Lũy Thầy
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Lũy Nhật Lệ (còn có tên khác là lũy Thầy và lũy Đồng Hới) là một công trình lũy quân sự tại khu vực ngày nay là Đồng Hới, Quảng Bình. Lũy này được Đào Duy Từ theo lệnh chúa Nguyễn Phúc Nguyên chỉ huy xây dựng nhằm mục đích bảo vệ Đằng Trong khỏi các cuộc tấn công của chúa Trịnh Đằng Ngoài.
[sửa] Lịch sử
Năm 1627, chúa Nguyễn Phúc Nguyên đã gặp và trọng dụng Đào Duy Từ, một người học rộng tài cao quê Thanh Hóa. Nguyễn Phúc Nguyên gọi Đào Duy Từ là thầy để tỏ lòng kính trọng. Năm Canh Ngọ 1630, ông chủ xướng việc thiết kế và chỉ đạo xây dựng hai công trình phòng thủ quan trọng là Lũy Trường Dục ở huyện Phong Lộc, tỉnh Quảng Bình (1630) và Lũy Thầy từ cửa sông Nhật Lệ đến núi Đâu Mâu (Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình).
Do biết Đào Duy Từ là một người văn võ song toàn, chúa Nguyễn liền giao cho ông đứng ra lo việc thiết kế và xây thành lũy tại khu vực ngày nay là Đồng Hới để bảo vệ chúa Nguyễn Đàng Trong trước các cuộc tấn công củ chúa Trịnh Đàng Ngoài. Lũy Nhật Lệ và tài năng quân sự của Đào Duy Từ đã đóng quan trọng trong việc bảo vệ chúa Nguyễn giữ vững cơ đồ của mình tại Đằng Trong trong suốt gần 50 năm giao tranh ác liệt với chúa Trịnh từ năm 1627-1672.
Lũy Thầy được người dân Đàng Trong gọi hệ thống thành lũy phía Nam sông Gianh là Lũy Thầy để tỏ lòng tôn kính Đào Duy Từ như bậc thầy của chúa, của vua. Hệ thống này gồm bốn tòa lũy, trong đó hai lũy Nhật Lệ và Trường Dục được xây trong giai đoạn 1630-1631 dưới sự chỉ huy của Đào Duy Từ, còn hai lũy kia do học trò của ông là tướng Nguyễn Hữu Dật thực hiện (1634, 1661).
Sau này, vua Thiệu Trị của nhà Nguyễn đi qua hệ thống Lũy Thầy hùng vĩ này đã xúc động trước công trình thành lũy này và đã ban cho lũy này tên mới "Định Bắc trường thành" để nhớ ơn tổ tiên đã giữ vững cõi Nam.
Nay có thể nhìn thấy lũy Thầy từ đường Quách Xuân Kỳ và phía Tây phường Phú Hải, đoạn đê này giờ có tên đường là Trương Định, thành phố Đồng Hới.
