Ściskanie
Z Wikipedii
Ściskanie osiowe - w wytrzymałości materiałów definiujemy dwa podstawowe przypadki ściskania osiowego:
- Ściskanie czyste pręta, w którym do ścianek poprzecznych jednorodnego i izotropowego pręta pryzmatycznego przyłożone jest obciążenie o stałej gęstości σ o zwrocie przeciwnym do wektora normalnego powierzchni ścianki poprzecznej (prostopadłym do ścianki, skierowanym do wewnątrz). Dla tego przypadku wytrzymałościowego znane jest rzeczywiste rozwiązanie zagadnienia brzegowego liniowej teorii sprężystości.
- Ściskanie proste pręta, które różni się od ściskania "czystego" tym, że obciążenie zastępujemy dwójką przeciwnie skierowanych, równych co do wartości i współliniowych sił skupionych, działających w osi tego pręta. Analityczne rozwiązanie tego przypadku jest praktycznie niemożliwe, dlatego stosujemy zgodnie z zasadą de Saint-Venanta rozwiązanie zagadnienia czystego ściskania przyjmując, że
gdzie A oznacza pole przekroju poprzecznego pręta.
Ściskanie ma najczęściej miejsce w przypadku prętów lub kolumn.
Spis treści |
[edytuj] Rozwiązanie zagadnienia czystego ściskania
Rozwiązanie zagadnienia liniowej teorii sprężystości w przypadku czystego ściskania jest następujące:
UWAGA: Symbole σ i F we wszystkich wzorach podanych poniżej nie uwzględniają znaku "-". Operując tymi symbolami należy pamiętać, że, ponieważ siły zewnętrzne zwrócone są przeciwnie do normalnej zewnętrznej powierzchni pręta, to zarówno te siły, jak i występujące w pręcie siły przekrojowe mają wartości ujemne, a co za tym idzie, odkształcenia i przemieszczenia również są inne. Chodzi o to, żeby we wzorach podstawiać za wielkości σ i F wartości ujemne.
Tensor naprężeń:
gdzie:
- E - Moduł Younga.
- ν - Współczynnik Poissona
Wektor przemieszczeń u = [u1;u2;u3]
- wzdłuż osi pręta
- w kierunkach prostopadłych
Przy czym stałe a,b,...,f wyliczamy na podstawie kinematycznych warunków brzegowych (tj. tego jak pręt jest utwierdzony).
[edytuj] Warunki projektowania
Pręty ściskane projektuje się ze względu na możliwość wystąpienia dwóch stanów niebezpiecznych:
-
- graniczny stan nośności - naprężenia nie mogą przekroczyć wytrzymałości na ściskanie
-
- graniczny stan użytkowania
- skrócenie nie może przekroczyć wartości dopuszczalnej
- Lub gdy siła osiowa Fx nie jest stała w całym pręcie (jest funkcją zmiennej x):
- graniczny stan użytkowania
(l - długość początkowa pręta)
-
- Ponadto pręt nie może ulec wyboczeniu
- Ponadto pręt nie może ulec wyboczeniu
[edytuj] Przykładowe dane
poniższa tabela prezentuje przykładowe dane dotyczące wytrzymałości ciał stałych na ściskanie:
Substancja | Rs [MPa] |
Diament | 17 000 |
Azotek krzemu | 3000 |
Korund | 2400 |
Dwutlenek cyrkonu | 2100 |
Węglik krzemu | 2000 |
Szkło kwarcowe | 1100 |
Porcelana | 500 |
Kość | 150 |
Lód (0°C) | 3 |
Styropian | ~1 |
gdzie: Rs - wytrzymałość na ściskanie
[edytuj] Wyboczenie
Błędem było by przypuszczać, że różnica między ściskaniem i rozciąganiem, sprowadza się tylko do uwzględnienia znaku "-" w odpowiednich wielkościach. W rzeczywistości rzadko mamy do czynienia z sytuacją, w której projektowany pręt ściskany zostanie zniszczony na skutek przekroczenia jego wytrzymałości na ściskanie. Prędzej zachodzi zjawisko wyboczenia polegające na tym, że z powodu niedokładnego wykonania elementu (którego nie da się w praktyce uniknąć), pręt jest ściskany mimośrodowo, lub też w wyniku zaburzenia struktury samego materiału, pręt zaczyna się wyginać.