Chiến dịch Saturn

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bài hoặc đoạn này cần được wiki hóa theo các quy cách định dạng và văn phong Wikipedia. Xin hãy giúp phát triển bài này bằng cách liên kết trong đến các mục từ thích hợp khác.

Thông tin trong bài (hay đoạn) này không thể kiểm chứng được do không được chú giải từ bất kỳ nguồn tham khảo nào. Xin bạn hãy cải thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn uy tín. Nếu bài được dịch từ Wikipedia ngôn ngữ khác thì hãy chuyển nguồn tham khảo từ phiên bản đó cho bài này. Nếu không, những câu hay đoạn văn không có chú giải nguồn gốc có thể bị thay thế hoặc xóa đi bất cứ lúc nào.

Bài này chưa được xếp vào thể loại nào cả. Đề nghị những người viết bài hoặc những người hiểu biết về phân loại hãy xếp bài này vào các thể loại phù hợp, rồi bỏ chú thích này đi. Có thể tham khảo trợ giúp nếu thấy cần thiết.

Chiến dịch Saturn (Thổ tinh)

Thành công của chiến dịch Uranus (Thiên vương tinh), được bắt đầu vào 19 tháng 12 1942, đã dẫn đến việc Hồng quân bao vây 300,000 quân của tập đoàn quân số 6 Đức và tập đoàn thiết giáp số 4 của tướng Friedrich Paulus trong Stalingrad. Để khai thác chiến thắng này, bộ tham mưu Liên Xô đã lập kế hoạch cho một chiến dịch mùa đông gồm những cuộc tấn công liên tiếp với tham vọng cao có tên là chiến dịch Saturn (Thổ tinh).

Chiến dịch Saturn là một chiến dịch của Hồng quân trên mặt trận phía Đông trong WW2. Chiến dịch này dẫn đến những trận chiến ở miền Bắc Caucasus và vùng lòng chảo sông Donets của Liên Xô từ tháng 12 năm 1942 đến tháng 2 năm 1943. 16 tháng 12, quân Liên Xô mở một cuộc tấn công thứ 2, chiến dịch Saturn, nhằm đánh xuyên qua tập đoàn quân phát xít bên sông Don và lấy lại Rostov. Nếu thành công, cuộc tấn công này sẽ khiến phần còn lại của nhóm tập đoàn quân Đức ở phía Nam, 1 phần 3 tổng số quân Đức ở Liên Xô, mắc kẹt tại vùng Caucasus.

Người Đức đã lập nên một “phòng tuyến di động” trong đó những đơn vị nhỏ sẽ chiếm giữ những thị trấn cho tới khi nào quân thiết giáp hỗ trợ có thể đến. Quân Liên Xô đã không đến gần được Rostov, nhưng họ đã bắt thống chế Von Manstein phải rút nhóm tập đoàn quân A từ vùng Caucasus ra và củng cố lại phòng tuyến cách thành phố 250 km.

[sửa] Giai đoạn 1 của chiến dịch Thổ tinh: Chiến dịch tiểu Thổ tinh: tháng 12 năm 1942

Các lực lượng Liên Xô củng cố những vị trí của họ quanh Stalingrad và cuộc chiến ác liệt để thu nhỏ “cái túi” bắt đầu. Mùa đông khắc nghiệt của nước Nga bắt đầu thể hiện toàn bộ những tác động của nó. Dòng Volga đóng băng giúp quân Liên Xô có thể tiếp viện cho những lực lượng của họ trong thành phố một cách dễ dàng hơn. Lính Đức bị mắc kẹt nhanh chóng sử dụng hết nhiên liệu sưởi ấm và thuốc men, hàng ngàn lính bắt đầu chết vì cóng, vì thiếu ăn và vì bệnh tật.

Giai đoạn 1: Trong tháng 12, tướng Erich von Manstein mở một cuộc tấn công từ phía Nam có tên là chiến dịch Wintergewitter (Bão tố mùa đông) nhằm giải cứu các tập đoàn quân mắc kẹt nhưng bị Liên Xô ngăn chặn thành công. Dù vậy, một nỗ lực của Liên Xô nhằm cô lập nhóm tập đoàn quân A ở vùng Caucasus đã nhanh chóng phải sửa lại. Trong khi tập đoàn vệ binh số 2 của tướng Rodion Malinovsky chặn đường tiến của quân Đức đến Stalingrad, kế hoạch sửa đổi có tên là chiến dịch Tiểu Thổ tinh đã bắt đầu vào 16 tháng 12.

Chiến dịch này gồm một cuộc tấn công gọng kìm nhằm cô lập các lực lượng phát xít đang đến cứu viện Stalingrad. Tập đoàn vệ binh số 1 của tướng Fyodor Isidorovich Kuznetsov và tập đoàn vệ binh số 3 của tướng Dmitri Danilovich Lelyushenko tấn công từ phía Bắc, bao vây 130,000 lính của tập đoàn quân Italia số 8 tại sông Don và tiến đến Millerovo (thị trấn cách Rostov 195 km về phía Đông Bắc). Von Manstein đã điều sư đoàn thiết giáp số 6 đến trợ giúp lính Italia. Trong số 130,000 quân bị bao vây, chỉ có 45,000 sống sót để gia nhập quân thiết giáp ở Chertkovo (cách Rostov 243 km về phía đông bắc) vào 17 tháng 1 1943.

Ở phía Nam, việc tiến quân của tập đoàn quân số 28 của tướng Gerasimenko đe dọa bao vây tập đoàn thiết giáp Đức số 1. Tập đoàn quân số 51 của tướng Trufanov đã tấn công trực tiếp quân cứu viện của Đức. Bằng một cuộc đột kích liều lĩnh, đến 24 tháng 12 năm 1942, những chiếc xe tăng của sư đoàn xe tăng số 24 Liên Xô đã tiếp cận được Tatskinskaya, căn cứ không quân gần Stalingrad nhất, không quân Đức tiếp viện cho quân lính bị bao vây từ nơi này. Xe tăng Liên Xô đi xuyên qua những trận bão tuyết tiến vào sân bay và ở trong đó hàng giờ, phá hủy những chiếc máy bay vận tải của Đức một cách nhàn nhã.

Tập đoàn quân số 6 Đức giờ không còn hị vọng được tiếp viện nữa. Tuy nhiên lính Đức trong Stalingrad đã không được biết việc này và tiếp tục tin tưởng rằng quân tiếp viện đang trên đường đến nơi. Một vài sĩ quan đề nghị Paulus không làm theo các mệnh lệnh yêu cầu cầm cự của Hitler và cố gắng nhanh chóng phá vây. Paulus từ chối bởi ông ta rất ghét việc bất tuân thượng lệnh. Vả lại, trong khi một cuộc phá vây là khả thi trong vài tuần đầu, thì tại thời điểm này, tập đoàn quân số 6 lại thiếu nhiên liệu cần thiết. Nếu phá vây, người Đức sẽ đối mặt với những khó khăn lớn khi phải vượt qua các phòng tuyến Liên Xô trên những đôi chân của mình trong điều kiện mùa đông khắc nghiệt.

Với việc quân tiếp viện bị đe dọa bao vây, Manstein không còn lựa chọn nào khác ngoài việc rút lui về Kotelnikovo (cách Stalingrad 190 km về phía Tây Nam, cách Rostov 262 km về phía Đông Bắc) vào 29 tháng 12, phó mặc quân Đức ở Stalingrad cho số phận định đoạt. (trong 300,000 quân bị vây có 90,000 sống sót và bị bắt làm tù binh và chỉ 5000 lính sống để trở về Đức.) Quy mô có hạn của những cuộc tấn công của Liên Xô cho phép Hitler có thời gian để rút nhóm tập đoàn quân A của tướng Ewald von Kleist ra khỏi vùng Caucasus, qua sông Đông về Rostov.

[sửa] Giai đoạn 2 của chiến dịch Thổ tinh: tháng 1 1943

Giao đoạn 2 của chiến dịch mở màn vào 13 tháng 1 năm 1943 với một cuộc tấn công của 4 tập đoàn quân thuộc phương diện quân Voronezh của tướng Golikov. Cuộc tấn công này đã bao vây và tiêu diệt tập đoàn quân số 2 Hungary gần thị trấn Svoboda bên sông Don. Một cuộc tấn công khác của Liên Xô vào tập đoàn quân số 2 Đức ở xa hơn về phía Bắc đe dọa bao vây tập đoàn quân này. Mặc dù tập đoàn quân số 2 Đức đã cố gắng thoát được nhưng họ phải rút lui và đến 5 tháng 2 lính của phương diện quân (ngang với một nhóm tập đoàn quân) Voronezh đã đang tiến tới Kursk và Kharkov.

[sửa] Giai đoạn 3 của chiến dịch Thổ tinh: tháng 2 1943

Với việc các tập đoàn quân của Đức đang rút lui trong hỗn loạn trên khắp miền Nam Ukraine, giai đoạn 3 là 1 chiến dịch đầy tham vọng trong đó phương diện quân Voronezh sẽ tiến đến sông Dniepr và bao vây tập đoàn quân số 2 Đức còn các phương diện quân phía Nam và Tây Nam sẽ lấy lại Voroshilovgrad và hướng xuống phía Nam tới biển Azov để bao vây nhóm tập đoàn quân A của Kleist và nhóm tập đoàn quân sông Don của Manstein.

Những chiến dịch này khởi đầu rất tốt. Kursk được lấy lại vào 8 tháng 2 năm 1943, Kharkov vào 16 tháng 2 và Rostov đã bị Đức bỏ lại vào 18 tháng 2. Một khoảng cách đã bị tạo ra giữa nhóm tập đoàn quân A – giờ đang chen chúc ở tại một đầu cầu nhỏ đối diện bán đảo Kerch – và nhóm tập đoàn quân sông Don. Tập đoàn vệ binh số 1 của Fyodor Isidorovich Kuznetsov đe dọa tạo ra một khoảng trống giữa nhóm tập đoàn quân sông Don và nhóm tập đoàn quân Trung tâm của Gunther von Kluge bằng cách tiến qua Dnepropetrovsk. Hơn thế nữa, việc quân Đức ở Stalingrad đầu hàng vào 2 tháng 2 1943 đã cho phép phương diện quân sông Đông của Konstantin Rokossovky có thể tự do thực hiện những chiến dịch mới.

Một kế hoạch đầy tham vọng được lập nên để tiếp bước thành công tại Kursk với một cuộc tấn công vào nhóm tập đoàn quân Trung tâm tại “chỗ phình” ở Orel trước khi đột phá hướng về Bryansk. Tuy nhiên lần này bộ tham mưu Liên Xô đã đòi hỏi quá nhiều ở những binh lính mỏi mệt của họ. Những khó khăn hậu cần trong việc sắp xếp lại các tập đoàn quân trong 650 km ở phía Tây Stalingrad đã trì hoãn việc tấn công cho tới 25 tháng 2 năm 1943. Hàng phòng thủ vẫn bám chặt của Đức cho thấy Liên Xô chỉ giành được những thắng lợi thứ yếu ở Kursk và không đạt được gì ở Orel.

Trong lúc này, để cứu phía Nam, bộ tư lệnh Quân đội Đức đã quyết định bỏ chỗ phình Rzhev gần Moscow để quân Đức có thể thực hiện thành công 1 cuộc phản công tại phía Đông Ukraine. Cuộc phản công của Manstein, được tăng cường bởi một sư đoàn thiết giáp đặc biệt của SS với những chiếc xe tăng Tiger, mở màn vào 20 tháng 2 năm 1943 và đến tuần thứ 3 của tháng 3, khi mùa tuyết tan vừa tới, đã đẩy lùi quân Liên Xô từ Poltava tới Kharkov. Lúc này có một chỗ phình được tạo ra ở Kursk mà sau đó đã dẫn đến trận Kursk nổi tiếng vào tháng 7 năm 1943.