Nalatenschap
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een nalatenschap of erfenis is het geheel van bezittingen én schulden dat een overleden persoon achterlaat. De nalatenschap die het gezamenlijk vermogen van de erfgenamen vormt, wordt met de term boedel aangeduid.
Inhoud |
[bewerk] Testament
Vaak regelt de erflater de verdeling van zijn/haar nalatenschap bij testament: een officiële, speciaal tot dat doel opgestelde akte. De vorm van deze akte is aan bepaalde regels gebonden, en het testament moet worden opgemaakt door een notaris.
De testator (erflater) geeft aan de notaris zijn wensen te kennen omtrent zijn nalatenschap. De notaris stelt een concepttestament op, dat door de erflater wordt gecontroleerd. Als de inhoud akkoord is bevonden, ondertekent de erflater de akte in aanwezigheid van de notaris, alsmede (in België) van twee getuigen of van een tweede notaris. In Nederland zijn getuigen sinds 2003 niet meer vereist, maar de notaris of een ander (met name de erflater) kan de aanwezigheid van twee getuigen verlangen.
Het testament kan altijd veranderd worden: de erflater dient dan een nieuw testament op te stellen, waarbij een latere versie in de plaats treedt van eerdere. Het origineel van de akte wordt door de notaris bewaard; de erflater ontvangt een gelijkluidend afschrift.
[bewerk] Geen testament
Indien geen testament wordt opgesteld, zal de nalatenschap worden verdeeld zoals in het erfrecht wordt bepaald: de erflater geeft daarmee een deel van zijn zeggenschap uit handen.
Testamenten mogen (in Nederland) niet worden gemaakt door personen jonger dan 16 jaar. Een testament kan ongeldig blijken als de testator bij de opstelling niet wilsbekwaam was, bijvoorbeeld door dementie.
[bewerk] Handgeschreven akte
Men kan ook een handgeschreven akte opstellen, waarbij de vorm onbelangrijk is en waarin een datum en handtekening volstaan om de wilsbeschikking authentiek te maken. Wel moet dit in Nederland bij een notaris in bewaring worden gegeven; in België is dat niet het geval. Maar een door een Nederlander geldig in het buitenland gemaakt onderhands testament is geldig in Nederland op grond van het Haags Testamentsvormenverdrag.
Voor het vermaken van inboedelgoederen kan de erflater ook een codicil opstellen; deze goederen mogen dan geen schilderijen en/of kunstvoorwerpen zijn. In tegenstelling tot het erfrecht van voor 2003, kan een executeur (voorheen executeur–testamentair genaamd) niet meer bij codicil worden aangewezen.
[bewerk] Persoonlijk memorandum
Hoewel een testament de nalatenschap in hoofdlijnen regelt, worden allerlei praktische, alledaagse details er niet in genoemd. Om het de uitvoerders van de wilsbeschikking gemakkelijker te maken, stelt de erflater daarom wel een persoonlijk memorandum op, waarin zulke kwesties worden besproken en uitgelegd. Het persoonlijk memorandum kan onder meer informatie bevatten over:
- wensen voor de uitvaart
- de vindplaats van belangrijke stukken, akten en polissen
- de identiteit van de executeur
- gegevens over schulden, banktegoeden en andere vermogensbestanddelen
- verzekeringsgegevens
- ontstaan van eventuele rechten op een nabestaandenpensioen
- lopende abonnementen, contributies en lidmaatschappen
- identiteitsgegevens, zoals het sofinummer (burgerservicenummer) en administratienummers bij bijvoorbeeld een pensioenfonds.
Bij het opstellen van een persoonlijk memorandum kan de erflater zich laten leiden door modellen of aanwijzingen die wel worden gegeven door begrafenisondernemingen of ook door bancaire instellingen.
[bewerk] Erfeniskwesties
Hoewel de notaris erop zal toezien dat een wilsbeschikking overeenkomstig het vigerende recht zal zijn, komen rond een nalatenschap toch vaak conflicten voor. De precieze verdeling van de nalatenschap bevredigt niet altijd alle erfgenamen, en ook als de erflater die verdeling exact heeft bepaald, legt men zich daarbij niet altijd neer. Zo kan het voorkomen dat mede-erfgenamen ervan worden beschuldigd de erflater te hebben beïnvloed, en daarbij zelfs misschien misbruik te hebben gemaakt van zijn ouderdom of zwakke gezondheid. Het gevolg is soms zelfs een blijvende verwijdering tussen de erfgenamen. Met het "uitvechten" van een erfeniskwestie kunnen vele jaren verloren gaan. Een aanzienlijk deel van het geld uit de nalatenschap kan op die manier aan advocaten worden gespendeerd. Bevredigend is de uitkomst dan ook vaak niet.
Zulke conflicten kunnen verschillende sociaal-psychologische gronden hebben.
- Men beschouwt de erflater uiteraard als de eigen ouder (of andere relatie), maar heeft er minder oog voor dat een vergelijkbare familierelatie ook bestond tussen de erflater en de andere erfgenamen. Het kan zelfs aanvoelen alsof men niet een deel van de nalatenschap, maar van de overleden erflater zelf moet "afstaan".
- Sluimerende conflicten tussen de erfgenamen kunnen mogelijkerwijze een rol spelen. Dan heeft men die conflicten wellicht tot dusver toegedekt, om der lieve vrede wil, of om de erflater te sparen. Maar na de dood van diegene met wie een gemeenschappelijke band van genegenheid of plichtsbesef bestond, valt alles uiteen en kan zo'n conflict aan de oppervlakte komen.
- Een overlijden is voor de nabestaanden doorgaans een diep emotionele, enerverende gebeurtenis. De emoties kunnen ertoe leiden dat men minder op zijn hoede is, zichzelf minder dan anders in de hand heeft, of zelfs zijn gevoelens en uitingen niet meer geheel meester is.
