Dienstplicht
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De dienstplicht of legerdienst, in de middeleeuwen heerban genoemd, is de verplichting tot het tijdelijk vervullen van werkzaamheden door (een deel van) de bevolking. Meestal wordt de term dienstplicht gebruikt voor de militaire dienstplicht, waarbij jonge mensen (in de meeste landen alleen mannen) een tijdlang verplicht deel uit maken van de krijgsmacht. Beroepsmilitairen spreken over zichzelf als in dienst ofwel in militaire dienst.
Inhoud |
[bewerk] Nederland
[bewerk] Militaire dienstplicht
In Nederland werd de militaire dienstplicht in 1810 ingevoerd door de Franse bezetters onder Lodewijk Napoleon, toentertijd "conscriptie" genaamd. Iedere man van 20 jaar of ouder moest zich inschrijven. Door middel van loting werd bepaald wie dienst moest nemen in het Franse leger. Tot 1898 kon iemand die ingeloot was echter een vervanger (remplaçant) inhuren. Na 1898 gold de persoonlijke dienstplicht.
Later gold de militaire dienstplicht voor alle mannen vanaf 18 jaar. Uitstel, bijvoorbeeld vanwege studie, was mogelijk. Gewetensbezwaarden, mensen die principieel tegen het leger zijn, konden een vervangende dienstplicht vervullen in een andere sector.
In 1966 werd de Vereniging Van Dienstplichtige Militairen (VVDM) opgericht, die zich als soldatenvakbond ontwikkelde tot een serieuze gesprekspartner van de militaire en politieke leiding.
Door diverse oorzaken kwam de militaire dienstplicht eind 20e eeuw steeds meer onder druk te staan.
- Door het einde van de Koude Oorlog was het directe gevaar van een oorlog afgenomen.
- In plaats daarvan werd het Nederlandse leger steeds vaker ingezet bij vredesoperaties die niet direct dienden ter verdediging van Nederlands grondgebied. De complexiteit en gevaar van deze missies maakte de inzet van dienstplichtigen omstreden.
- Bovendien werd steeds vaker gewezen op het discriminerende karakter van de dienstplicht. In een tijd waarin gelijke rechten en plichten voor iedereen steeds vanzelfsprekender werden, paste een plicht voor alleen mannen niet langer.
[bewerk] Opschorting
In Nederland is sinds 1 mei 1997 de opkomstplicht officieel opgeschort. Sinds augustus 1996 werden er al geen nieuwe dienstplichtigen meer opgeroepen. De opschorting wil zeggen dat er geen burgers wettelijk verplicht worden militaire dienst te vervullen zolang de veiligheidssituatie dat niet vereist. Het Nederlandse leger bestaat hierdoor sinds die tijd volledig uit (vrijwillige) beroepsmilitairen. Wel krijgt iedere mannelijke staatsburger een dienstplichtbrief waarin wordt verteld dat hij is ingeschreven, maar niet opkomstplichtig is.
Veel mensen zijn in de veronderstelling dat de dienstplicht is afgeschaft. Het is echter de opkomstplicht die is opgeschort, de dienstplicht is nog steeds van kracht.
[bewerk] Maatschappelijke dienstplicht
Ter vervanging van de militaire dienstplicht, maken sommige politieke partijen zich sterk voor de invoering van een maatschappelijke dienstplicht. Deze maatschappelijke stage zou voor alle schoolverlaters moeten gelden.
[bewerk] Nederlandse Antillen
Op de Nederlandse Antillen bestaat een dienstplicht. Dienstplichtigen, die miliciëns worden genoemd, moeten een jaar dienen bij de Antilliaanse militie. Het eerste halfjaar van de opleiding is een algemene militaire opleiding. In het tweede halfjaar volgen de miliciëns een vakopleiding.
[bewerk] België
Tot 1909 bestond het Belgisch Leger uit vrijwilligers en lotelingen. In 1909 werd de dienstplicht voor één zoon per gezin ingevoerd, op 30 augustus 1913 de algemene dienstplicht. Vanaf 1963 konden gewetensbezwaarden een burgerdienst vervullen. In 1994 werd de dienstplicht onder minister Leo Delcroix opgeschort en worden er geen dienstplichtigen meer opgeroepen. Op 5 februari 1995 zwaaiden de laatste dienstplichtigen af. De Belgische minister van Landsverdediging André Flahaut zei op 11 februari 2004, op vraag van parlementslid Hilde Vautmans, toe weldra een wetsontwerp in het parlement neer te zullen leggen om de dienstplicht definitief af te schaffen[1].
[bewerk] Vrienden uit dienst
De laatste jaren zijn er in Nederland, naar Amerikaans voorbeeld, verschillende online platforms ontstaan waar (voormalig) dienstplichtigen en beroepsmilitairen op zoek kunnen naar vrienden uit hun diensttijd. Met name de eerste groep is op zoek naar de dienstmaten waar ze een vaak betekenisvolle periode in hun leven mee hebben gedeeld.
