Parmenídes

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Vestræn heimspeki Fornaldarheimspeki

Nafn:	Parmenídes
Fædd/ur:	um 515 f.Kr.
Dáin/n:	eftir 450 f.Kr.
Skóli/hefð:	Eleuskólinn
Helstu ritverk:	Um náttúruna
Helstu viðfangsefni:	frumspeki
Markverðar hugmyndir:	veran: allt er eitt, hreyfing og breyting eru blekking
Áhrifavaldar:	Pýþagóras, Xenofanes, Herakleitos
Hafði áhrif á:	Zenon frá Eleu, Melissos, Empedókles, Anaxagóras, Demókrítos, Platon, Aristóteles, Karl Popper

Þessi grein fjallar um heimspekinginn frá Eleu. Um samræðu Platons, sjá Parmenídes.

Parmenídes frá Eleu (forngríska: Παρμενίδης ὁ Ἐλεάτης, f. um 515 f.Kr., d. eftir 450 f.Kr.) var forngrískur heimspekingur. Hann var frá borginni Eleu á Suður-Ítalíu. Fylgjendur Parmenídesar voru Zenon frá Eleu og Melissos frá Samos.

Parmenídes færði rök fyrir því að heimurinn sem menn skynja sé blekking. Raunveruleikinn er samkvæmt Parmenídesi heimur Verunnar, óforgengileg, óbreytanleg heild. Flestir grískir heimspekingar eftir daga Parmenídesar reyndu með einhverjum hætti að bregðast við eða koma til móts við rök Parmenídesar og afleiðingar þeirra, þ.á m. Empedókles, Anaxgóras og Demókrítos.

Efnisyfirlit

1 Um náttúruna
2 Frekara lesefni
- 2.1 Útgáfur
- 2.2 Fræðileg umfjöllun
3 Tenglar

[breyta] Um náttúruna

Parmenídes var einn af mikilvægustu heimspekingunum meðal forvera Sókratesar. Eina verk hans var kvæði ort undir sexliðahætti sem nefndist Um náttúruna. Kvæðið skiptist í þrjá hluta:

Formáli, sem var inngangur að öllu kvæðinu,
Vegur sannleikans
Vegur sýndarinnar

Um það bil 150 línur eru varðveittar, þar af eru 107 línur úr Vegi sannleikans, sem virðist virðist vera varðveittur nánast í heilu lagi. Talið er að Vegur sýndarinnar hafi verið jafnlangur Vegi sannleikans. Í kvæðinu fær skáldið opinberun frá gyðju (sem er venjulega talin vera Persefóna) um eðli raunveruleikans.

[breyta] Frekara lesefni

[breyta] Útgáfur

Gallop David (ritstj.), Parmenides of Elea: Fragments. A Text and Translation with an Introduction (University of Toronto Press, 1991).

[breyta] Fræðileg umfjöllun

Austin, Scott, Parmenides: Being, Bounds and Logic (Yale University Press, 1986).
Barnes, Jonathan, The Presocratic Philosophers (Routledge and Kegan Paul, 1978).
Burnet John, Early Greek Philosophy (Kessinger Publishing, 2003).
Cornford, F.M., Before and After Socrates (Cambridge University Press, 1932).
Coxon, A.H., The Fragments of Parmenides (Van Gorcum, 1986).
Curd, Patricia, The Legacy of Parmenides (Princeton University Press, 1998).
Guthrie W.K.C., A History of Greek Philosophy – The Presocratic tradition from Parmenides to Democritus (Cambridge University Press, 1979).
Kirk G.S., Raven J.E. og Schofield M., The Presocratic Philosophers (Cambridge University Press, 1983).
Popper, Karl R., The World of Parmenides (Routledge, 1998).