Ngatu
Mei he Wikipedia
Mataʻitohi maheiʻOku ngāueʻaki e ngatu ki he teuteu falé 'i he ʻotu motu Polinisiá. ʻOku ngaohi ʻa e ngatú mei he kili 'o e fuʻu hiapó. Ko ia ʻoku ui ai he taimi ʻe niʻihi ko e vala-kiliʻi-ʻakau.
ʻOku ngāueʻaki ʻe he kakai Tongá ʻa e ngatú ki he teuteu fale ʻi honau ngaahi ʻapi pea pehē foki ki he ngaahi kātoanga ʻo fakaʻaonga ki he teunga tauʻolunga, faliki, holoʻaki ki he meʻafakaʻeiki pe putu, meʻaʻofa ki he mali pea mo kafuʻaki.
ʻOku ngāueʻaki foki ʻa e ngaahi fakatātā tukufakaholo mo makehe ki he kupesi. ʻOku nau vali ʻaki e ngatu ʻa e koka. Ko e kokaʻanga (ngaohi ʻo e ngatu) ʻoku faʻa fai pē ia ʻe he kakai fefine ʻo nau haʻohaʻo ha fuʻu papa. ʻOku faʻa hokohoko ʻa e fanga kiʻi ngatu iiki ke hoko ko e ngatu lahi.
Ko e anga hono teuteu ʻo e kokaʻanga, ʻoku tatala e kili ʻo e tutu (hiapo) ʻo fohi e kili ki tuʻa pea fakavai; ʻosi pea taʻaki e ike ʻi ha tutua. 'Oku faʻa teuteuʻi pe ʻa e ngatu ke fakaʻilongaʻi e feituʻu takitaha.
