Пред дождот

Од Википедија, слободна енциклопедија

Пред дождот
Режија:	Милчо Манчевски
Продуцент:	Тозија Горјан
Сценарио:	Милчо Манчевски
Улоги:	Катрин Картлиџ Раде Шебреџија Лабина Митевска
Кинематографија:	Теран Мануел
Времетраење:	115 мин.
Земја:	Македонија
Јазик:	Македонски
Бруто добивка:	$763,847 (САД)
IMDb-профил

Пред дождот е македонски филм од 1994 година, режиран од Милчо Манчевски. Овој филм во 1994 година беше номиниран за филмската награда Оскар. Филмското дејство на „Пред дождот“ поседува сопствена консеквентно спроведена драматуршка логика и од неа, всушност, и извира оној недвосмислен квалитет и шарм на ова остварување. Филм е во времетрање од 119 минути и е снимен во вајдскрин техника, со звук, во боја и 35 мм.

Содржина 1 Зборови 2 Лицата 3 Сликите 4 Филмска анализа и критика 5 Улоги 6 Останати податоци

[уреди] Зборови

Во својата филмска нарација, филмот содржи три целини поврзани меѓу себе. Тие се насловени како „Зборови“, „Лица“ и „Слики“.

Дејството во „Зборови“ се случува во древен машки манастир некаде во Македонија. Младиот монах Кирил, заветен на молчење, во својата таванска ќелија ја наоѓа Замира, Албанка, девојка која повеќе наликува на дете. Тој не разбира албански, но нема дилема дека таа тука бара засолниште од некакво зло. Го премолчува нејзиното присуство во манастирот дури и тогаш кога вооружените селани ја бараат за да и судат за убиството на еден соселанец. Исплашен е кога тие го пребаруваат манастирот и е вистински среќен кога не ја наоѓаат. Постарите монаси го забележуваат неговиот молчалив страв. Длабоко во ноќта влегуваат во ќелијата на Кирил и ја наоѓаат девојката. Казната за монахот е заминување од манастирот. Под закрилата на ноќта, минувајќи покрај пијаната селска стража, Кирил и Замира ја напуштаат сигурноста на манастирските ѕидини. Веќе е ден, тие минуваат низ каменест планински предел. Кирил, исполнет со грижа и љубов кон девојката, и ветува сигурност некаде далеку од селото и планината. Таа не го разбира неговиот говор, но ја разбира неговата љубов. Бакнежот врз нејзиното лице и нејзините раце кои бараат спас околу неговото тело, се единствениот физички контакт меѓу нив. Но тука, веднаш до нив, се нејзините роднини и соселани. Нејзиниот дедо со строгост на племенски старешина ја враќа во реалноста. Таа се обидува да објасни дека Кирил и помогнал, дека ја спасил и дека ја сака. Дедото со својот неумолив авторитет го брка Кирил. Тој колебливо тргнува. Крикот на Замира по него го враќа. Таа трча кон него. Нејзиниот брат пука. Предрасудите не оставаат можност за поинаков крај. Кирил е покрај Замира, а таа гледајќи во него умира.

[уреди] Лицата

во вториот дел од филмот „Пред дождот“ се случуваат во еден наполно поинаков свет, динамичен, современ, урбан Лондон. Во светски познатата фотографска агенција работи лауреатот на Пулицеровата награда, Македонецот Александар Кирков, одамна заминат од татковината. Тукушто вратен од боиштето во Босна каде што фотографирал убиство, чин кој според него го прави соучесник во трагичниот настан, Александар одлучува да се врати во Македонија. Меѓу него и Ен, младата жена која работи во истата агенција се случува страсна љубовна приказна. Александар ја повикува да замине со него. Додека Ен се бори со својата дилема дали да ја остави извесноста во која живее и да замине со Александар во непредвидлива иднина, во кафеаната каде што разговара со сопругот се случува инцидент со трагични последици. Во пресметката меѓу балканските емигранти, меѓу другите загинати е и нејзиниот сопруг.

[уреди] Сликите

Третиот дел од филмот, се случува во Македонија. Александар се враќа дома, во родниот крај, барајќи засолниште во долго сонуваниот мир на својот роден крај и не помислувајќи дека тука се води една поинаква, но не помалку беспоштедна војна. Пределите на неговиот роден крај се исти, но односите меѓу луѓето се драстично променети. Во крајот каде што живеат два различни народа, со различни верски припадности, односите се крајно поларизирани. Меѓу нив владее недоверба, искрата на можниот судир се чувствува во воздухот. Вооружени луѓе се сретнуваат насекаде, стравот се вгнездил во душите. Роднините на Александар го примаат со радост, но и со чудење. Неговата родна куќа е руинирана. Искрен во намерите и чесен во постапките кон луѓето, Александар ги посетува пријателите во соседното албанско село, сака да ја види некогашната соученичка Хана, кон која во момчешките години негувал нежни чувства. Таа сега е вдовица и мајка на две деца, син и ќерката Замира. Сè уште неадаптиран кон атмосферата што натежнала врз луѓето, Александар се ангажира во спасувањето на Замира која е затворена во бачилото под обвинение за убиство на еден негов роднина. Тој, без страв од вооружените соселани, ја изнесува девојката од бачилото. Неговиот братучед, соочен со сопствената немоќ пред супериорноста на Александар, пука по него. Животот на Александар завршува во пределите каде што израснал и од рацете на луѓето по кои копнеел.

[уреди] Филмска анализа и критика

Случајот со филмот „Пред дождот“ на режисерот Милчо Манчевски, ако го набљудуваме не само како естетски туку и како комуникациски феномен, секако инспирира на повеќе планови. Така најнапред би кажале дека овој филм доаѓа можеби во вистинскиот миг за да го заокружи континуитетот на еден логичен медиумски растеж, но на некој начин и да ги посочи можните одредници за нови достигнувања на кинематографски план. Тој е бездруго, во најдобра смисла кажано, еден престижен филм со кој би се гордеела и секоја светска кинематографија. Неговото тематско и формално богатство, пак, го произнесува неговиот режисер како еден автентичен филмски автор. Така авторскиот пристап кон филмот, се чини, го определуваат две битни особини на Манчевски како режисер, а тоа се, пред сè, една, би кажал, форсирана оригиналност во наративното градење на филмскиот расказ и еден зрел творечки сензибилитет за просторот во кој се одвива. И ова на некој начин можеби не е толку ново, но стилските карактеристики кај Манчевски токму во таа авторска смисла се доведени до степен на креативна функционалност.

Како жанровска определба во „Пред дождот“, присутни се неколку ситуации од кои секоја на свој начин влијае врз основниот драматуршки тон на филмот. Така може да се каже дека првин во него се чувствуваат елементи на една актуелна социо-политичка ситуација, за потоа филмот да стане еден вид психолошка студија за повеќе или помалку фрустрирани ликови од нашето секојдневие, а врз сето тоа пак доминира, барем така тоа е претставено во самата структура на филмскиот исказ, една хуманистичка тема во која се сплотени содржини што се однесуваат на некои религиозни вистини, па така се застапени и некои митски идеи, како и универзални антрополошки симболи.

Всушност, филмскиот израз во својот тоталитет, се разбира, од аспект токму на таа жанровска компонента, остава неизбришлив впечаток на една комплексна судбинска трагедија, што како жанровска форма, секако, е комплицирана за филмска презентација, но не е и нова во просторите на македонското кинематографско искуство. На тој начин „Пред дождот“ несомнено се врзува за таа жанровска традиција, која некогаш ја претставуваа делата какви што се: „Жед“ или „Мементо“, потоа „Време без војна“ и „Македонска сага“, па „Планината на гневот“ или „Јад“ и „Тетовирање“, а можеби и „Хај-фај“. Но она што го наоѓаме во „Пред дождот“, тоа е дека овде елементите на тие судбински случувања веќе имаат, да кажеме, некоја поконкретна визуелна рамка, некои сопствени корења во стварноста и во самиот филмски расказ и, се разбира, во атмосферата што тој со себе ја создава.

Што се однесува, пак, до изграденоста на филмската форма, со задоволство можеме да констатираме дека „Пред дождот“ во таа смисла поседува една парадигматичност, досега мошне ретко и главно парцијално пројавена во нашата кинематографска практика. Всушност, и содржинските и формалните елемети, ако поаѓаме од една таква концептуалистичка претпоставка, тешко можеме да ги набљудуваме раздвоено, бидејќи тие се тесно поврзани со самата структура на филмот, односно во распределеноста на филмското дејство во извесна тријада, која во наративниот тек на филмот егзистира не само во формална смисла и која наведува на размисла дека авторот и сака да создаде една фабуларна целина во која присуството на фатумот ќе се олицетвори не толку преку апстрактните елементи од кинестетички вид туку, пред сè, преку постапката на протагонистите. Така филмскиот расказ е распределен на три сегменти кои ги носат следните наслови: „Зборови“, „Лица“ и „Слики“. Во сите од нив од идејно-содржински аспект се третира феноменот на етничката разединетост и човековата нетрпеливост, како крајно непосакувани и неконтролирани синдроми на една, пред сè, антрополошка трагика.

Во таа смисла Манчевски успева да изнајде адекватни визуелни форми токму во однос на тој тематски комплекс. Неговиот кадар во својата суштинска ритмичност најчесто е растревожен, макар што динамичката причина за тоа не е секогаш присутна во него (во кадарот). Во тоа најмногу му помагаа искусниот и талентиран снимател Мануел Теран, потоа мошне добро изведената сценографија на Шерон Ламофски и Дејвид Мунс, како и костимите на Керолин Харис и Сју Веланд.

Тука е и мошне инвентивно одбраната актерска екипа на чело со Раде Шербеџија кој го толкува главниот лик во филмот, фоторепортерот Александар, потоа англиските артисти Кетрин Кертлиџ и Џеј Вилиерс, како и францускиот глумец Грегоар Колин.

[уреди] Улоги

Актер/ка	Улога
Кетрин Картлиџ	Ен
Раде Шербеџија	Александар
Грегоар Колен	Кирил
Лабина Митевска	Замира
Џеј Вилиерс	Ник
Силвија Стојановска	Хана
Фајлида Ло	Мајката на Ен
Јосиф Јосифовски	Отец Марко
Киро Ристовски	Отец Дамјан
Петар Мирчевски	Здраве
Љупчо Бреслиски	Митре
Игор Маџиров	Стојан
Илко Стефановски	Бојан
Сузана Киранџиска	Неда
Катерина Коцевска	Кате
Владимир Ендровски	Трајче
Абдурахман Шала	Зекир
Владимир Јачев	Алија

[уреди] Останати податоци

Музика: група Анастасија

Сценографија: Ламофски Шарон, Мунс Дејвид

Костимографија: Веланд Сју, Харис Керолајн

Тон: Хобс Ајдан

Асистент на сценографија: Лазаревски Никола