Chaim Rumkowski
Z Wikipedii
Chaim Mordechaj Rumkowski (ur. 27 lutego 1877 w Ilinie, powiat ostrogski, zm. 1944), przemysłowiec, działacz syjonistyczny, przewodniczący Judenratu w getcie łódzkim.
Urodził się w 1877 roku w rodzinie kupieckiej na Wołyniu. Na początku XX wieku prowadził w Łodzi razem z Abem Neimanem zakład produkcji tkanin pluszowych, po I wojnie światowej pracował jako ajent ubezpieczeniowy. Od 1921 był członkiem Gminy Żydowskiej. Pełnił m.in. funkcję kierownika domu dla sierot "Helenówek".
13 października 1939 został mianowany przez okupacyjne władze niemieckie na przewodniczącego Judenratu w getcie łódzkim. Jego działalność na tym stanowisku budziła i wywołuje do dziś wielkie kontrowersje. Krytycy zarzucają mu wręcz współpracę z Niemcami, która miała się wyrażać w zmuszaniu Żydów do wyniszczającej pracy na rzecz Trzeciej Rzeszy i - w odróżnieniu np. od Adama Czerniakowa z warszawskiego getta - milczącej zgodzie na eksterminację osób "nieprzydatnych dla gospodarki" (głównie starców i dzieci). Obrońcy postawy Rumkowskiego podnoszą, że dzięki wzorowej organizacji łódzkiego getta i korzyściom ekonomicznym jakie przynosiło ono Niemcom, Ghetto Litzmannstadt przetrwało aż do sierpnia 1944 r. Faktem jest, że z żadnego innego getta na ziemiach polskich nie uratowało się tak wielu Żydów.
29 sierpnia 1944 r. Rumkowski wraz z rodziną przyłączył się do ostatniego transportu z Łodzi do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, gdzie zginął.
