Mahalia Jackson

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Mahalia Jackson
Mahalia Jackson khỏang năm 1962, ảnh được chụp bởi Carl Van Vechten
Thông tin nghệ sĩ
Tên khai sinh	Mahalia Jackson
Ngày sinh	26 tháng 10, 1911(1911-10-26)[1] New Orleans, Louisiana, Hoa Kỳ
Nơi sinh	Hoa Kỳ
Ngày mất	27 tháng 1, 1972 (60 tuổi) Công viên Evergreen, Illinois, Hoa Kỳ
Thể loại	Nhạc Phúc âm
Năm hoạt động	1927 – 1971
Hãng đĩa	Decca Coral Apollo Columbia
Trang web	www.mahaliajackson.us

Mahalia Jackson (26 tháng 10, 1911^[1] - 27 tháng 1, 1972) là ca sĩ Nhạc Phúc âm đoạt Giải Grammy. Cô được xem là ca sĩ nổi tiếng nhất của dòng nhạc này, và là “Nữ hoàng Nhạc Phúc âm” đầu tiên. Mahalia Jackson là một trong số các ca sĩ nhạc phúc âm có nhiều ảnh hưởng nhất thế giới. Cô đã thu âm hơn 30 album (hầu hết đều do hãng Columbia Records sản xuất), trong số các đĩa 45 vòng của cô có một tá “đĩa vàng” – con số bán ra là một triệu đĩa trở lên.

Mục lục 1 Thiếu thời 2 Sự nghiệp 2.1 Thập niên 1920 – Thập niên 1940 2.2 Thập niên 1950 – Thập niên 1970 3 Từ trần 4 Các Giải thưởng 4.1 Giải Grammy 4.2 Grammy Hall of Fame 4.3 Vinh danh 5 Những ca khúc nổi tiếng 6 Chú thích 7 Xem thêm 8 Đọc thêm 9 Liên kết ngoài

[sửa] Thiếu thời

Mahalia Jackson lớn lên trong xóm Black Pearl, khu dân cư Carrollton ở New Orleans, Louisiana. Ở đây có một căn nhà ba phòng ở đường Pitt chứa đến 13 nhân khẩu, trong đó có cô bé Mahalia, vẫn thường được gọi là “Halie”, bởi vì một người dì cũng mang tên Mahalia. Cô có một em trai tên Roosevelt, và mẹ cô là Charity. Trong nhà, ngoài mẹ con cô, còn có vài người dì và các anh chị em họ.

Khi mới chào đời, Halie mắc một dị tật gọi là genu varum, hoặc “chân vòng kiềng”. Bác sĩ muốn chữa trị bằng cách phẫu thuật đánh gãy xương của cô bé, nhưng những bà dì của cô không đồng ý. Phương pháp trị liệu của mẹ cô là chà xát chân con gái bằng nước rửa chén bẩn thỉu. Tuy nhiên, đôi chân vòng kiềng không ngăn được cô bé biểu diễn khiêu vũ cho bà chủ da trắng trong ngôi nhà mà mẹ cô và Dì Bell đang giúp dọn dẹp vệ sinh.

Khi lên Mahalia lên sáu, mẹ cô, Charity, qua đời. Đây là cú sốc lớn đối với gia đình, vì phải có người đứng ra nhận nuôi Mahalia và Peter. Dì Duke đồng ý nhận nuôi hai đứa trẻ, và chúng bị buộc phải làm việc từ sáng sớm đến chiều tối. Dì Duke luôn mang đôi găng tay trắng để kiểm tra ngôi nhà. Nếu không lau chùi sạch sẽ, Halie sẽ bị đánh đòn bằng “roi chín đuôi” (Cat o' nine tails). Nếu một trong những người họ hàng bận việc không thể làm việc nhà, hoặc không thể đến lau dọn nhà cho những người thuê mướn họ, Halie sẽ là một trong số những đứa trẻ trong gia đình được sai đi chu tất các công việc này. Khó mà mơ tới cơ hội cắp sách đến trường. Nhưng Halie thích ca hát, và chỉ có nhà thờ là nơi cô có thể tự do ca hát. Dì Bell bảo rằng sẽ có lúc cô trình diễn trước hoàng gia. Rồi có một ngày Halie chứng kiến lời tiên đoán ấy trở thành hiện thực. Mahalia bắt đầu sự nghiệp âm nhạc của cô tại Nhà thờ Baptist Núi Moriah. Sau khi nhận lễ báp têm ở Mississippi do quản nhiệm Nhà thờ Núi Moria, Mục sư E.D. Lawrence, chủ lễ, Mahalia trở về nhà thờ để trở nên thuộc viên chính thức của hội thánh.

[sửa] Sự nghiệp

[sửa] Thập niên 1920 – Thập niên 1940

Năm 1927, lúc 16 tuổi, Mahalia rời bỏ miền Nam lên Chicago, Illinois, đang lúc diễn ra cuộc di dân lớn lôi cuốn hàng triệu người da đen lên phương bắc, trung tây và viễn tây để mưu sinh và tránh nạn kỳ thị chủng tộc. Trong ngày chủ nhật đầu tiên, Mahalia trình bày ca khúc cô yêu thích "Hand Me Down My Favourite Trumpet, Gabriel", và được mời gia nhập ca đoàn của Nhà thờ Greater Salem Baptist. Cùng ca đoàn, cô lưu diễn tại các nhà thờ trong thành phố và các vùng lân cận, với nhóm Ngũ ca Johnson Gospel Singers, một trong những nhóm nhạc phúc âm chuyên nghiệp đầu tiên.^[2] Năm 1929, Mahalia gặp nghệ sĩ sáng tác Thomas A. Dorsey, người được xem là Cha đẻ của Nhạc Phúc âm. Dorsey cố vấn cho cô về âm nhạc, đến giữa thập niên 1930, hai người bắt đầu một chương trình lưu diễn kéo dài 14 năm. Jackson trình bày các ca khúc của Dorsey tại các chương trình và các hội nghị của hội thánh. “Take My Hand, Precious Lord” sáng tác bởi Dorsey trở thành ca khúc mang dấu ấn của Mahalia.^[3] Năm 1936, Mahalia kết hôn với Isaac Hockenhull, lớn hơn cô 10 tuổi, và là cựu sinh viên Đại học Fisk và Học viện Tuskegee. Mahalia từ chối hát các ca khúc thế tục, lời hứa nguyện mà cô đã giữ trọn trong suốt cuộc đời ca hát chuyên nghiệp, dù cô biết rằng nếu nhận lời, cô có thể nhận những khoản tiền kếch sù. Năm 1941, Mahalia chấp thuận ly hôn với Hockenhull sau những áp lực liên tục từ người chồng muốn hủy bỏ hôn ước. Một trong những lý do dẫn đến quyết định ly hôn là Hockenhull cố thuyết phục vợ từ bỏ sự giới hạn việc trình diễn trong nhà thờ hầu có thể hát nhạc blues và nhạc pop, và như thế kiếm nhiều tiền hơn.^[4] Năm 1931, Mahalia thu âm ca khúc “You Better Run, Run, Run, Run.” Người ta không biết nhiều về ca khúc này, và hầu như không thể tìm thấy nó. Ngày 21 tháng 5 năm 1937, Mahalia thu âm một số ca khúc dưới nhãn hiệu Decca Coral,^[5], với Estelle Allen đệm đàn dương cầm, gồm những bài hát, "God's Gonna Separate The Wheat From The Tares," "My Lord," "Keep Me Everyday," và "God Shall Wipe All Tears Away." Do thất bại về tài chính, Decca ngưng hợp tác với cô. Năm 1947, Mahalia ký hợp đồng với Apollo, năm 1948 cô thu âm ca khúc “Move On Up A Little Higher”, bài hát được yêu thích đến nỗi các cửa hiệu không có đủ đĩa để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Lượng đĩa bán ra lên đến con số đáng kinh ngạc, tám triệu đĩa.^[6] (Ca khúc này về sau được vinh danh trong Giải Grammy Hall of Fame năm 1988).^[7] Sự thành công này đã đưa tên tuổi Mahalia vào hàng các ngôi sao âm nhạc ở Mỹ và sau đó là ở Âu châu. Lúc này, Mahalia xuất hiện thường xuyên hơn tại các thính phòng, và ít hơn tại các nhà thờ, và không chỉ trình diễn với piano và organ, mà còn với một dàn nhạc lớn. Các ca khúc khác được Mahalia thu âm cũng được tán dương như “Let the Power of the Holy Ghost Fall on Me” (1949), đoạt giải Grand Prix du Disque của Viện Hàn lâm Pháp, và “Silent Night, Holy Night” là đĩa đơn bán chạy nhất ở Na Uy. Khi Mahalia cất tiếng hát bài thánh ca “Silent Night” (Đêm Thánh Vô cùng) trên sóng phát thanh Đan Mạch, có hơn hai mươi ngàn đơn đặt hàng đổ về.^[8] Cô cũng thu âm cho Apollo các ca khúc như "He Knows My Heart" (1946), "Amazing Grace" (Ân điển Diệu kỳ)(1947), "Tired" (1947), "I Can Put My Trust in Jesus" (1949), "Walk with Me" (1949), "Let the Power of the Holy Ghost Fall on Me" (1949), "Go Tell It on the Mountain" (1950), "The Lord's Prayer" (1950), "How I Got Over" (1951), "His Eye is on the Sparrow" (1951), "I Believe" (1953), "Didn't It Rain" (1953), "Hands of God" (1953), và "Nobody Knows" (1954).

[sửa] Thập niên 1950 – Thập niên 1970

Năm 1950, Mahalia trở thành ca sĩ dòng nhạc phúc âm. Cô trình diễn tại Sảnh Carnegie ở New York, và bắt đầu lưu diễn châu Âu trong năm 1952. Các nhà phê bình ca ngợi Mahalia như là “ca sĩ nhạc phúc âm vĩ đại nhất thế giới”. Tại Paris cô được gọi là Thiên thần Hòa bình, và khi lưu diễn trên khắp lục địa, cô hát trong những thính phòng đầy ắp khán giả. Sự nghiệp của Mahalia tiếp tục thăng tiến từ cuối thập niên 1950 đến đầu thập niên 1960. Cô bắt đầu một chương trình trên sóng phát thanh của CBS, và ký hợp đồng với Columbia Records trong năm 1954. Ngày 17 tháng 11 năm 1954, Tạp chí âm nhạc Down Beat đưa ra nhận xét, “Chẳng còn nghi ngờ gì, ca sĩ nhạc tâm linh vĩ đại nhất đang còn sống là Mahalia Jackson.”^[9] Album đầu tay của Mahalia cho Columbia là The World’s Greatest Gospel Singer, thực hiện năm 1955, kế tiếp là Bless This House năm 1956. Tuy nhiên, sự thành công của cô cũng thu hút những lời chỉ trích từ những người chủ trương nhạc phúc âm chỉ nên trình diễn trong môi trường tôn giáo. Họ cảm thấy cô làm giảm giá trị giọng hát của mình nhằm tìm kiếm sự hâm mộ của đông đảo quần chúng. Trong thời gian này, Mahalia làm việc cật lực, cô trình bày nhiều ca khúc nhạc phúc âm trong phim St. Louis Blues (năm 1958), và hát bài “Trouble of the World” trong phim Imitation of Life (năm 1959); thu âm với Percy Faith. Cô cũng là ca sĩ dòng nhạc phúc âm đầu tiên trình diễn tại Festival nhạc Jazz Newport trong năm 1958, và 1959. Năm 1961, Mahalia hát trong Lễ Nhậm chức của Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy. Cô thực hiện album Giáng sinh đầu tiên Silent Night (Songs for Christmas) năm 1962.

Tại cuộc Tuần hành đến Washington năm 1963, Mahalia trình bày trước 250.000 người ca khúc “I’ve Been ‘Buked, and I’ve Been Scorned”, tại đây Martin Luther King, Jr. đã đọc bài diễn văn nổi tiếng của ông “Tôi có một giấc mơ”. Sau khi King bị ám sát vào tháng 4 năm 1968, Mahalia đã hát trong tang lễ của nhà lãnh đạo Phong trào Dân quyền Mỹ, cũng là người bạn thân của bà. Năm 1962, Mahalia lưu diễn châu Âu lần thứ hai (Recorded Live in Europe 1962), rồi 1963-1964, 1970, và trình diễn tại châu Phi, Nhật Bản, và Ấn Độ. Album cuối cùng của bà là Guide Me, O Thou Great Jehovah (1969). Năm 1971, bà quyết định kết thúc sự nghiệp âm nhạc với một buổi trình diễn tại Đức, khi trở lại Mỹ bà xuất hiện lần cuối trên chương trình truyền hình The Flip Wilson Show. Mahalia dành nhiều thì giờ và công sức để giúp đỡ người khác, bà thiết lập Tổ chức Học bổng Mahalia Jackson nhằm hỗ trợ giới trẻ có cơ hội vào các trường đại học. Do nỗ lực xây dựng sự hiểu biết giữa các quốc gia, Mahalia được trao Giải Bồ câu Bạc. Mahalia chọn Chicago là nhà cho đến cuối đời. Với số tiền kiếm được, bà mở một cửa hiệu thẩm mỹ và một tiệm bán hoa, cũng như đầu tư vào bất động sản (cao nhất là 100.000 USD một năm).^[10]

[sửa] Từ trần

Ngày 27 tháng 1 năm 1972, lúc 60 tuổi, Mahalia Jackson qua đời tại Chicago do bệnh tim và biến chứng bệnh tiểu đường. Có hai thành phố bày tỏ lòng thương tiếc nữ hoàng nhạc phúc âm. Bên ngoài Nhà thờ Baptist Greater Salem ở Chicago có hơn 50.000 người biết và yêu quý Mahalia tụ tập về đây, lặng lẽ đi qua chiếc quan tài nắp kính chứa đựng thân xác người nghệ sĩ quá cố.^[11] Hôm sau, hơn 6.000 người đến thính phòng thành phố, Nhà hát Arie Crown, để dự tang lễ kéo dài hai giờ đồng hồ. Mục sư của Mahalia, Leon Jenkins, Thị trưởng Richard J. Daley, Bà Coretta Scott King đọc điếu văn, gọi bà là “một người bạn – tự hào, da đen và kiều diễm.” Aretha Franklin kết thúc tang lễ với ca khúc Precious Lord, Take My Hand đầy xúc động. Ba ngày sau, cách Chicago một ngàn dặm, diễn ra một quang cảnh tương tự: những hàng người lặng lẽ thương tiếc, và thính phòng rộng lớn của Trung tâm Hội nghị Rivergate ở trung tâm thành phố New Orleans chật kín người. Thị trưởng Moon Landrieu, Thống đốc bang Louisiana John J. McKeithen cùng các ca sĩ nhạc phúc âm Bessie Griffin, và Dick Gregory ca ngợi “sức mạnh tinh thần là nguyên nhân chính dẫn đến thành công của Mahalia.”, và Lou Rawl hát ca khúc “Just a Closer Walk With Thee”. Đoàn xe tang 24 chiếc Limousine chậm rãi đi qua địa điểm Mahalia thường đến dự lễ thờ phượng khi còn thơ ấu, Nhà thờ Baptist Núi Moriah, tại đây các bài hát của Mahalia được phát qua loa phóng thanh, rồi đoàn xe đến Công viên Tưởng niệm Providence ở Metaire, Louisiana. Mahalia được an táng tại đây.^[12] Mặc dù bia mộ ghi năm sinh của Mahalia là 1912, bà chào đời năm 1911. Ngay trong năm bà qua đời, Mahalia được vinh danh với Giải Grammy Thành tựu Suốt đời. Bên cạnh đó, bà được chọn vào Sảnh Vinh danh Nhạc Phúc âm của Hiệp hội Nhạc Phúc âm trong năm 1978. Nhiều người xem Mahalia Jackson là ca sĩ nhạc phúc âm vĩ đại nhất trong lịch sử, và là một trong những giọng hát hay nhất thế kỷ 20. Người bạn thân của Mahalia, Mục sư Martin Luther King, từng nói, “một ngàn năm mới có được một giọng hát như Mahalia.” Ngoài việc cống hiến tài năng âm nhạc của mình cho thế giới, Mahalia còn ra sức bảo trợ cho một tài năng âm nhạc khác, Aretha Franklin, bà cũng là bạn thân của Mục sư C. L. Franklin, thân phụ của Aretha, và là khách thường xuyên của gia đình này. Mahalia có những người bạn tốt như Dorothy Norwood, và Albertina Walker (hiện đang là “Nữ hoàng Nhạc Phúc âm”). Bà là người khám phá tài năng trẻ Della Reese. Bà từng tham dự buổi khai mạc Old Town School of Folk Music ở Chicago vào tháng 12 năm 1957.^[13]

[sửa] Các Giải thưởng

[sửa] Giải Grammy

Giải Grammy trao cho Mahalia Jackson [14][15]
Năm	Thể loại	Ca khúc	Dòng nhạc	Nhà Sản xuất	Kết quả
1976	Trình bày Nhạc Phúc âm Soul hay nhất	"How I Got Over"	Nhạc Phúc âm	Columbia	Đoạt giải
1972	Giải Grammy Thành tựu Trọn đời[16]				Đoạt giải
1969	Trình bày Nhạc Phúc âm Soul hay nhất	"Guide Me, O Thou Great Jehovah"	Nhạc Phúc âm	Columbia	Đề cử
1963	Thu âm Nhạc Phúc âm hoặc Nhạc Tôn giáo hay nhất, Nhạc cụ	"Make A Joyful Noise Unto The Lord"	Nhạc Phúc âm	Columbia	Đề cử
1962	Thu âm Nhạc Phúc âm hoặc Nhạc Tôn giáo hay nhất	"Great Songs Of Love And Faith"	Nhạc Phúc âm	Columbia	Đoạt giải
1961	Thu âm Nhạc Phúc âm hoặc Nhạc Tôn giáo hay nhất	"Everytime I Feel the Spirit"	Nhạc Phúc âm	Columbia	Winner

[sửa] Grammy Hall of Fame

Sau khi chết, Mahalia Jackson được chọn vào Sảnh Vinh danh Grammy. Năm 1973, một giải Grammy đặc biệt được trao cho bà nhằm tôn vinh những ca khúc thu âm có tuổi đời ít nhất là hai mươi năm, "chất lượng cao hoặc có ý nghĩa lịch sử". ^[17]

Grammy Award Hall of Fame Award
Năm ghi âm	Ca khúc	Dòng nhạc	Nhà Sản xuất	Năm Tuyển chọn
1948	"Move On Up A Little Higher"[18]	Nhạc Phúc âm (Single)	Apollo	1998

[sửa] Vinh danh

Mahalia Jackson Honors
Năm	Thể loại	Vinh danh	Kết quả	Ghi chú
1998	Bưu điện Hoa Kỳ	Tem 32¢[19]	Vinh danh	Phát hành 15 tháng 7, 1998
1997	Sảnh Vinh danh Nhạc Rock and Roll		Được chọn	"Early Influence"
1988	Ngôi sao Đại lộ Vinh danh Hollywood		6840 Hollywood Blvd.
1978	Sảnh Vinh danh Nhạc Phúc âm		Được chọn

[sửa] Những ca khúc nổi tiếng

• Trouble of the World
• Silent Night (Đêm Yên lặng hoặc Đêm Thánh Vô cùng)
• Go Tell It On The Mountain
• Amazing Grace (Ân điển Diệu kỳ)
• Take My Hand, Precious Lord
• Remember Me
• Joshua Fought The Battle Of Jericho
• Holding My Saviours Hands (Nắm tay Cứu Chúa)
• Roll Jordan, Roll (Chảy đi, sông Jordan)
• The Upper Room (Tiệc Ly)
• We Shall Overcome (Chúng ta sẽ chiến thắng - bài hát được yêu thích trong Phong trào Dân quyền tại Hoa Kỳ trong thập niên 1960)
• I'm On My Way To Canaan (Về Miền Đất Hứa)

[sửa] Chú thích

[sửa] Xem thêm

• Nhạc Phúc âm

[sửa] Đọc thêm

• Tony Heilbut, The Gospel Sound: Good News and Bad Times, Limelight Editions, 1997, ISBN 0-87910-034-6.
• Horace Clarence Boyer, How Sweet the Sound: The Golden Age of Gospel, Elliott and Clark, 1995, ISBN 0-252-06877-7.
• Laurraine Goreau, Just Mahalia, Baby, Waco, TX: World Books, 1975.
• Jesse Jackson, Make a Joyful Noise Unto the Lord! : The Life of Mahalia Jackson, Queen of Gospel Singers, T.Y. Crowell, 1974.
• Mahalia Jackson, Movin On Up Hawthorn Books, 1966.
• Hettie Jones, Big Star Fallin' Mama : Five Women in Black Music, Viking Press, 1974.
• Jules Schwerin, Got to Tell It : Mahalia Jackson, Queen of Gospel, Oxford Univ. Press, 1992, ISBN 0195071441.
• Bob Darden, People Get Ready : A New History of Black Gospel Music, New York: Continuum, 2004. ISBN 0826414362
• Jean Gay Cornell, Mahalia Jackson: Queen of Gospel Song, Champaign, Ill., Garrard Pub. Co., 1974. ISBN 0811645819 oh god

[sửa] Liên kết ngoài

• Mahalia Jackson - Precious Lord Take My Hand - YouTube
• MAHALIA JACKSON Live late 1960's We shall overcome - YouTube
• Mahalia Jackson - Amazing Grace (Ân điển Diệu kỳ) - YouTube
• Mahalia Jackson - Silent Night (Đêm Thánh Vô cùng) - YouTube
• Biography at FemBio – Notable Women International
• Mahalia Jackson at Find-A-Grave