برېښنايي ټېکنالوژي
د Wikipedia لخوا
د خبرتيايي ټكنالوجۍ پېژندنه بېلابېلو پوهانو په بېلابېلو ټكيو كې كړې ده. خو د يو ټوليز او جامع تعريف لپاره يې څو بېلګې وړاندې كوم:
•پخوا به مو ليكونه، پيغامونه، خبرتياوې (معلومات) د جارچيانو، قاصدانو، كوترو او پوستې له لارې استول راستول. خو، نن د كمپيوټري شبكې (لكه انټرنېت) او مخابراتي مزيو او كېبلونو له لارې ستاسې ليكونه د نړۍ په هر ګوټ كې په څو ثانيو كې بل كمپيوټر ته استول كيږي، دغه راز استونه برېښليك (برېښناليك) يا electronic mail يا په لنډيز سره Email بلل كيږي.
•پخوا به مو بل ځاى له چا سره هممهالې خبرې اترې نشوې كولې. خو نن خپلې نظريې، افكار او خبرتياوې په عين وخت كې له خپل كمپيوټره په يو ډېر ليرې پراته ځاى كې له بل كمپيوټر سره د انټرنېټ له لارې شريكولاى شئ. داسې، چې تاسې خپلې خبرې پر خپل كمپيوټر ليكئ او مخامخ لوري يې په همغه وخت كې هلته لولي، بيا هغوى ليكي او تاسې يې دلته لولئ. دې ته برېښبنډار (chatting) وايي.
•پخوا به مو د يوې موضوع، مثلا د افغانستان د تاريخ په اړه معلومات غوښتل، ډېر كتابونه او كتابتونونه پسې لټول؛ خو د خپلې اړتيا وړ مواد نه موندل يا به مو له ډېر كړاو وروسته تر لاسه كړل. او يا به د رخصتۍ ورځ وه، كتابتونونه به بند وو، نه مو شواى كولى خپله څېړنه او تحقيق وكړئ. خو نن كمپيوټر روښانوئ، انټرنېټ ته ورځئ او وېبځيونه لټوئ، هغه كتابتون ته ورځئ، چې له انټرنېټ سره تړلى وي او د خپلې اړتيا وړ مواد په ډېره لږه موده كې ترې لاسته راوړئ. دغه چار وېبپلټنه (web searching) يا وېبلټونه (web browsing) بولي.
پخوا به مو اسعار بل ځاى ته د چا په لاس استول، خو نن د بانكونو تر منځ پيسو راكړه وركړه او لېږد رالېږد د كمپيوټرونو د شبكو، انټرنېټ او مخابراتي مزيو له لارې په ډېره اسانۍ كيږي. دغه عمل برېښلېږد (electronic transfer) بلل كيږي.
پخوا به مو خپل سوداګريز توكي پخپله او د نورو هغه به خپله راوړل. خو نن د سوداګريزو مالونو پېرل، پېرودل او لېږد رالېږد د كمپيوټرونو او انټرنېټ د اسانتياوو په مرسته كوئ. دې ته برېښسوداګري (electronic business) وايي.
پخوا به په جرګو، غونډو او ناستو كې د ګډون لپاره سلګونه او زرګونه كيلو متره مزل كاوه. خو نن په يوه غونډه كې د بېلابېلا بېلو ښارونو او هېوادونو وګړي له مزله پرته برخه اخلي. د كمپيوټر، كمپيوټري شبكې او ګڼوالو (digital) كامرو له لارې پېښه له انټرنېټ سره تړل كيږي او بيا د برېښنايي سيګنلونو له لارې ټولو ګډونوالو ته ور رسيږي. دغه چار ته ويډيويي غونډه (video conferencing) وايي.
خبرتيايي ټكنالوجي همدا ده. د خبرتياوو همدغه لېږد رالېږد خبرتيايي ټكنالوجي بلل كيږي او د كمپيوټرونو، كمپيوټري شبكو، انټرنېټ، مخابراتي مزيو (كېبلونو) او نورو اړوندو وسيلو له لارې د خبرتياوو دغې اسانې، ساده او لږ بيې استونې او ګډونې ته خبرتيايي ټكنالوجي وايي.
