antyfaszystowskich i jej siła zbrojna Armia Wyzwolenia Narodowego licząca jesienią 1944 roku 70 tysięcy partyzantów zorganizowanych w 3 korpusy (8 dywizji i 26 brygad), którymi kierowała partia Hodży, przejęła władzę w całym kraju w listopadzie 1944 wraz z wyparciem hitlerowców. Hodża i jego komuniści, korzystając z poparcia Jugosławii i pośrednio ZSRR, szybko rozprawili się z potencjalnymi konkurentami.

[edytuj] Rządy

Hodża nakazał konfiskatę gospodarstw rolnych i połączenie ich w spółdzielnie produkcyjne (kooperatywy), co miało pozwolić Albanii osiągnięcie samowystarczalności żywnościowej. Wielką wagę przykładał do elektryfikacji i industrializacji. Przerażony perspektywą utraty władzy w wyniku inwazji sił radzieckich, rozkazał w latach 60. wybudować tysiące bunkrów na wybrzeżach Albanii (powstało ich ok. 600 tys.).

Albańskie bunkry

Gdy w 1948 doszło do rozłamu w bloku komunistycznym, opowiedział się za Związkiem Radzieckim przeciwko sąsiedniej Jugosławii, chcąc uniknąć w ten sposób spłaty długów wobec Jugosławii a po śmierci Stalina i referacie Chruszczowa zerwał w 1961 r. z ZSRR i związał się z Chinami ponownie unikając spłaty długów – tym razem wobec ZSRR. Za jego rządów represjonowano wszystkie religie, niszczono dzieła sztuki sakralnej, aresztowano i mordowano księży i duchownych muzułmańskich. W 1967 Hodża ogłosił z dumą, że Albania jest pierwszym w historii państwem ateistycznym. Służba bezpieczeństwa, znana jako Sigurimi, dorównywała w bestialstwie NKWD i gestapo, a do zwalczania wrogów Hodża użył także fanatycznej młodzieży, biorąc przykład z Mao i jego "rewolucji kulturalnej".

W Albanii nie przestrzegano żadnych praw człowieka – mimo konstytucyjnych gwarancji nie przestrzegano wolności słowa, sumienia i zgromadzeń, sądy były dyspozycyjne wobec władz partyjnych, podróże zagraniczne były zakazane, nikt nie miał prawa do posiadania prywatnych samochodów. Proces "bandy czworga" w Chinach (1977) odbił się echem w Albanii – Hodża zerwał z Chinami, skazując swój kraj na izolację, przywodzącą na myśl dzisiejszą Koreę Północną.

Dawne mauzoleum Hodży w Tiranie, obecnie siedziba wielu firm

W 1992 roku zwłoki Envera Hodży zostały ekshumowane i nieformalnie pochowane po raz drugi na cmentarzu Shatrri, na przedmieściach stolicy. Na ilustracji jego obecne miejsce spoczynku na cmentarzu Shatrri w Tiranie

Hodża zmarł 11 kwietnia 1985, a władzę przejął Ramiz Alia, który nie był jednak w stanie stawić czoła przemianom w Europie. Komuniści zostali obaleni w 1992, choć pierwsze wolne wybory wygrała partia komunistyczna. Władzę oddała dopiero w 1992.

[edytuj] Teksty E.Hodży w języku polskim

Albańska Partia Pracy w walce o zbudowanie podstaw socjalizmu, O trwały pokój 1952/15, s.3.
Fiasko planu kolonizatorów Tito w Albanii, O trwały pokój 1949/15, s.2.
Nowe zycie kobiet Albanii, /fragment przemówienia/, Nasza Praca 1956/2, s.16‑17, il.,
Referat sprawozdawczy o działalności KC Albańskiej Partii Pracy wygłoszony na IV Zjeździe APP przez Envera Hodżę w dniu 13 lutego 1961, KiW, Warszawa 1961