Kongó-Kinsásá
Artíclɛ ya Wikipedia.
|
|||||
| Mokáno mwa ekólo : Justice – Paix – Travail (Lifalansé): Bosémbo - Bobóto - Mosálá |
|||||
| Loyémbo-lokúmu : Debout Congolais |
|||||
 |
|||||
| Mbóka-mokonzi | Kinsásá | ||||
| Engumba monɛ́nɛ koleka | {{{engumba_monɛ́nɛ}}} | ||||
| Nkótá ya lɛ́ta | Lifalansé | ||||
| Nkótá ya ekólo | Lingála, Kiswahíli, Ciluba, kikɔ́ngɔ |
||||
| Mokonzi | Republiki Joseph Kabila |
||||
| dipanda dipanda na Bɛ́lɛjika |
30. Sánzá ya motóbá, 1960 |
||||
| Etando • Nyɛ̂ • Mái (%) |
2 345 410 km² (ya 12) 3.3 |
||||
| Mito • 2006 ndakisa-mitúya |
62 660 551 (23) 29,916,800 27/km² (ya 182) |
||||
| BOTIBO (BOZIBI) • Nyɛ̂ • moto na moto |
2003 ndakisa-mitúya 35,798 (ya 7) ya 189 (ya 189) |
||||
| Mosɔlɔ | Falánga ya Kongó (CFR) |
||||
| Ngonga • Summer (DST) |
UTC (UTC+1 na +2) - (UTC-) |
||||
| Internet TLD | .CD | ||||
| Calling code | +243 |
||||
Republiki ya Kongó Demokratiki ezalí esé ya Afríka ya Mambénga, ezwamí lipandá o sánzá ya motóbá mikɔlɔ 30 1960.
Etápe |
[kokoma] Lokótá
Na ekólo Kongó elobamí nkótá kama míbalé. Nyɔ́nsɔ wâná elakísí boyébí bwa bato ya bomɛngo etondi mabelé. Ciluba, kikongo, lingála mpé kiswahíli izalí nkótá ínei inɛ́nɛ ya ekólo, kasi nkótá nkámá míbalé balobaka na ekólo Kongó.
Míngi sé na káti ya nkótá ya ekólo bokoyéba etando ya bikelá, mabelé, nyama mpé nzeté.
Bamɔ́ngɔ bazalí na nkómbó míngi ya nzeté ya mbíla na maye manso basálelaka. Sɔ̂lɔ, nzeté ya mbíla eyébaní káka mpó na mafúta na masanga tɛ̂. Eyébaní lokóla nkísi ekosílisa makɔnɔ, naye mpé bakosála bitúnga mpé bikila kila.
[kokoma] Lisapo
Ekakoli ya molái : Lisapo lya Kongó-Kinsásá
Tálá mpé: Ntángo ya banɔ́kɔ́ (Kongó-Kinsásá), Bɛndɛ́lɛ ya Kongó-Kinsásá, Bilembo-nkita ya Kongó-Kinsásá
Zaïre ezalákí banda 1971 te 1999 nkómbó óyo ebêngámákí « Republiki ya Kongó Demokratiki », mfalanga ya ekólo wâná, mpé ebale óyo epésáká ekólo Kongó ebimélí na yě see mɔ̌kɔ́ na mayi-mozindo Atalantiki.
Congo belge elongákí lipanda na 1960, o nkómbó ya « Republiki ya Kongó », nkómbó nsé mɔ̌kɔ́ na kolonia ya kala ya Falansia - Kongó-Brazzaville. Nkómbó ya « Republiki ya Kongó Demokratiki » ezwamákí na 1966, kasi bikólo bíbalé basilákí koyébana míngi-míngi, mpé kokesana na nkómbó ya bingúmba-mikonzi bya bangó, mpɔ̂ na komíbêngama Kongó-Léopoldville (mpé Kongó-Kinsásá na nsima 1965), na Kongó-Brazzaville.
| Nkómbó ya kala | Nkómbó ya sika (1965) |
|---|---|
| Léopoldville | Kinsásá |
| Stanleyville | Kisangani |
| Élisabethville | Lubumbashi |
| Jadotville | Likasi |
| Albertville | Kalemie |
| Cocquilhatville | Mbándáká |
| Costermansville | Bukavu |
| Bakwanga | Mbuji-Mayi |
| Luluabourg | Kananga |
| Nouvelle Anvers | Makanza |
| Port Francqui | Ilebo |
| Banningville | Bandundu |
| Paulis | Isiro |
| Thysville | Mbanza-Ngungu |
| Leverville | Lusanga |
| Baudoinville | Moba |
| Ponthierville | Ubundu |
| Banzyville | Mobayi-Mbongo |
| Élisabetha | Lukutu |
| Charlesville | Djokupunda |
[kokoma] Bato
Ekakoli ya molayi : fr:Démographie de la République démocratique du Congo
| est. | bato | source |
|---|---|---|
| 1990 | 37 405 000 | (UNHCR Bikólo ya Molɔngɔ) |
| 1991 | ||
| 1992 | ||
| 1993 | ||
| 1994 | ||
| 1995 | 45 453 000 | (UNHCR Bikólo ya Molɔngɔ) |
| 1996 | 46 812 000 | (UNHCR Bikólo ya Molɔngɔ) |
| 1997 | 48 040 000 | (UNHCR Bikólo ya Molɔngɔ) |
| 1998 | ||
| 1999 | ||
| 2000 | 51 390 000 | (globaldefence.net) |
| 2001 | 53 624 718 | (yuli; CIA World Factbook) |
| 2002 | 55 225 478 | (yuli; CIA World Factbook) |
| 2003 | 56 625 039 | (yuli; CIA World Factbook) |
| 2004 | 58 318 000 | (CIA World Factbook) |
| 2005 | 60 085 804 | (yuli; CIA World Factbook) |
[kokoma] Bitúká bya Kongó-Kinsásá
Ekakoli ya molayi : Bitúká bya Kongó-Kinsásá
Biteni mikonzi bya Kongó-Kinsásá mibengami Bitúká (Provinces ya Lifalansé). Kinsásá ezalí mboka mokonzi ya ekólo mpé efándeli ya bitúlúká bya ekólo. Ezalí na makokí ma engumba. Bingumba mpé bitúká biyángélámí, bizwí makokí ma koyángela yangó mɔ̌kɔ́ na mobéko mpé bikambémí na bato baye bazwamí na bitúká bike bya mbóka. Bitúká biina bia bonsɔ́mí bizalí mbóka mondɛ́lɛ́, komine, seketele mpé sefeli. Bitúká bya Kongó-Kinsásá bazalí:
|
[kokoma] Politíki
Ekakoli ya molayi : Politíki bya Kongó-Kinsásá
Mobéko-likonzi :
Bakambi-ekólo :
- 1960 - 1965 Joseph Kasavubu
- 1965 - 1997 Mobutu Sese Seko
- 1997 - 2001 Laurent-Désiré Kabila
- 2001 - lɛlɔ́. Joseph Kabila
Bakambi Lɛ́ta :
- 1960 - 1960 Patrice Lumumba
- 1961 - 1961 Joseph Iléo
- 1961 - 1964 Cyrille Adoula
- 1964 - 1965 Moïse Tshombe
- 1965 - 1965 Evariste Kimba
- 1965 - 1966 Léonard Mulamba
- 1966 - 1977 ?
- 1977 - 1979 Mpinga Kasenga
- 1979 - 1980 Bo-Boliko Lokonga Mihambo
- 1980 - 1981 Jean Nguza Karl-I-Bond
- 1981 - 1982 Joseph Untube N'singa Udjuu
- 1982 - 1986 Kengo Wa Dondo
- 1987 - 1988 Mabi Mulumba
- 1988 - 1988 Sambwa Pida Nbagui
- 1988 - 1990 Kengo wa Dondo
- 1990 - 1991 Lunda Bululu
- 1991 - 1991 Mulumba Lukoji
- 1991 - 1991 Étienne Tshisekedi
- 1991 - 1991 Bernardin Mungul Diaka
- 1991 - 1992 Jean Nguza Karl-I-Bond
- 1992 - 1993 Étienne Tshisekedi
- 1993 - 1994 Faustin Birindwa
- 1994 - 1997 Kengo Wa Dondo
- 1997 - 1997 Étienne Tshisekedi
- 1997 - 1997 Likulia Bolongo
- 2007 - ???? Gizenga Antoine
[kokoma] Mambí ma mabelé
Ekakoli ya molayi : Mambí ma mabelé ma Kongó-Kinsásá
- Tálá mpé : Zamba o ntando ya ebale Kongó | Molɔngɔ́ mwa bingumba bya Kongó-Kinsásá
[kokoma] Ekonomi
Ekakoli ya molayi : Ekonomi ya Kongó-Kinsásá
Tala mpe : Coltan
[kokoma] Tála mpé
- Santé en République démocratique du Congo
[kokoma] Mankásá o libándá
- Carte du Congo (1958)
- Informations d'Amnesty International
- Site du Gouvernement
- Site de l'ambassade à Bruxelles
- Site du Ministère des Finances
- Site de la Banque Centrale du Congo
- Site du Ministère de la santé
- Site du Ministère des mines
- Site du Comité de Coordination des Ressources Extérieures
- Site de l'Unité de coordination du Projet
- L'Avenir - Basango na Lingala
| Bisé ya Afríka |
|
Bisé ya Afríka ya Méditeranéa : Aljeria · Ejipte 1 · Libîya · Marɔkɛ 3 · Tunisia Bisé ya Afríka ya Wɛ́sita : Bénin · Burkina Faso · Cap-Vert 2 · Kotdivuar · Gambie · Ghana · Gine · Gine-Bisau · Liberia · Mali · Moritani · Nizer · Nizeria · Senegale · Sierra Leone · Togo Bisé ya Afríka ya Katikati : Kamerun · Santrafríka · Kongó-Brazzaville · Kongó-Kinsásá · Gabɔ́ · Gine-Ekwatorial · Santu Tome mpé Príncipe · Tshadi Bisé ya Afríka ya Ɛ́sita : Burundi · Djibuti · Elitré · Etiopi · Kenya · Uganda · Rwanda · Seyshel 2 · Somalia · Sudani · Tanzania Bisé ya Afríka ya Sidi : Sidafríka · Angola · Botswana · Komori 2 · Lesoto · Madagasikari 2 · Malawi · Morisi 2 · Mozambíki · Namibia · Swaziland · Zambia · Zimbabwe |
|
Bisé mosusu : Sahara ya Limbɛ 4 · Somaliland 1 ezalí kaká eténi ya Afríka ndámbo 2 ekólo óyo ekútání o káti ya mái-mozindó 3 ezalí eténi ya Lisangá ya Afríka te 4 endimámí na bikólo niɔ̌nsɔ ya molɔngɔ́ tɛ́, kasi ezalí eténi ya Lisangá ya Afríka |
