Alfred Fawr
Oddi ar Wicipedia
Roedd Alffred Fawr (Ælfred neu Alfred, o Hen Saesneg: Ælfrēd) (c. 849 – 26 Hydref 899) yn frenin ar y deyrnas Eingl-Sacsonaidd ddeheuol Wessex o 871 hyd 899. Mae Alffred yn enwog am amddiffyn Lloegr yn erbyn ymosodiadau gan y Llychlynwyr. Mae manylion ei fywyd wedi'u cofnodi gan yr ysgolhaig Cymreig cynnar Asser.
[golygu] Bywyd Cynnar
Cafodd Alffred ei eni rhwng 847 ac 849 C.C yn Wantage. Roedd e’n mab pumed y Brenhin Wessex, Ethelwulf, a’i wraig cyntaf, Osburga. Maen nhw’n dweud bod aeth Alffred i Rhufain at 5 oed, ac wedi ymweld â Siarl, Brenhin Ffrainc, gyda’i dad tua 854-855. Bu farw Ethelwulf yn 858, ac roedd Wessex wedi dyfarnu gan dri frawd Alffred.
[golygu] Brenhin Wessex
Yn 870, yn ystod y teyrnasiad Ethelred I, ymosodai‘r Daniaid Wessex. Bu farw Ethelred yn Ebrill 871 ar ôl ganddo fo'n anafiadau ar Brwydr Merton, ac Alffred wedi dod yn frenhin Wessex newydd.
[golygu] Cofiant
Ysgrifennodd yr esgob Asser y Vita Ælfredi regis Angul Saxonum yn 893.