Nameur (veye)
Èn årtike di Wikipedia.
li veye di Nameur, (on dit eto Nameur li Bele u Nameur li Glote paski les Namurwès mougnnut voltî ene sacwè d' bon), c' est ene ancyinne comene del Waloneye, ki s' a rebané avou 25 viyaedjes po fé l' grand Nameur.
Ça a stî l' mwaisse-veye di l' arondixhmint do minme no (kel limerotaedje diyalectolodjike poite l' essegne [Na]), et del Province di Nameur.
Nameur, c' est ossu li mwaisse-veye del Walonreye.
Nameur a dné les nos d' famile Nameur, Namuroe, Namurea.
- Limero del posse (nén candjî): 5000
- Limero diyalectolodjike: Na 1
- Sipotaedje des djins: les Chwès (bén veyou), les Lumçons (fotant).
Ådvins |
[candjî] Djeyografeye
C' est la k' Sambe si vént maxhî a Mouze, al plaece k' on lome li Grognon.
[candjî] Djeyolojeye
Nameur est au mitan d'on sinclinal qu'on lome li sinclinal di Nameur. On pout vôy des plis et des des fayes å pid del Citadel.
[candjî] Istwere
On-z î a rtrové des traces do vicaedje 6500 ans divant Djezus-Cri. C' est des bokets d' cayåds et des restants d' biesses, çou ki fwait pinser ki les djins d' adon estént des tchesseus et des pexheus.
Cwand on-z a fwait les grands travos e 1992, on-z a metou a djoû des restants d' èn ome, k' åreut la viké divié 50 divant Djezus-Cri. Jean Plumier, l' årkeyolodjisse responsåve l' a lomé Li pus vî des Namurwès. Et s' soçon Djan-Mareye Antoenne, ki fwait des fougnaedjes sol Citadele, a rtrové les restants d' ene feme et i l' a lomé Li Feme del Citadele. On-z î a rtrové eto des pîces di manoye do tins des Gålwès.
Do tins des Romins, gn a yeu ene voye k' a passé etur Mouze et l' rotche. Et padzo l' rowe Notru-Dame, gn a co des bokets di l' ancyinne voye rominne. Dins les soûmints, on-z a rtrové les arotchmints del voye.
Do cénkinme sieke, gn aveut ddja l' no d' Nameur so ene pîce di manoye. Do tins des Merovindjins, sol Grognon, gn aveut des omes di mestî k' î boutént. On-z a rtrové des brotches (fûles) et des ôtes clicoteas.
Å 10inme sieke, Nameur va demarer, podbon, avou tote ene rîlêye di måjhones ki s' vont basti sol Grognon. C' est a ç' moumint la eto k' i gn årè li prumî meur del veye.
E 1692, Louwis XIV esseréve Nameur, et avou lu, po conter ses frawes, li grand scrijheu francès Racine, et come pondeu Van der Meulen.
E 1970, Nameur fourit lomêye mwaisse-veye del Walonreye, mins li pouxhance politike et economike ni cminça, podbon, k' e 1980.
[candjî] Les coulots d' Nameur
Li vî Nameur est sipoté li respe pask'il est come dins on respe etur Mouze et Sambe.
[candjî] Les cwate meurs
Gn a yeu cwate meurs po retourer Nameur:
- li prumî, sol Grognon
- li deujhinme, dins çk' est asteure li rowe des Florifossés, rowe des Schaesseus; et l' Plaece d' Åres.
- li troejhinme, ene miete pus lon, rowes Hôte et Basse-Mårçale. Rowe Emile Cuvelier et eviè li plaece di l' Iyon
- l' cwatrinne meur, li rigne d' asteure.
[candjî] Des ôtes coulots
- Saraze: sipotaedje des djins: les Sarazins.
- Mårçale,
- rowe Piconete.
- l'Arsouye
[candjî] Tuzance walone
[candjî] Soces
- Li soce Moncrabeau
- Les Cwarante Molons.
- Les Relîs Namurwès.
- Li Chwès.
[candjî] Sicrijheus e walon
- Nicolas Bosret
- Philippe Lagrange.
- Charler Wérotte
- Joseph Osselet: Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur.
- Léopold Godenne
- Léon Pirsoul
[candjî] Tchansons so Nameur
- Vive Nameur po tot: tchanson classike des Namurwès, fwaite på tchenonne Dethy e 1893.
- Li bea bouket (Nicolas Bosret).
