Matras

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een matras is een lichaamsondersteunend onderdeel van een bed. Het wordt in een ledikant, op een lattenbodem, een spiraalbodem, of op een boxspring gelegd en ondersteunt het lichaam bij het liggen. Onder matras kan ook een watermatras verstaan worden.

Inhoud 1 Soorten matrassen naar het gebruikte materiaal 1.1 schuim 1.2 metalen veren 1.3 plantaardige vezels 1.4 dierlijke materialen 1.5 lucht 1.6 water 1.7 matrashuid 2 Andere ondergronden om op te slapen 3 Afmetingen 4 De aankoop van een matras 5 Externe links 6 Trivia

[bewerk] Soorten matrassen naar het gebruikte materiaal

Er bestaan vele verschillende soorten matrassen.

[bewerk] schuim

• Traagschuim matras. Traagschuim biedt volgens sommigen het hoogste ligcomfort. Traagschuim is een materiaal dat wanneer het ingedrukt wordt langzaam in zijn oorspronkelijke vorm terugkeert. Dat kan ongeveer 0,5 tot 5 seconden duren. Daarnaast wordt traagschuim zachter door lichaamswarmte. Daardoor zal het materiaal zich voegen naar de vorm van het lichaam, waardoor het gewicht van het lichaam beter verdeeld wordt over het contactoppervlak. Het grootste voordeel van traagschuim is dat bij een matras van traagschuim er minder druk staat op uitstekende delen. Doordat de druk van het lichaam op een traagschuim matras beter verdeeld wordt, is de doorbloeding beter, en hoeft iemand zich minder snel om te draaien. Een traagschuim matras kent ook nadelen: doordat traagschuim relatief gesloten is ventileert het vooral bij de hoge densiteiten minder goed. Bovendien is het contactvlak met het lichaam groter doordat het lichaam meer 'in' de matras ligt. Deze beide gegevens resulteren in een iets hogere warmte-isolatie. Zie Traagschuim voor het hoofdartikel over dit materiaal.

• Latex of schuimrubbermatras. Schuimrubber is van oorsprong een natuurproduct, maar wordt ook langs chemische weg uit nafta vervaardigd. Het grote verschil tussen natuurlatex en synthetische latex is dat synthetische latex in veel mindere mate poreus is dan natuurlijke. Volgens de Europese norm mag een matras met minimaal 40% aandeel van natuurlatex al een natuurlatexmatras worden genoemd. De Zwitserse norm ligt hoger; pas bij een aandeel van meer dan 85% natuurlatex mag een schuimrubber matras als natuurlatex worden aangeboden. Matraskernen die uit volledig natuurlatex bestaan komen uit de productiegebieden van de latex zoals Zuidoost-Azië. In Europa produceren uit geïmporteerd latexsap is een zeer complexe productiemethode, die slechts door een enkele fabrikant wordt beheerst. Deze fabrikanten kunnen ook in Europa een latexmatraskern fabriceren, die uit meer dan 85% natuurlatex bestaat. In tegenstelling tot de vaak gehoorde stelling dat de gaten in latexmatrassen dienen voor ventilatie zijn deze het gevolg van holle pennen, die op de bodem en deksel van een gietmal zijn gemonteerd, zodat bij het koken in 115 graden water het hete water zorgt voor een goede gelijkmatige uitharding van het latexschuim. Daarbij worden dikkere en dunnere holle pijpen gebruikt om zones in de matraskern te maken. Bij toepassing van dikkere pijpen ontstaat een soepeler gedeelte daar er minder schuim op die plaats zit. Bij een schouderzone is dat nodig. Bij een taillezone daarentegen zullen de dunste pijpjes worden gebruikt om met meer latex meer steun te geven.
• Polyether matras van polyetherschuim. Dit is het goedkoopste type polyurethaan schuim. Soms ten onrechte schuimrubber genoemd. Het polyetherschuim kan gemaakt worden met veel of weinig lucht per kubieke meter. Dat wordt aangegeven met het soortelijk gewicht (SG). Een matras met indicatie SG20 heeft schuim wat 20kg per kubieke meter weegt, en is een matras die relatief snel hardheid verliest en weinig ondersteuning geeft. Een matras van SG40 is duurzamer, veerkrachtiger en comfortabeler. Onafhankelijk van het soortelijk gewicht kan polyetherschuim in stugge en soepele varianten gefabriceerd worden.
• Koudschuim. Koudschuim is een type polyurethaanschuim, waarvan vaak ten onrechte verondersteld wordt dat bij de fabricage geen hoge reactietemperaturen ontstaan. Dit is onjuist. De term 'koudschuim' is afgeleid van de term 'cold cure moulding': schuim dat in niet verwarmde vormmallen wordt geproduceerd. De juiste benaming voor koudschuim is eigenlijk High Resilience (HR) schuim, ofwel schuim met hoge veerkracht. Koudschuim of HR schuim heeft van nature een enigszins onregelmatige, open celstructuur waardoor het materiaal zeer goed ademt en goed vocht afvoert. Kuilvorming komt bij koudschuim niet voor. Het materiaal is zeer veerkrachtig, en biedt een hoog comfort gekoppeld aan een lange levensduur.

[bewerk] metalen veren

• Binnenvering. Binnenvering is een algemene term voor een matras waarin een kern van metalen veren zit. Deze kern bestaat uit één geheel, waardoor de conformiteit van de matras beperkt is. De boven- en onderkant van de kern worden afgedekt met comfortlagen, bijvoorbeeld: HR schuim, latex, katoen, wol, paardenhaar, etc.
• Pocketvering. Bij pocketveringmatrassen bestaat de kern uit vele metalen veren ( 5-slags of 7 slags)waarbij elke veer per stuk is verpakt in een zakje van katoen of 'non-woven' materiaal. Vaak is de kern opgedeeld in comfortzones. De zones verschillen in hardheid door toepassing van verschillende draaddiktes. Bij een pocketveren matras veert en functioneert elke veer afzonderlijk van elkaar. Daardoor is sprake van een hoge conformiteit: het aanpassingsvermogen van de veren aan de contouren van het lichaam is hoog. Doordat de veren vaak thermisch gehard zijn, behouden de veren hun veerkracht. Een pocketveren matras biedt niet alleen een goede ondersteuning, maar ventileert ook beter dan andere matrastypes.

[bewerk] plantaardige vezels

• Kapokmatras. Kapok is een natuurlijk product. Dit wordt tegenwoordig bijna niet meer gebruikt.
• Stromatras. Dit werd vroeger gebruikt. Een katoenen zak werd gevuld met stro en diende als matras. Soms werd er door het stro lievevrouwebedstro (Galium odorata) gemengd om het beter te laten geuren.
• Zeegrasmatras. Deze worden tegenwoordig niet meer gebruikt. De matrassen bestonden uit een omhulsel dat was gevuld met gedroogd zeewier.

[bewerk] dierlijke materialen

• Verenmatras. Een matras gevuld met ganzenveren of eendenveren. Een bed met een verenmatras werd ook wel een "schudbed" genoemd omdat het vaak (soms dagelijks) opgeschud moest worden om het egaal en zacht te houden.
• Een matras met paardenhaar. Paardenhaar is een duurzaam materiaal. Tegenwoordig wordt paardenhaar alleen nog toegepast als afdeklaag.

[bewerk] lucht

• Luchtmatras, Matras met een luchtkern biedt grote voordelen ten opzichte van de meeste matrassen. Deze matrassen zijn zeer hygiënisch en zelf harder of zachter te maken met behulp van een elektrische luchtunit. Ook komt er geen ligkuil in dit type matras, waardoor de levensduur lang is. Een combinatie met een traagschuim, koudschuim of latex talalay toplaag biedt een zeer goed ligcomfort.

De uitgebreide systemen worden vaak in zorginstellingen gebruikt en noemt men ook wel alternerende systemen, waarbij de luchtbanen om en om worden gevuld met lucht. Deze lucht circuleert continu en geeft het zogenaamde wisseldruk-effect. Het doel hiervan is doorliggen (ook wel decubitus) te voorkomen.

• Een luchtbed is een eenvoudig matras, meestal alleen voor tijdelijk gebruik.

[bewerk] water

• Een waterbed heeft een met water gevulde waterzak, die de contouren van het lichaam volgt. Een waterbed zorgt voor een goede drukverdeling. De matras moet bijverwarmd worden omdat het water anders het lichaam van de slaper afkoelt. Waterbedden kunnen enorm variëren voor wat betreft de stabiliteit. Afhankelijk van het aantal 'kamers'in deze waterzak en de opbouw van deze kamers. Deze stabiliteit wordt weergegeven in procenten. Hoe hoger het percentage, hoe rustiger men ligt. Zie Waterbed voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

[bewerk] matrashuid

De huid van de matras is gemaakt van tijk, die vroeger van katoen was maar tegenwoordig ook geheel of gedeeltelijk uit synthetisch materiaal kan zijn opgebouwd.

[bewerk] Andere ondergronden om op te slapen

In Nederland en België zijn matrassen heel normaal. Maar met name in warme landen gebruikt men soms andere ondergronden om op te slapen. In India kent men bijvoorbeeld een bed dat bestaat uit een omlijsting met kruislings gespannen banden. Men slaapt daar op zonder matras. In Afrika slapen sommige stammen op een koeienhuid. En in de ruimte is er geen ondergrond nodig vanwege de gewichtloosheid en slaapt men in een soort slaapzak zonder matras. In Latijns-Amerika en in vissersdorpen in andere delen van de wereld wordt vaak in een hangmat geslapen.

[bewerk] Afmetingen

De afmetingen verschillen per land. De meest gebruikte afmeting is door de jaren heen ook groter geworden. Voor een eenpersoonsmatras wordt in Nederland meestal 90 x 200 cm gebruikt.

Voor tweepersoonsbedden kan één breed matras gebruikt worden, maar ook twee losse matrassen. Bij twee losse matrassen kunnen verschillende matrassen gebruikt worden, waarbij ieder een matras naar eigen wens heeft.

Breedte:

• 70 cm, voor oude ledikanten, en voor 2-persoons bedden was 2x70 cm. breed.
• 80 cm, dit was rond 1960 de standaardbreedte voor eenpersoonsbedden.
• 90 cm, dit is vanaf ongeveer 1990 de standaardbreedte.
• 100 cm, wordt in Nederland steeds meer verkocht sinds 2002.

Lengte:

• 190 cm, dit was rond 1960 de standaardlengte.
• 200 cm, dit is vanaf ongeveer 1990 de standaardlengte.
• 210, 220 cm, dit zijn speciale maten voor lange mensen.

[bewerk] De aankoop van een matras

De goedkope matrassen zijn vaak van polyetherschuim. Vanwege de nadelen (kuilvorming en 's zomers te warm) is het voor vrijwel iedereen nuttig om naar een iets duurder matras te kijken. Er is geen matras dat het ideale matras is, omdat elk matras zijn voor- en nadelen heeft. Een matras gaat ongeveer 10 jaar mee.

Voor een kinderledikantje wordt vaak een matras van polyetherschuim gebruikt, omdat dat schuim gemakkelijk op maat kan worden gemaakt. Voor kinderen is een goed matras echter net zo belangrijk als voor volwassenen.

Het proefliggen in de winkel is vaak niet voldoende om een matras te beoordelen. Hoe een matras ligt wordt ook bepaald door de bodem (de matrasdrager). Een matras op spiraalbodem ligt anders dan wanneer hetzelfde matras op een boxspring ligt. Sommige winkels geven de mogelijkheid om het matras thuis enkele weken op proef te gebruiken.

Soms wordt beweerd dat een heel zacht of een heel hard matras beter is. Maar hoe comfortable iemand ligt hangt onder andere van iemands gewicht af en de lighouding.

Wat er precies in een matras zit, is niet te zien. Daarom is niet altijd duidelijk of het inderdaad de kwaliteit is zoals beweerd wordt. Bij een matras van schuim zijn beweringen over 'natuurlijke latex' of het soortelijk gewicht moeilijk te controleren. Bij een binnenveringmatras van 210 cm of 220 cm lang wordt soms het binnenwerk van een matras van 200 cm genomen, en dan wordt er aan het hoofd en voeteneind een stuk polyetherschuim gelijmd. Vervolgens wordt de tijk er omheen gedaan, zodat het niet te zien. Maar het gaat wel ten koste van het comfort.

Er zijn verschillende organisaties om een matras te promoten, maar de enige onafhankelijk organisatie is de Centrale Branchevereniging Wonen. Wanneer een winkel daarbij is aangesloten, dan kan een klacht aan een onafhankelijke klachtencommissie worden voorgelegd.

[bewerk] Externe links

• Consumentenbond: Overzicht test matrassen

[bewerk] Trivia

• Wegens vormovereenkomst werd een parachute, voorloper van de parapente, vliegende matras genoemd.
• Volgens het Groene Boekje geniet de matras de voorkeur boven het matras.
• Vanwege de vermeende seksuele uitspattingen is het Nederlandse omroepwereldje wel eens aangeduid als de Gooise matras.