Itrijum
From Wikipedia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol,atomski broj | Itrijum, Y, 39 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | prelaznih metala | ||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IIIB, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 4472 kg/m3, bez podataka | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnosiva Image:Itrijum.jpg |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 88,90585 u | ||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 180 (212) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 162 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bez podataka | ||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Kr]4d15s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 8, 18, 9, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broj | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | slabo bazni | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | heksagonalna | ||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 1799 K (1526 °C) |
||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 3609 K (3336 °C) |
||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 19,88×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 363 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 11,4 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 5,31 Pa (1799 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 3300 m/s (293,15 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,22 (Pauling) 1,11 (Alred)</ |
||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 300 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 1,66×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 17,2 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 600 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1180 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 1980 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| IV energija jonizacije | 5847 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| V energija jonizacije | 7430 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| VI energija jonizacije | 8970 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| VII energija jonizacije | 11190 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| VIII energija jonizacije | 12450 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| IX energija jonizacije | 14110 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| X energija jonizacije | 18400 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
| tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona |
|||||||||||||||||||||||||||||||
Itrijum (Y, latinski ytrium) - je metal IIIB grupe
Ima 32 izotopa čije se atomske mase nalaze između 80-99. Postojan je samo jedan - izotop 89, koji predstavlja 100% prirodnog sastava tog elementa.
Zastupljen je u zemljinoj kori u količini od 30 ppm (eng. parts per million) u obliku minerala ksenotimita.
Otkriven je 1794 godine od strane J. Gadolina u Finskoj.
To je jedan od četri elemenata koji su dobili imena po švedskim gradovima.
Gradi hidride, okside, fluoride i hidrokside. Hidridi itrijuma se koriste kao vrlo jaka redukciona sretstva.
Biološki značaj - pretpostavlja se da izaziva rak.
U čistom obliku itrijum je srebrnosiv metal. Na njegovoj površini se stvara postojan sloj oksida, kao i kod aluminijuma. Njegove hemijske osobine podsećaju na magnezijum. Lako se pali ali ne sam od sebe. Sa vodom reaguje veoma sporo gradeći hidroksid. U čistom obliku se koristi kao jedan od elemenata u proizvodnji televizijskih ekrana. Lampe od legure itrijuma sa Volframom se koriste u rendgenografiji.
