Het vlot van de Medusa (schilderij)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Le radeau de la Méduse (Het Vlot van de Medusa) is de naam van een beroemd schilderij van Théodore Géricault, dat momenteel in het Louvre in Parijs hangt.
Het schilderij is gebaseerd op de beruchte schipbreuk van het Franse schip Méduse in 1816 op de Atlantische Oceaan even buiten de Westkust van Afrika. De ramp, die leidde tot de dood van 140 opvarenden (bemanning en passagiers), kreeg veel belangstelling in heel Europa door het verhaal van de overlevenden, die de Franse regering in diskrediet brachten door zowel de bekwaamheid van de gezagvoerder aan boord als de organisatie van de reddingsoperatie in twijfel te trekken. Het werd later een onderwerp voor veel belangrijke kunstschilders, waaronder Géricault, die er inspiratie in vond voor zijn 'Vlot'.
Inhoud |
[bewerk] Schilderkunst
- Le Radeau de la Méduse door Théodore Géricault
Conform de romantiek van de negentiende eeuw besloot Géricault tot een groot doek met een niet zo afschuwelijk maar emotioneel aangrijpende gebeurtenis: het voor het eerst in zicht komen van de Argus. De bevrijding, de hoop, de vrijheid nabij, en tegelijk een illusie, maar dat weet alleen de kijker met kennis.
Het schilderij zelf laat een pallet van gevoelens zien: van wanhoop tot valse hoop. Het schip zelf is nauwelijks zichtbaar, de gevoelens des te meer. Sommigen zien het ook al niet meer, en zakken weer terug in hun verdoving. Dat eb en vloed, die beweging van stemmingen wordt in alle precisie weergegeven. Alles is bestudeerd, en zorgvuldig uitgedacht door Géricault, die in de herfst van 1818 de compositie in zijn geheel kon overbrengen op het doek van 5 bij 7,5 meter.
Centraal in het verhaal staat het puntje in de verte dat het nauwelijks zichtbare zeil van het reddingsschip toont. Maar de kijker merkt eerst en vooral de hoge golven en de bewolkte lucht op die het vlot omgeven. Daarna ziet hij de opvarenden aan hun gebaren die om aandacht vragen, wijzen op het schip en tegelijk de kijker erbij betrekken. De vijandige natuur en de doden die de opvarenden omringen maken het geheel sensationeel.
Vlijmscherp realisme en de ambitie om heroïsch en monumentaal te werken typeren Géricault en dit werk. Er is gewerkt met levende modellen, en zoveel als mogelijk voorstudies van lijken, afgehakte hoofden en afgesneden ledematen. Hoewel zijn schilderij tot op de rand van het perverse, morbide fantastische gaat, blijft het in wezen een realistisch geschilderde aanklacht.
Op 25 augustus 1819 werd 'Het vlot' onder de titel 'Schipbreuk' op het Salon (in de 19e eeuw tentoonstelling van beeldende kunst te Parijs die jaarlijks onder staatscontrole georganiseerd werd) voorgesteld. De politieke betekenis van het schilderij overschaduwde daarbij de artistieke kant, en Géricault was (al dan niet terecht) teleurgesteld. Doodmoe en ziek (lichamelijk en emotioneel) maakte hij een reis naar Londen, waar hij in 1820 met zijn 'Vlot' aanspoelde. Meer dan 50.000 betalende bezoekers kreeg hij over de vloer. Aanklacht of ramptoerisme, het bleek dus toch een zeker succes.
[bewerk] Strip
Een aardige illustratie van de bekendheid van het schilderij vindt men in het bekende stripalbum Astérix Légionnaire (Nl: Asterix en het 1ste legioen, 1967), waarin het schilderij geparodieerd wordt: na een snelle zeeslag met de hoofdpersonen blijft van een piratenschip slechts een vlot met gehavende opvarenden over, dat verdacht veel weg heeft van het schilderij van Géricault. Een beduusde schipbreukeling verzucht: "Je suis médusé!" ("ik sta versteld"). Waar de Nederlandse vertaler deze woordspeling niet heeft doorzien of niet met een grap wist te vertalen, luidt de verzuchting in de Engelse vertaling van Derek Hockridge "We've been framed, by Jericho!", hetgeen vanzelfsprekend in zijn tweede betekenis gelezen moet worden als "We zijn ingelijst door Géricault".
[bewerk] Films/Tv
- Iradj Azimi. Le Radeau de la Méduse,
Franse film (1998) met Jean Yanne (Chaumareys), Philippe Laudenbach (Julien Schmaltz), Claude Jade (Reine Schmaltz), Laurent Terzieff (Théodore Géricault), Daniel Mesguich (Lt. Coudein), Alain Macé (Henri Savigny), Jean Desailly (La Tullaye), Rufus (muzikant)
- The Sopranos De foto van het vijfde seizoen van de Sopranos is gebaseerd op dit schilderij.
[bewerk] Literatuur
- Geschiedenis van de Wereld in 10 1/2 Hoofdstukken door Julian Barnes
- Oceaan van een Zee van Alessandro Barrico
