Biçin

From Wikipedia

Biçin, (Maymun) küçük ya da orta ködünlü, ındazında uzun kuyruklu, çoğunluğu ağaçlarda ve dönence böklerinde yaşayan tınlıg. Yeni Yirtünçü biçinleri ve Eski Yirtünçü biçinleri olmak üzere iki ögüre ayrılırlar.Altun Biçin Orangutan, Şempanze, Goril ve Gibon’lar bilimözlüglerince özlügsü biçin ya da salt özlügsü (İngilizce: ape) olarak adlandırılırlar ve biçin törkömuna içik edilmezler. Bununla birlikte özlügsüler bodun arasında biçin olarak adlandırılmaya sürek edilirler.^[1] Gibon dışında özlügsülerin tamamı kuyruksuz ve biçinlere nazaran iri ködünlüdür. Eski Yirtünçü biçinlerinde özlüglerdeki gibi 32 diş vardır. Yeni Yirtünçü biçinlerinde ise 36 diş vardır.

[edit] Biçinlerin Tirigledikleri yerler

Biçinler Asya’da Afrika’da Kuzey ve Güney Amerika’da ve Avrupa’da yaşarlar.Avrupa'da yalnız İspanya’da Cebelitarık kuduglarında bulunurlar. Bunların Afrika'dan geldikleri sanılmaktadır. İki ögürde incelenirler: Asya ve Afrika'daki Eski Yirtünçü biçinleri ve Orta ve Güney Amerika'daki Yeni Yirtünçü biçinleri. Yeni Yirtünçü biçinlerine, Güney Amerika'nın sulak böklerinde bol kokustanır. Bu biçinler kuyruklarını, sarılma, kavrama, sallanma, tırmanma ve yiyecek toplamada üçüncü bir el gibi kullanırlar. Düşen kençlerini kurtarmada ve bir ağaçtan diğerine geçme de kuyruklarından yararlanırlar. Bunun için bir ağacı elleriyle kavrarken diğerini de ayakları ve kuyruğuyla kavrayarak bir köprüg kurarlar. Kençlerde buradan koşarak geçerler. Ağaç ködünlerine kolayca tırmanır ve ileri sıçrayabilirler.Bazı türlerin kuyruk uzunluğu boylarından artandır. İki beyin yarı küresinden biri kuyruğu ötekisi de diğer ködün oçraklarını yönetir.

Eski Yirtünçü biçinleri yüngül ve küçük bedenlidir. Beyinleri daha büyük ve karmaşık olduğundan Yeni Yirtünçü biçinlerinden üstündür. Çok az kuyrukları vardır. Kuyruklarının sarılma ve kavrama özellikleri yoktur. Kuyrukları dengelerini sağlamada, duruş durumunda ve öyle ki bildirimde devinç oynar. Biçinin kuyruğunu tutuşu, duruşu, onun sosyal ve hissi durumunu belirtir. Biçinlerin ayak, taban ve yüzlerinin dışında etizleri tüylüdür. Kaba etleri kılsız olanlar da vardır. Kılsız yerleri kızılımsı veya çakır öngtedir. Büyüklükleri çok değişiktir. Boyları 12-13 cm olan makilerle ısının yancığına veya bir bardağa teçlikle sığabilen küçük marmosetten 300 kilogram ağırlığı olan gorile tegi adruk birçok türü vardır. Koku alma duyuları çok algın olmasına karamastan, görme ve işitme duyuları güçlüdür. Çoğunlukla gündüz devingendirler. Barça otçul imiglidir. Ağaç kolungası, yaprak, çiçek, abın ve tüsler başlıca yiyecekleridir.

Bunun yanında böcek, kuş yumurtası, es ve kerek sürüngen yiyenleri de vardır. Çoğu ögürler halinde deneyimli bir erkeğin başadlığında yaşar. Birkaç dişi ve kençlerden belgür gelen tek erkekli ögürler de vardır.İçlig devreleri türlerde adruktur. Doğu Brezilya'da yaşayan kuyruğu ak tegerekli kuisiti (veya eşgiti biçincik)’in evenlig ödüşü 3,5 aydır. Dişiler ındazında bir kenç tugururlar.Kençlerin büyümesi oldukça yavaştır.Dişiler kençlerini kögüslerinde veya sırtlarında taşır. Aşırı derecede sevgi gösterirler. Adalan karşısında erkek sürüyü kürce savunur. Biçinlerin etizleri tırmanmaya, sıçramaya, el ve ayakları da kavramaya uygundur. El ve ayaklar beş erneklidir Baş ernek diğer erneklerin karşısına geldiğinden, özdekleri sıkmaç bolup tençlikçe kavrarlar. Kanca tırnaklı birkaç türün dışında çoğunun el ernekleri yassı tırnaklıdır. Colobes ve Atales gibi türlerde baş ernek bulunmaz. Yiyeceklerini ağızlarına götürmek için ellerini kullanırlar. Ellerini kullanmakta çok beceriklidirler. Bir kısmı küçük yiyeceklerin belgürlerini çıkarmak için baş ve suk erneklerini tençlikçe kullanırlar.

Biçinler oldukça kuştarlı sökülerdir. Yüksekte bulunan bir yiyeceğe ulaşmak için birkaç keseği üst üste koymayı bilig edebilirler. Bununla beraber özlüglere tapıg edebilecek derecede eğitilememektedirler. Biçinler, küçükken, amrançık, külegeş, biligli ve körgülü olurlar. Yöne yaşları arttıkça ügesleri esizleşir küregüleşir. Kerek bazısı özlüglere saldırır. Gençken biligli olduklarından bu devrede eğitilebilir. Yaşlandıkça geçimsizlikleri artar ve biligleri azalır. Biçinlerde biligden çok yansılama içgüdüsü gelişmiştir. Kulak imigleri bulunmaz. Özlüglere etiz odacıklarında 46 soyaktaran bulunmasına karamastan biçin türlerinde adruklar görülür. Rhesus biçininde 42 soyaktaran , goril ve şempanzelerde 48 soyaktaran vardır.Bazı tür biçinlerde tirig ödüşü 45 yıldır.