Liturgisch vaatwerk

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

deel van de serie over Kerkelijk Gerei

Waaronder de: "Paramenten" en "Het Liturgisch Vaatwerk"

Gebruikt in de Liturgie

Liturgisch vaatwerk Vasa sacra Miskelk · Pateen Kelklepeltje Ciborie · Monstrans Pyxis · Custodiale Vasa non sacra Ampullen · Wijwatervat Olievaatje Wierookvat · Ablutievat

Paramenten Amict · Albe · Cingel Tuniek · Dalmatiek · Fanon Kazuifel · Manipel · Stola Gremiale · Benedictievelum Mijter

Koorkledij Rochet · Superplie Koorkap · Cappa magna Kovel

Kelkgerei Bursa · Kelkvelum Ciborievelum

Kerklinnen Corporale · Kelkdoekje Lavabodoekje · Palla Altaardwaal

Kerkinterieur Altaar · Ambo Biechtstoel · Communiebank Doksaal · Doopvont Godslamp · Hoogaltaar Heilig Kruisaltaar Katheder · Preekstoel Tabernakel · Volksaltaar

Liturgische boeken Altaarmissaal Evangeliarium · Lectionarium Rituaal · Benedictionale Kyriale · Graduale Brevier · Volksmissaal

Overige Flambouw · Processiekruis Altaargong · Altaarschel · Sanctusbel Wijwaterkwast · Scheepje Doopschelp · Lessenaar Thabor · Antependium Paaskaars

Het liturgisch vaatwerk bestaat uit de niet-textiele benodigdheden voor het vieren van de katholieke Mis. Het liturgisch vaatwerk omvat:

• de vasa sacra of heilig vaatwerk (het liturgisch vaatwerk dat direct in aanraking komt met de geconsacreerde eucharistische gaven)
  • de miskelk met kelklepeltje
  • de pateen of hostieschaal
  • de ciborie
  • de pyxis of ziekendoosje
  • de monstrans, die gebruikt wordt voor de aanbidding van de geconsacreerde hostie
  • de custodiale waarin de grote Hostie buiten de aanbidding in een lunula wordt bewaard.

• de vasa non sacra (liturgisch vaatwerk dat niet in aanraking komt met de geconsacreerde eucharistische gaven)
  • de vaten en flesjes voor de H. oliën
  • wierookvat en wierookscheepje
  • wijwatervat
  • lavabokan en lavaboschaal voor de handenwassing
  • de ampullen
  • ablutievat, ablutiekelk, ablutiekan en ablutiebeker
  • hostiedoos.

Artikels 327 tot en met 334 van de Institutio Generalis Missalis Romani (editie van 2000) bepalen de vereisten waaraan het heilig vaatwerk (vasa sacra) moet voldoen. De belangrijkste bepalingen zijn dat, zeker wat het vaatwerk betreft dat bestemd is om het Lichaam en het Bloed van de Heer te bevatten, het uit een nobel en sterk materiaal moet vervaardigd zijn. Breekbaar materiaal zoals glas, aardewerk of klei mogen hiervoor niet gebruikt worden, zoals Redemptionis Sacramentum in 2004 verduidelijkte. Sinds de Tweede beeldenstorm en de liturgische vernieuwingen was men op sommige plaatsen dit breekbaar en alledaags materiaal gaan gebruiken; vroeger bestonden hier rond geen problemen, daar voor 1968 de reglementering voor liturgische voorwerpen streng was, veelal was (een laag van) goud verplicht.

De sanctusbel en de altaarschel behoren niet tot het vaatwerk. Dit zijn strikt genomen muziekinstrumenten.

Liturgische voorwerpen van textiel worden paramenten genoemd. Deze omvatten onder andere het kelkgerei.

[bewerk] Liturgisch vaatwerk in de protestantse kerken

In de protestantse kerken is het vaatwerk dat bij het Heilig Avondmaal gebruikt wordt een stuk eenvoudiger, omdat brood en wijn naar de protestantse opvatting niet worden geconsacreerd.

In de meeste gereformeerde kerken bestaat het uit een schenkkan en een aantal drinkbekers voor de wijn, en een aantal schalen voor het brood. Meestal zijn ze in zilver of een ander metaal uitgevoerd, maar aardewerk en andere materialen komen ook voor.

Bronnen, noten en/of referenties:

Institutio Generalis Missalis Romani (Latijnse grondtekst en Engelse vertaling)

Christendom (portaal)

Drie-eenheid: Vader ∙ Zoon ∙ Heilige Geest Algemeen: Bekering – Bijbel – Bisschop - Charisma – Dogma – Doop – Evangelie – Feestdagen – Kerk – Laatste Oordeel – Liturgie – Richtingen – Synode – Vergeving – Wederkomst – Zonde Katholicisme: Biecht – Celibaat – Kapelaan – Kardinaal – Liturgisch vaatwerk – Maria – Mis – Pastoor – Paus – Priester Orthodoxie: Icoon – Jezusgebed – Kruisverheffing – Patriarch - Pope Protestantisme: Avondmaal – Belijdenis – Dominee – Kerkenraad – Reformatie Geschiedenis van het christendom ∙ Christendom van A tot Z