Ètna

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Ètna

Ètna, (en sicilian Muncibeddu, en italian Mongibello), es un volcan actiu de la còsta èst de Sicília, situat entre las províncias de Messina e Catània. Es lo volcan actiu mai grand d'Euròpa e la montanha mai nauta d'Itàlia (3.323 m.) fòra dels Alps. Ètna cobrís un airal de 1.570 km². L'aparicion d'Ètna es datada de 500.000 ans^[1], çò que ne'n fa un volcan recent a l'escala dels temps geologics.

Es constituït per una massa de materials de projeccion e de lava. En mai del cratèr principal e d'un parelh de grandas dimensions, i a una granda quantitat de pichon cratèrs adventicis. L'activitat i es gaireben constanta, e las erupcions meton sovent en perilh las gents, ostals e culturas. L'erupcion de 1669, que destrusiguèt una bona part de Catània, foguèt la mai catastrofica.

Localizacion d'Ètna en Sicília

Durant lo sègle XX la sieuna altitud cambièt frequentament de qualques 100 m. amont o aval en fonccion de las erupcions de lava. La sieuna altitud elevada implica que i aja al sieu entorn un microclima umid que contrasta amb lo clima de la region siciliana : es una tèrra d'agricultura fertila, i a d'estacions d'esquí, etc.

[Modificar] Mitologia

Atena e Encèlad luchant, plat de personatges roges, musèu de Lovre

Lo nom d'Ètna ven del mot grèc αίθω, "cremar" o del fenician attano. Ètna (Aetna) es tanben lo nom d'una ninfa siciliana filha d'Urà. Dins la gigantomaquia, lo gigant Encelad deserta lo camp de batalha; la diva Atena lo castiga en li tirant al dessus l'illa de Sicília, jos la quala contunha d'èsser empresonat. Lo sieu alen de fuòc sortís d'Ètna e provoca de seismes quand bolega. Segon la mitologia grega, las fargas del dieu Efaïstos se troban jos Ètna. Es aquí que fabricava las armas dels dieus de l'Olimp: lo trident de Poseidon, l'ulhauç de Zeus, etc. Foguèt ajudat pels ciclòpes fabres, que se devon pas confondre amb los ciclòpes pastres, coma Polifem, que viviá tanben en Sicília. Los bruches sords que s'escapan del volcan son la martelada de las aisinas sobre los enclutges. Los romans pensavan que Vulcan se trobava sus l'illa del meteis nom, al nòrd de Sicília.

Segon lo poèta grèc Píndar, Zeus combatèt e aprés embarrèt lo monstre Tifon jos Ètna, çò que provoquèt las erupcions. Èra gardat per Hefest. Tifon portava d'alas d'agla e teniá cent caps de dragon, que los uèlhs lançavan de flamas. Èra lo paire de Cèrber e de Quimera. Píndar designa Ètna coma la «colomna del cèl» dins las Poèticas.