Citer

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De citer of zither (niet te verwarren met het Indiase snaarinstrument Sitar) is een snaarinstrument, dat voornamelijk bestaat uit een klankbodem die bespannen is met snaren. Het instrument wordt voornamelijk gebruikt in het Duitstalige deel van Europa bij volksmuziekevenementen.

De term zither wordt tevens gebruikt om de instrumentengroep zitherachtigen aan te duiden. Tot deze instrumentengroep behoren onder andere de Japanse Koto, de Piano en het Hakkebord. Voor een uitgebreidere lijst zie onderstaande lijst.

Er zijn citers met en zonder fretten.

De voorganger van de citer is de hommel. De naam was toen scheitholt of raffele kratzzither.

Er kwamen meer snaren voor de begeleiding en de manier van spelen veranderde. Was het bij de scheitholt een ritmische beweging van de rechterhand met een plectrum en links een stokje, nu is het een spel waarbij de linkerhand en de rechterhand samen de melodie maken. En de toon wordt gevormd met de linkerhand op de fretten door de snaren te verkorten. Bij een kratzzither bestaat het instrument uit een balk waarop 2 of meer melodiesnaren zitten. Daarnaast zijn er veelal 3 tot 16 begeleidingssnaren. Bij de schlagzither is het instrument breder zodat er meer melodie snaren (4) en meer begeleidingssnaren (25) op kunnen. Onder de melodiesnaren zitten fretten.

[bewerk] Boventoonzither

Zie Moodswinger voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 2006 ontwierp experimenteel gitaarbouwer Yuri Landman de Moodswinger, een 12-snarige elektrische zither met een extra 3e brug om harmonische boventonen mee te creëren.

[bewerk] Lijst van zithers

• Citera (Hongarije) Langeleik (Noorwegen) (Denemarken) Scheitholt (Duitsland) Langspil (IJsland) Kankles (Estland) (Letland)
• Clavichord -- Klavecimbel -- Spinet -- Virginaal -- Vina (India)
• Cymbalom (Balkan)-- Hakkebord -- Santur (India)-- Qanûn (Turkije) - Hammered dulcimer (Ierland, Verenigde Staten)
• Dulcimer (VS) Hommel (Nederland) (België) Epinette (België) (Frankrijk) langspell (Zweden)
• Enanga (Oeganda)
• Epinette
• Kantele -- Psalterium -- Suntur (India) -- Concertciter -- Akkoordciter -- Autoharp
• Kelstone (België, 2007)
• Kementsje (Turkije)
• Koto (Japan) -- Guzheng
• Moodswinger (Nederland, 2006)
• Monochord
• Noardske Balke (Friesland) Vlier (Nederland)
• Piano -- Vleugel

Er zijn ook gestreken varianten, waarbij (enkele) snaren via een mechaniek met knoppen ingekort worden:

• Draailier -- Nyckelharpa (Zweden)

Bij de draailier worden de snaren gestreken door een ronddraaiende houten schijf die met hars is ingewreven, bij de nickelharpa met een strijkstok.

[bewerk] Trivia

Citer is ook de naam van een door Santiago Calatrava ontworpen brug bij Hoofddorp in de Haarlemmermeer. De tuien van de brug hebben de inspiratie gegeven voor deze naam. Ook twee andere bruggen van deze architect in de Haarlemmermeer hebben namen van een muziekinstrument: Harp en Luit.