Αντίοχος (αποσαφήνιση)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Πίνακας περιεχομένων 1 Γενικά 2 Βασιλείς της Συρίας – Δυναστεία των Σελευκιδών 3 Βασιλείς της Κομμαγηνής 4 Άλλα ιστορικά πρόσωπα 5 Θρησκευτικά Πρόσωπα 6 Επί θηλυκού, Αντιοχίς 7 Σημαντικές ονοματοδοσίες 8 Σημείωση – ετυμολογία

[Επεξεργασία] Γενικά

Το αρχαίο Ελληνικό όνομα Αντίοχος αν και πολύ γνωστό στο κυρίως ελλαδικό χώρο, από τους μυθικούς ακόμα χρόνους, έγινε ευρύτερα γνωστό από τη Δυναστεία των Σελευκιδών, των Ελλήνων Βασιλέων της Συρίας και ιδιαίτερα από τον πατέρα του ιδρυτού της Δυναστείας αυτής.

Με το όνομα Αντίοχος αναφέρονται από τους μυθικούς χρόνους και έπονται κατά τους ιστορικούς χρόνους τα παρακάτω πρόσωπα:

• Αντίοχος: Γιος του Ηρακλή και της Μήδας, κόρης του Φύλαντα, Βασιλέα των Δρυόπων. Ένας των επωνύμων ηρώων της Αθήνας (της Αντιοχίδος φυλής).

• Αντίοχος: Ένας από τους πενήντα γιους του Αιγύπτου (κατά μυθογράφο Υγίνον) που φονεύτηκε από τη Δαναΐδα σύζυγό του Ιτέα.

• Αντίοχος: Ένας από τους γιους του Πτερέλαου, γιου του Ταφίου – Βασιλέως των Ταφίων ή Τηλεβοών, που εκστράτευσε κατά του Βασιλέως των Μυκηνών Ηλεκτρύονα για κτηνοτροφικές διαφορές.

• Αντίοχος: Ένας από τους οκτώ γιους του Μέλανος που με τα αδέλφια του θανατώθηκε από τον Τυδέα επειδή επιβουλεύτηκαν τη ζωή του πατέρα του Οινέα, Βασιλέως της Καλυδώνας.

• Αντίοχος (ο Μεσσήνιος). Βασιλεύς της Μεσσηνίας. Γιος του Φίντα και αδελφός του Ανδροκλή τον οποίο, συμβασιλεύοντα με αυτόν, εφόνευσε σε φιλονικία αν έπρεπε να ενδώσουν σε αίτημα των Λακεδαιμονίων και να τους παραδώσουν τον Πολυχάρη που εκ προσωπικών διαφορών με τον Σπαρτιάτη Εύαιφνο φόνευε όποιο Λακεδαιμόνιο έβλεπε μπροστά του. Γιος του Αντίοχου αυτού ήταν ο Βασιλεύς Ευφάης επί της βασιλείας του οποίου εξερράγη ο Α' Μεσσηνιακός πόλεμος.

• Αντίοχος (ο Αλευάδης). Βασιλεύς των Θεσσαλών – Δυναστεία των Αλευάδων.

• Αντίοχος (ο Αθηναίος). Ναύαρχος στον οποίο εμπιστεύτηκε τη διοίκηση του Αθηναϊκού στόλου ο Αλκιβιάδης στις παρά τη Φώκαια επιχειρήσεις, με τη ρητή εντολή να μη προκαλέσει αλλά και ούτε να δεχθεί πρόκληση του Λύσανδρου προς ναυμαχία. Αυτός όμως από πολεμικό ζήλο προκαλώντας περιεπλάκει σε ατυχή ναυμαχία στο κόλπο της Εφέσου, παρά το Νότιο (407 π.Χ.) όπου ο ίδιος πνίγηκε μετά τη βύθιση της προπλέουσας των άλλων τριήρους του ενώ ο Αθηναϊκός στόλος απώλεσε 15 τριήρεις (Ξεν.΄Ελλ. Ι' 5.11).Αποτέλεσμα αυτής της τραγωδίας ήταν η καθαίρεση του Αλκιβιάδη, από τους αντιπάλους του, εκ της στρατηγίας, αν και ανεύθυνος ο ίδιος.

• Αντίοχος. Αθηναίος κυβερνήτης πλοίου που στάλθηκε το 353 π.Χ. προς συνάντηση του Χάρητος.

• Αντίοχος ο γιος του Αισχίνου.

• Αντίοχος (ο Φωκεύς). Στρατηγός των Φωκαίων που συναρχηγός με τον Κριτόβουλο και με δύναμη 3000 πεζών, 600 ιππέων και άλλων Ελλήνων ανακατέλαβαν τις Θερμοπύλες κατά την εισβολή των Γαλατών (280 π.Χ.).

• Αντίοχος. Ο στρατηγός των Φωκαίων το 173-172 π.Χ.

• Αντίοχος (ο Ορεστίδης). Βασιλεύς της Ορεστίδος της Μακεδονίας κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο (Θουκ. Β' 80). Παππούς ή προπάππος του στρατηγού Περδίκκα.

• Αντίοχος ο Ρόδιος. «Δημιουργός» (Δημόσιος Αξιωματούχος) Νάξου περί τα μέσα του 1ου π.Χ. αι.

• Αντίοχος ο Μακεδών: Αρχηγός των τοξοτών στο στρατό του Μ. Αλεξάνδρου στη παρά την Ισσό μάχη το 333 π.Χ. Πέθανε στην Αίγυπτο το 332 π.Χ. Ήταν ο πατέρας του Αμύντα.

• Αντίοχος ο Χιλίαρχος: Διοικητής στο στρατό του Μ. Αλεξάνδρου

• Αντίοχος (ο Μακεδών). Στρατηγός του Φιλίππου της Μακεδονίας, γενάρχης της Δυναστείας των Σελευκιδών.

[Επεξεργασία] Βασιλείς της Συρίας – Δυναστεία των Σελευκιδών

• Αντίοχος Α' (ο Σωτήρ).

• Αντίοχος Β' (ο Θεός).

• Αντίοχος Γ' (ο Μέγας).

• Αντίοχος Δ' (ο Επιφανής).

• Αντίοχος Ε' (ο Ευπάτωρ).

• Αντίοχος Στ' (ο Διόνυσος).

• Αντίοχος Ζ' (ο Σιδήτης ή Ευεργέτης).

• Αντίοχος Η' (ο Γρυπός ή Καλλίνικος ή Φιλομήτωρ).

• Αντίοχος Θ' (ο Κυζικηνός).

• Αντίοχος Ι' (ο Ευσεβής – Φιλοπάτωρ).

• Αντίοχος ΙΑ' (ο Επιφανής – Φιλάδελφος).

• Αντίοχος ΙΒ' (ο Διόνυσος ή Βάκχος – Επιφανής – Φιλοπάτωρ – Καλλίνικος).

• Αντίοχος ΙΓ' (ο Ευσεβής – Ασιατικός).

Από τη Δυναστεία των Σελευκιδών άλλοι Βασιλείς και Πρίγκιπες:

• Αντίοχος ο Ιέραξ (Βασιλεύς της Κιλικίας και Μ. Ασίας)

• Αντίοχος, γιος του Αντίοχου Β' και της Βερενίκης Φερνοφόρου, που δολοφονήθηκε κατά την παιδική του ηλικία.

• Αντίοχος, πρωτότοκος γιος του Αντίοχου Γ'.

• Αντίοχος, γιος Σέλευκου Δ'.

• Αντίοχος (πρωτότοκος του Αντίοχου Ζ').

[Επεξεργασία] Βασιλείς της Κομμαγηνής

• Αντίοχος Α' (Κομμαγηνός).

• Αντίοχος Β' (Κομμαγηνός) και

• Αντίοχος Γ' (Κομμαγηνός)

[Επεξεργασία] Άλλα ιστορικά πρόσωπα

• Αντίοχος ο Λαρισαίος: Γιος του Ηρακλείδη συγκαταλεγμένος στο πίνακα των νικητών του 1ου π.Χ. αι.

• Αντίοχος ο Ηλείος, Μάντης της αρχαιότητας από το μαντικό γένος των Ιαμίδων. Πατέρας του μάντη Τισαμενού στη μάχη των Πλαταιών (Ηροδ. Θ' 33).

• Αντίοχος ο Λεπρεάτης, αθλητής πένταθλου, Ολυμπιονίκης και από δύο φορές νικητής στους αγώνες στα Ίσθμια και στα Νέμεα. Ανδριάντας του (έργο του Νικοδάμου) είχε στηθεί στην Ολυμπία.

• Αντίοχος, έφορος Σπαρτιάτης περί του οποίου λέγεται ότι όταν έμαθε ότι ο Φίλιππος ο Μακεδών έδωσε στους Μεσσηνίους τη χώρα τους ρώταγε "ει και το κρατείν αυτοίς μαχομένοις περί της χώρας έδωκεν" (αν τους έδωσε και το τρόπο να κρατήσουν τη χώρα τους μαχόμενοι) - (Δημοσθ. ΧΙΙΙ 410).

• Αντίοχος, παγκρατιστής εξ Αρκαδίας που με τον Θηβαίο Πελοπίδα μετέβη (367 π.Χ.) ως πρεσβευτής στον Βασιλέα των Περσών Αρταξέρξη για συνδρομή κατά των Λακεδαιμονίων. Στην επιστροφή του διακωμωδώντας το θρυλούμενο πλούτο του Πέρση Ηγεμόνα επαναλάμβανε ότι "η χρυσή πλάτανος δεν ήτο ικανή να παράσχη σκιάν και εις τέττιγα" (=τζιτζίκι) (Ξεν. Ελλ. VII, 1.33).

• Αντίοχος ο Συρακούσιος. Ιστορικός.

• Αντίοχος ο ιατρός ίσως και ο Πάκκιος Αντίοχος ή Πάκιος.

• Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης Φιλόσοφος.

• Αντίοχος ο Αυτόμολος, εκ Κιλικίας, Κυνικός φιλόσοφος, αναφέρεται από τον Δίωνα τον Κάσσιο (77. 19). Έλαβε μεγάλες τιμές από τους Σεβήρο και Αντώνιο, στα στρατεύματα των οποίων δίδασκε με ίδιο παράδειγμα πώς να υπομένουν αγόγγυστα κακουχίες. Αυτομολήσας όμως στους Πάρθους έλαβε τη προσωνυμία «ο Αυτόμολος».

• Αντίοχος ο Λαοδικείας. Σκεπτικός φιλόσοφος του 2ου αι. π.Χ., μαθητής του Ζήνωνα, ένας από τους οκτώ διαδόχους του Αινησίδημου (Διογ. Λαέρτη 9, 11 παραγρ. 106, 9, 12, ν 7).

• Αντίοχος ο Αθηναίος, άρχων των Αθηνών κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους.

• Αντίοχος ο γλύπτης. Αθηναίος γλύπτης κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους τα έργα του οποίου κοσμούσαν ιταλικές επαύλεις, μεταξύ των οποίων και εκείνο της Αθηνάς κατ΄ απομίμηση της του Φειδία στην έπαυλη Λουντοβίτζι.

• Αντίοχος ο παιδαγωγός. Επίτροπος και παιδαγωγός του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β'. Εξελληνισμένος λογιώτατος Πέρσης στον οποίο εμπιστεύτηκε τη διαπαιδαγώγηση του Θεοδοσίου ο Βασιλεύς των Περσών Ισδιγέρδης τον οποίο και είχε καταστήσει κηδεμόνα ο πατέρας του.

[Επεξεργασία] Θρησκευτικά Πρόσωπα

• Αντίοχος, οσιομάρτυς, εκ Σεβάστειας του Πόντου, γιατρός, θανατώθηκε αρχές 4ου αι. δια αποκεφαλισμού. Η μνήμη του τιμάται στις 16 Ιουλίου ή 26 Ιουλίου. Ο δε δήμιός του Κυριακός (κατά τα συναξάρια) βλέποντας να ρέει γάλα αντί αίμα από το λαιμό του μάρτυρα, ομολόγησε χριστιανός όπου αποκεφαλίστηκε και αυτός.

• Αντίοχος, οσιομάρτυς, θανατώθηκε δια ξίφους μετά τινος Νικόστρατου. Η μνήμη του τιμάται στις 8 Ιουλίου.

• Αντίοχος, οσιομάρτυς, η μνήμη του οποίου τιμάται με άλλους μάρτυρες στις 23 Φεβρουαρίου ή 28 Φεβρουαρίου.

• Αντίοχος (ή Αντίοχος Στρατήγιος ή Στρατήγιος Αντίοχος), όσιος, μοναχός στη λαύρα της μονής του Αγ. Σάββα στα Ιεροσόλυμα. Περί το 620 συνέγραψε "Πανδέκτη της Αγίας Γραφής" εκ 130 λόγων που αποτελούν το απάνθισμα της ηθικής διδασκαλίας περί πίστης, ελπίδας, εστίασης, γαστριμαργίας, μέθης, εγκράτειας, νηστείας κά. και που καταλήγει σε προσευχή όπου διεκτραγωδεί την οικτρή κατάσταση των Αγίων Τόπων από τη καταδυνάστευση των βαρβάρων. Αναγνωρίστηκε όσιος και η μνήμη του τιμάται στις 24 Δεκεμβρίου.

• Αντίοχος, επίσκοπος Πτολεμαΐδος 4ος-5ος αι. Σύρος στη καταγωγή, δεινός ρήτορας επί εποχής Ιωάννου Χρυσοστόμου όπως αναφέρει ο εκκλησιαστικός ιστορικός Σωζομενός ότι ερχόμενος στη Κωνσταντινούπολη «επί τοίς λόγοις επηνέθη καί χρήματα αθροίσας είς τήν αυτού πόλιν επανήλθεν». (Εκκλ. Ιστ. 8,10 και 67).

[Επεξεργασία] Επί θηλυκού, Αντιοχίς

• Αντιοχίς ή Αντιοχίδα. Η σύζυγος του, ιδρυτή του Βασιλείου των Σελευκιδών, Σέλευκου Α' και μητέρα του Αντίοχου Α'

• Αντιοχίς ή Αντιοχίδα. Αδελφή του Βασιλέως Αντίοχου Γ' (του Μέγα).

• Αντιοχίς ή Αντιοχίδα. Κόρη του Αντίοχου Γ' (του Μέγα) και σύζυγος του Αριαράθη Δ', Ηγεμόνα της Καππαδοκίας.

• Αντιοχίς ή Αντιοχίδα. Κόρη του Αχαιού, αδελφή της βασίλισσας Λαοδίκης και του Ανδρομάχου, σύζυγος του, εκ Τίου, Άτταλου, γενόμενη έτσι μητέρα του Βασιλέως της Περγάμου Άτταλου του Α'

[Επεξεργασία] Σημαντικές ονοματοδοσίες

Με το όνομα Αντίοχος ονοματοδοτήθηκαν μία χώρα, μία φυλή (δήμος), 28 πόλεις, μία διώρυγα, ένας λιμένας, μία νήσος, και ένα μεγάλο έργο οδοποιίας στην εποχή των Σελευκιδών, που συνοπτικά αυτά είναι:

• Αντιοχίς ή Αντιοχίδα. Η περί την Αντιόχεια τη Μεγάλη, πρωτεύουσα της Συρίας, χώρα.

• Αντιοχίς ή Αντιοχίδα. Η δεύτερη, κατά την επίσημη σειρά, φυλή – δήμος της αρχαίας Αθήνας, προς τιμή του Αντίοχου, του γιου του Ηρακλή, από την οποία καταγόταν και ο Σωκράτης.

• 28 Πόλεις που ιδρύθηκαν ή μετονομάστηκαν σε Αντιόχεια.

• Αντιόχου διώρυγα. Ελληνικός εμπορικός σταθμός στην ακτή της Ερυθράς, δυτικά του ακρωτηρίου Δειρής, όπου άρχιζε ο Αναλίτης κόλπος (σημ. κόλπος του Aden).

• Αντιόχου λιμένας. Λιμένας της Ερυθράς αναφερόμενος από τον Κλαύδιο τον Πτολεμαίο (Δ, ζ, 8).

• Αντιόχου νήσος ή νήσος Αντιόχου. Μικρή νήσος κοντά στις εκβολές του ποταμού Ξάνθου (σημ. Ετσέν-τσαϊ) ακριβώς απέναντι της, παρά τους πρόποδες του Κράγου, πόλης των Σιδύμων (στη Λυκία).

• Αντιόχου φαράγγι. Διάνοιξη σημαντικής οδού με οχυρωματικό κτίσμα στη Κοίλη Συρία, έργο των Σελευκιδών, μνημονευόμενο από τον Ιώσηπο.

[Επεξεργασία] Σημείωση – ετυμολογία

Από την ετυμολογία του ονόματος Αντίοχος μπορούν να αποδοθούν συνώνυμες έννοιες του Ελεύθερου, Ανεξάρτητου, Πεζικάριου αλλά και Παρθένου.