Pômagne al vatche plinne
Èn årtike di Wikipedia.
Li pômagne al vatche plinne, c' est ene maladeye la kel vatche est djus, pask' ele n' a nén bén stî sogneye tins del deujhinme mitan del plinnisté. Li minme maladeye si pout eto vey al minme såjhon so des vatches bounès dneuses et må sogneyes, k' ont velé did deus troes moes.
Ådvins |
[candjî] Minêyolodjince
On trove li maladeye dins les pôvès payis, tins des setchresses, u tins del såjhon la k' les biesses sont riståvlêyes, u paxhèt so des foû-waideyès pasteures. Ele si rescontere eto el Walonreye dins les biesses k' on wåde ås tchamps après l' tossint, et k' on n' elzî dene ki do mwais four u do fayé essilaedje.
[candjî] Senes clinikes
Li biesse n' a pus kel pea so les oxheas. On pout vey çoula sol dos, sol bresse, so li spale. Li timperateure do coir est sovint basse (37,5 a 38,5 °C). Mins li vatche a co boun apetit pol råcion k' on lyi dene on côp k' elle est a tere. Çou ki fwait dire des côps a l' acleveu ki ç' n' est nén del pômagne.
Li vatche pout co tni so ses pates cwand on l' rastampe, les prumîs djoûs. Mins, si ele dimane djus, minme tot magnant, gn årè des complicåcion dins les musses et les niers, et ele ni pôrè pus måy si rilever.
[candjî] Adire avou ds ôtes toumas
Sacwants årtisses croeyèt cobén ki c' est ene maladeye especiåle come li touma djus d' calciom u l' sindrome del vatche djus. Si metèt i sovint, al vude pinde on baster di calciom po médyî ces vatches la.
[candjî] Médiaedje
Les vatches malådes polnut aveur après des ôtès maladeyes, come li paralizeye å nier cubitå (pask' il a stî spotchî cwand l' vatche esteut djus), u des shofla e cour (paski les tchås do cour lu-minme ont fondou).
Li médiaedje ni s' pout fé k' tot rafôrant l' biesse comifåt, mins tot doûçmint, po n' nén aveur on bôraedje del panse. Å tot cminçmint, on pout dner des produts ki passèt direk dins l' tournante di Krebs come l' alcol ki n' a k' deus atomes di carbone (etoner del gote u do vén), u del glicerine k' end a k' 3. On pout aidî avou del vitamene B12.
[candjî] Espaitchance
L' espaitchance del maladeye, c' est di bén mostrer ås djins k' i n' divèt nén tni dipus d' vatches k' i n' ont d' fôraedje et d' alimints po passer l' ivier, u les moes d' setchresse k' on pout prevey. Li vatche avanceye plinne (3 dierins moes) doet aveur ene nouriteure come ene vatche ki dene 3, 6 et 9 lites di laecea. Ele doet fabriker tos les organes do vea, et, si ele n' a nén les blandoûs et l' enerdjeye assez, ele les prind so ses prôpes tchås.
[candjî] Rishonnances avou l' pômagne ås berbis et ås gades plinnes
Li touma del vatche avanceye plinne k' a fwin rishonne al tocsemeye des berbis plinnes, mins sovint, les vaches magnnut cwand on les rsogne comifåt, et les berbis nén, pask' ele sont-st epweznêyes pa les coirs cetonikes.
Dins l' minme sitouwåcion d' pômagne, les gades vont sovint fordjeter po schaper leu veye, purade ki wårder leu gadot.
