Motî:saetchî
Èn årtike di Wikipedia.
saetchî
I. [v.c.d.]
1. fé vni aviè lu. Li bak aveut bén saetchî l' atakeu pal tchimijhe: i meritént bén l' penalti. F. tirer. >> saetchî l' diale pal cawe: awè målåjhey d' viker, måke di cwårs. Ni serè dj' djamåy ritche et, mågré mi ehowe, Divrè dju, tote mi veye, saetchî li diale pol cawe? (Tåtî l' Perikî). >> saetchî ene botcheye: foumer ene cigarete, ene pupe.
2. fé rexhe foû d' tere (des minrais, des pires) On l' lome li molén d' l' Escaye, ca on-z î saetchive des scayes di chisse (J. Lahaye).
3. apicî (des moxhons å filet). I nd ont saetchî, da, ces deus la, minme après ki l' tindreye åye stî
4. fé rexhe Saetchîz vosse linwe, dit-st i l' docteur. >> saetchî ene linwe come ene epegne: mori d' soe. >> saetchî ene linwe come on tchåsse-pî: esse tot dshoflé, esse djus d' alinne.
5. tirer (on côp d' fizik) Il a saetchî on côp d' pistolet sor leye.
6. si fé dner des cwårs (po on cheke). Neni, dji n' saetchrè nén vosse cheke divant ki vos n' mel dijhîxhe.
7. prinde (ene foto) Kî çki vout ki dji lyi saetche si poirtait ?
II. [v.c.n.d.] saetchî a, saetchî après
1. fé vni aviè lu, pal voye di. >> saetchî al (grande) coide: si maryî (dinltins, les nén maryîs djouwént å djeu do saetchaedje di coide siconte des maryîs: les maryîs divént sayî di saetchî li novea maryî aviè zels, foû del binde des djonnes po, simbolicmint, el fé passer dins l' cofréreye des maryîs) Adiè tote li djonnesse ! Po comincî, Dji m' va saetchî Al coide, a tot spiyî. (Li bia bouket). >> saetchî å tchår: si maryî (uzance do cwarmea, wice ki les maryîs s' atelént d' on costé, eyet les nén maryîs di l' ôte, po fé demarer l' tchår.
2. sayî d' profiter dipus ki ls ôtes, dipus k' i n' fåt. Tchaeconk saetche di s' costé. Les patrons saetchèt tant k' plèt. F. soutirer le maximum de qqn, exploiter qqn. >> saetchî l' aiwe après s' molén: waitî d' awè dipus d' advintaedjes k' èn ôte. Franwal: ahåyant po: tirer û soi la couverture.
3. awè èn air di rshonnance avou. I saetche après Nononke Artur.
III. [v.s.c.] aler rade. Il ont saetchî, saiss, les tchvås årdinwès, po fé tote li voye Bress Paris. rl a: si dixhombrer, si trosser, s' ascoxhî, si steper. F. s'activer, sprinter.
IV. [v.pr.] si saetchî foû di: tirer s' plan po rexhe. I s' a saetchî foû d' imbara. >> si saetchî l' tiesse foû des strins: divni ritche Por mi, çou k' est bén seur, c' est ki ci n' serè nén Tot-z ovrant k' on såreut s' saetchî l' tiesse foû des strins. (Tåtî l' Perikî). Franwal: ahåyant po: émerger économiquement. >> si saetchî foû del sipexheur: rexhe d' on grand imbara (måke di cwårs, evnd.). Franwal: ahåyant po: se sortir du pétrin.
| saetcheu, saetcheuse u saetchresse [o.f.n.] li ci (cene) ki saetche. >> saetcheu(se) di poirtrait: fotografe di mestî.
