Bitwa pod Mokrą
Z Wikipedii
| Bitwa pod Mokrą Kampania wrześniowa |
|||||||||||||||||
 Pomnik upamiętniający bitwę wzniesiony 9 maja 1975 |
|||||||||||||||||
| Data | 1 września 1939 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Mokra | ||||||||||||||||
| Wynik | Zwycięstwo Polski | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Kampania wrześniowa 1939 |
|---|
|
Westerplatte – Gdańsk – Granica – Krojanty – Lasy Królewskie – Mokra – Pszczyna – Mława – Bory Tucholskie – Jordanów – Borowa Góra – Mikołów – Węgierska Górka – Tomaszów Mazowiecki – Wizna – Przemyśl – Piotrków – Różan – Iłża – Nowogród – Łomża – Wola Cyrusowa – Warszawa – Bzura – Jarosław – Kałuszyn – Mińsk Mazowiecki – Węgrów – Wilno – Lwów – Modlin – Kobryń – Brześć – Wybrzeże i Bałtyk – Tomaszów Lubelski – Wólka Węglowa – Obrona Palmir – Łomianki - Janów, Wereszyca i Hołosko – Krasnystaw – Grodno – Cześniki – Krasnobród – Władypol – Szack – Wytyczno – Parczew – Kock |
Bitwa pod Mokrą była jednym z pierwszych starć zbrojnych Wojska Polskiego podczas drugiej wojny światowej.
Spis treści |
[edytuj] Przebieg bitwy
1 września 1939 Wołyńska Brygada Kawalerii pod dowództwem płk. J. Filipowicza we wsi Mokra powstrzymywała przez cały dzień niemiecką 4 Dywizję Pancerną gen. Reinhardta wspieraną przez lotnictwo (m.in. bombowce nurkujące Stukas).
Znaczenie bitwy: Wołyńska BK osłaniała lewe (południowe) skrzydło Armii Łódź, na które (zgodnie z przewidywaniami polskich strategów) skierowało się główne uderzenie największej niemieckiej armii – 10 armii gen. Reichenau. Wołyńska BK miała do wykonania dwa zadania:
- polityczne – podjąć walkę natychmiast po przekroczeniu przez Niemców granicy, w celu przekonania sojuszników Polski, że jakakolwiek agresja hitlerowska zakończy się wojną (co się ostatecznie udało)
- strategiczne – powstrzymać atak niemiecki na przedpolu, w celu umożliwienia dokończenie mobilizacji Wojska Polskiego (co, pomimo wypełnienia zadania przez Brygadę ostatecznie się nie udało).
W tym celu dodatkowo wzmocniona (batalion piechoty z 30 Dywizji Piechoty, pułk kawalerii z Kresowej BK oraz pociąg pancerny) Wołyńska Brygada Kawalerii zajęła w dniach 30 i 31 sierpnia pozycje obronne wokół m. Miedźno, frontem na zachód i południowy zachód. Umocnienie się 'W" BK w tym rejonie zaskoczyło dowództwo niemieckie.
Oddziały polskie podjęły walkę z forpocztami 4 DPanc natychmiast po przekroczeniu przez nią granicy. Ok. godz. 10.00 gen. Reinhardt (nie spodziewając się, że walczy z siłami całej "W" BK) wysłał do boju 36 pułk pancerny celem przebicia się przez polskie pozycje, ale Niemcy ponieśli porażkę we wsi Mokra w starciu z zamaskowaną i doskonale wstrzelaną w teren polską artylerią. Jednocześnie natarcia niemieckiej piechoty na skrzydłach zostały odparte przez okopane w lasach pododdziały 19 pułku ułanów i IV bat 83 p.piech.
Ok. godz. 12.00 Niemcy ponowili atak siłami 35 pułku pancernego, zdobyli wieś Mokra, i zmusili 21 pułk ułanów do odwrotu zadając mu ciężkie straty, ale ponownie zostali zatrzymani i zmuszeni do odwrotu przez artylerię i działa przeciwpancerne oraz pociąg pancerny przy próbie zdobycia wiaduktu (przepustu) pod torami kolejowymi tuż za wsią. Wycofujące się niemieckie czołgi wywołały panikę w kolumnach zaopatrzeniowych, co zmusiło niemieckich dowódców do reorganizacji i powstrzymało dalsze ataki na wieś Mokra i przepust kolejowy.
Jednocześnie Niemcy podjęli próbę obejścia pozycji polskich od północy siłami 12 pułku strzelców (zmotoryzowanych), która została powstrzymana kontratakiem (szarżą) dywizjonu 19 pułku ułanów, a wspierające niemiecką piechotę pododdziały pancerne poniosły ciężkie straty w starciu z pociągiem pancernym w pobliżu stacji kolejowej "Miedzno". Związanie pociągu pancernego walką umożliwiło jednak kolejny niemiecki atak "na wprost". Niemiecka 5 Brygada Pancerna (35 i 36 pułki pancerne) podjęła go dopiero po godz. 15.00, tym razem zadając ciężkie straty broniącej się na pierwszej linii polskiej artylerii, jednakże nie zdołała zmusić 12 pułk ułanów do opuszczenia pozycji przy nasypie kolejowym. Kontratak kilkunastu polskich tankietek i wozów pancernych 21 dywizjonu wsparty bronią p-panc 2 Pułku Strzelców Konnych zmusił niemiecki 36 pułk pancerny do odwrotu do wsi Mokra, co zatrzymało niemieckie natarcie.
Ostatni atak niemiecki podjął 35 pułk pancerny po godz. 17.00, ale nie zdołał zdobyć wiaduktu kolejowego tuż za wsią, więc linia torów kolejowych została utrzymana przez Wołyńską Brygadę Kawalerii. Niemcy nie zdołali osiągnąć swoich zadań.
Po zmroku polska kawaleria i piechota wycofały się, ponosząc podczas odwrotu duże straty.
Straty Wołyńskiej BK to około 500 żołnierzy (rannych, zabitych i zaginionych, w tym kilku oficerów), 5 dział i 4 armatki p-panc. kilkanaście karabinów maszynowych, oraz 500 koni. Niemcy stracili ponad 100 czołgów i samochodów pancernych (z których większość naprawiono w ciągu dwóch dni) i kilkuset żołnierzy. 4 Dywizja Pancerna po tej bitwie 2 dni była niezdolna do zdecydowanej akcji.
Przyczyną sukcesu polskiego było doskonałe wykorzystanie przez płk Filipowicza i podległych mu oficerów wszystkich zalet uzbrojenia, wyszkolenia i pozycji Wołyńskiej Brygady Kawalerii oraz błąd gen. Reinhardta.
Zamaskowane i wstrzelane w teren polskie środki ogniowe okazały się bardzo skuteczne w starciu z lekkimi (w znacznej większości) czołgami niemieckimi, a udział w bitwie "ruchomej fortecy" – pociągu pancernego – przeważył szalę bitwy na polską stronę. Duże możliwości dawały Wołyńskiej Brygadzie Kawalerii tory kolejowe, o które opierała się jej pozycja – nasyp, a w innych miejscach – wykop – poza kilkoma miejscami był dla czołgów nieprzejezdny, dla powstrzymanie niemieckiego natarcia wystarczyło blokować dostęp do przejazdów i przepustów. Polskie działa, armatki p-panc oraz karabiny p-panc i granaty poradziły sobie z tym zadaniem znakomicie, a tory kolejowe umożliwiały swobodne wspieranie wybranych punktów oporu przez pociąg pancerny. Polacy nie zawahali się zresztą przed użyciem innych metod walki, tak obronnej jak i zaczepnej, w tym szarży kawaleryjskiej na niemiecką piechotę czy ataku pododdziału pancernego.
Gen. Reinhardt błędnie założył, że siła przełamująca jego czołgów wystarczy dla pokonania okopanego przeciwnika i zmarnował czas oraz siły dywizji na ponawiane, frontalne ataki na wieś Mokra i wiadukt kolejowy. Pierwszego dnia wojny współdziałanie wojsk naziemnych i lotnictwa niemieckiego pozostawiało wiele do życzenia – samoloty nie bombardowały przeszkód na drodze czołgów, tylko usiłowały wywołać panikę w oddziałach tyłowych (1/3 kawalerzystów nie brała udziału w walce na pierwszej linii, gdyż pilnowała koni). Osiągnęły w tym z resztą sukces, który jednak nie wpłynął na wynik bitwy, gdyż zamieszanie powstało także u Niemców. Pomimo wszystko 4 DPanc kosztem wielkich strat (szczególnie czołgistów, którym wyciągnięto z pokiereszowanych, nadpalonych maszyn) była bliska sukcesu ok. godziny 16.00, a potem 17.30. Przebicie się czołgów przez tory kolejowe oznaczałoby zagładę "W" BK, która broniła się resztkami sił i nie mogłaby się wycofać przez pola uprawne pod ostrzałem niemieckich czołgów i lotnictwa. Płk Filipowicz z genialnym ryzykiem podjął kontratak siłami swojego ostatniego oddziału i wygrał bitwę.
Do zwycięstwa operacyjnego zabrakło jednakże opanowania pola bitwy przez Polaków, czego "W"BK nie mogła zrobić przy takiej dysproporcji sił. W następnych dniach Niemcy dokonali napraw w większości uszkodzonych czołgów i przywrócili zdolność bojową 4 Dywizji Pancernej. Razem z walczącą na jej prawym skrzydle 1 Dywizją Pancerną osiągnęła ona spore sukcesy 6 i 7 września, w bitwach o Piotrków Trybunalski i Tomaszów Mazowiecki.
Na polach wsi Mokra Wołyńska Brygada Kawalerii zniszczyła ponad 100 czołgów i pojazdów mechanicznych nieprzyjaciela.
W skład polskiej brygady wchodziły:
- 19 Pułk Ułanów Wołyńskich
- 12 Pułk Ułanów Podolskich
- 21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich
- 2 Pułk Strzelców Konnych
- 2 Dywizjon Artylerii Konnej
- 21 Dywizjon Pancerny
- 53 Pociąg Pancerny
- 11 Batalion Strzelców Pieszych
- 4 Batalion 84 Pułku Piechoty Poleskiej
Zbiorowa mogiła polskich żołnierzy poległych w bitwie pod Mokrą znajduje się na cmentarzu w Miedźnie, a zmarłych podczas odwrotu w lesie obok miejscowości Lemańsk. Niemcy zostali pochowani pod kościołem we wsi Mokra, a następnie w latach okupacji ich ciała ekshumowano i przewieziono do rodzinnych miejscowości.
[edytuj] Bibliografia
A. Wilczkowski, Anatomia boju oraz zawarta tamże bibliografia
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
