Cantu a tenore
Dae Wikipedia, s'entziclopedia lìbera.
Su cantu a tenore, chi est unu cantu polifònicu, est s'espressione musicale prus antiga de sa Sardigna e est sa proa de s'esistèntzia in s'ìsula de sa pràtica polifònica, giai dae èpocas antigas. A segunda de sas zonas leat su nùmene de cussertu (in Mamujada e in sa Baronia arta), cuncordu (in Santulussurzu, Fonne, in sa Barbàgia de Ollollai, in Golòtzana e Orane), cuntratu (galu in Fonne e Sèneghe), cuntzertu (in Abasanta).
Sos cantadores sunt bator: su Bassu, sa Contra, sa Mesu Boghe, sa Boghe. Sunt postos a inghìriu rapresentende, gasi, sa forma architetònica prus importante de tzivilidade de sa Sardigna: su nuraghe.
Duas de sas boghes, su Bassu e sa Contra, sunt guturales e sunt sas chi dant a su cantu a tenore particularidade e peculiaridade.
Su Bassu cun unu sonu grae e profundu mantenet sa matessi tonalidade de sa boghe solista. Sa Contra est una cuinta subra de su Bassu e at unu sonu prus liniare, metàllicu e prus pagu vibradu. Contra e Bassu paris, faghent su sonu onomatopèicu "Bim Bam Boo" e non mudant mai nota in antis de su tzinnu de sa boghe solista.
Sa Mesu Boghe chi irrichit su cantu cun virtuosismos de sa boghe, mutidos "giradas", si aunit a sas duas boghes guturales faghende in paris unu acumpangiamentu armònicu pro sa boghe solista, chi ghiat su tenore intonende e cadenzende su cantu belle totu in manera sillàbica.
Est diftzile meda a istabilire sas origìnes de su cantu a tenore chi, a parrère de unos cantos, diat devere tennère prus de 4000 annos.
Su cantu a tenore diat parrère ligadu a sa bida pastorale, a sa solitùdine de su pastore in su sartu cun su bestiàmene e cun sa natura matessi. Sunt sos animales e sa natura chi ant ispiradu sas boghes. Diat podère essère chi sa Contra siat nàschida dae s'istrochidura de sa berbeghe, su Bassu dae sa de sa baca e sa Mesu Boghe dae sa de su Bentu.