Ẹ̀kọ́ nípa èdùmarè

Lát'ọwọ́ Wikipedia, ìwé-ìmọ̀ ọ̀fẹ́

Eledumare

Awodele, Oluranti Eunice

AWODELE OLURANTI EUNICE

ÈKÓ NÍPA ELÉDÙMARÈ

Yorùbá gbàgbó wípé elédùmàrè ni ó dá ayé àti òrun pèlú gbogbo ohun tí ń be nínú won. Yorùbá sì gbàgbó wí pé kò sí ohun tí elédùmarè kò le se, òhun ni wón fí ń ki elédùmarè wí pé oba àìkú, Oba àtíyìn, aláyé gbelegbele bí eni láyin, Oba atélè bi eni téní, Oba até sánmo bí eni téso, àlorun-làye-alàye-lorùn, olowó gbogbo ti yo omo rè nínú òfìn aterere káríayé. Bí a bá ti ojú inú wò ó á ri wí pé àwon oríkì yìí fib í olódùmarè se jé hàn láwùjo Yorùbá. Ohun tí a ń so ni wí pé òpò ìtàn iwásè ló so wípé bi olódùmarè se dá ayé àti òrun. Èrò Yorùbá ni pé kò síohun ti a lè fi wé elédùmarè nitorí àwon àwòmó tàbí àbùdá rè tó tayo awari èdá. Fún àpeere, elédàá, àlèmí, oun ló ni osán àti òru, olójó òní, òní omo olórin òla omo olórun òtunla omo olorin, ìrèmi omo olorin, òrún ni omo olórin. Yorùbá máa ń so wí pé isé olórun tóbi tàbí àwámárídì ni isé olódùmarè. òrúnmìlà ló fèyìntì, ó wo títítítí ó ní èyin èrò òkun, ero òsà n jé èyin ò mò wí pé isé elédùmarè tòbí. Olódùmarè gégé bí alágbaára láyé àti lórun a dùn ń se bí ohun tí elédùmarè lówó sí a sòro se bí ohun tí elédùmarè kò lówó sí, a lèwí lese, asèkanmákù, ohun tí Yorùbá rò nípa elédùmarè ni wí pé kò sí nnkan tí kò le se àti wí pé ohunkíhun tí ó bá lówó sí ó di dandan kí ó jé àseyorí àti àseyege. Ní ònà míràn Yorùbá tún gbàgbó wí pé olórun nìkan ni ó gbón, ìdí ni ìyí tí Yorùbá fi máa ń so omo won ní Olórungbon elédùmarè rí óhun gbogbo, ó sì mo ohun gbogbo arínúríde, olùmòràn okàn. Yorùbá gbàgbó wí pé ojú olórun ni sánmò Yorùbá so wí pé amùokùn sìkà bí oba ayé kòrí o, Oba òrùn ń wò ó, ki ni è ń se ní kòkò tí ojú oba òrun kò tó. Yorùbá gbàgbó wí pé elédùmarè ni olùdájó ìye ni wí pé elédùmarè ni adájó tó ga jù láyé àtòrun, òun ni oba adáké dájó, àwon òrìsà ló, máa ń je àwon orúfin níyà sùgbón olorun ló ń dájó. Bí àpeere ní ìgbnà kan láyé ojóun àwon òrìsà fèsùn kan òrúnmìlà níwájú elédùmarè, léyìn tí tòtún tòsì won rojó tán elédùmarè dá òrunmìlà láre. Odù ifá kan o báyìí wí pé Òkánjúà kìí jé kí á mo nnkanán-pín, adíá rún odù mérìndínlógún níjó tí wón ń jìjà àgbà lo ilé elédùmarè, nìgbà tí àwon omo irúnmolè mérìndínlógún ń jìjà tani ègbón tan i àbúrò, wón kí ejó lo sí òdò elédùmarè, níkeyìn elédùmarè dájò wí pé èjìogbè ni àgbà fún àwon Odù yókù. Yorùbá gbàgbó wí pé onídájó ododo ni elédùmarè ìdí nì yí tí Yorùbá fi máa ń so wí pé olórun mún-un tàbí ó wa lábé. Pàsán elédùmarè Ní ònà míràn Yorùbá gbàgbó wípé ota àìkú ni elédùmarè Yorùbá máa ń so wípé rèrèkufè a kì í gbó ikú elédùmarè. Ese ifá kan ìyen ni ogbè ìyèfún so fún wa wí pé: -

Rèròfo awo àjà ilè

Ló dífá fún elédùmarè

Tí ó so wí pé won ò ní gbó ikú re laalaa.

Ní àkótán Yorùbá gbàgbó wí pé oba tó mó Oba tí je ni èérí ni elédùmarè ń se. Òun ni àwon Yorùbá ń pè ní alálàfunfun òkàn àwon Yorùbá gbàgbó wí pé bí àwon ángélù ti jé olùrànlówó fún elédùmarè lóde òrùn béè náà ni àwon òrìsà jé orùrànlówó fún elédùmarè lóde ayé. Awon òrìsà wònyí sì ni wón jé alágbàwí fún àwon ènìyàn lódè elédùmarè.