Wartości
Z Wikipedii
Wartości to przedmioty i przekonania o nienormatywnym charakterze, determinujące względnie podobne przeżycia psychiczne i działania jednostek. W rozumieniu kulturowym wartości to powszechnie pożądane w społeczeństwie przedmioty o symbolicznym charakterze oraz powszechnie akceptowane sądy egzystencjonalno-normatywne (orientacje wartościujące).
System wartości to zespół wartości uporządkowany według stopnia ważności. Powiązania między wartościami nie są wyłącznie liniowe. Do ujawnienia hierarchii wartości dochodzi najczęściej w sytuacji konfliktowej, gdy konieczny jest wybór i rezygnacja z danych wartości.
Spis treści |
Wartością może być dowolny przedmiot, idea lub instytucja któremu jednostka przypisuje ważną rolę w życiu, a dążenie do jego osiągnięcia traktowane jest jako konieczność ze względu na zaspokajanie potrzeb jednostki. Zewnętrznym przejawem wartości jest obserwowalne zachowanie.
Wartości pełnią rolę kryteriów wyboru dążeń ogólnospołecznych, są standardem integracji jednostki ze społeczeństwem, różnicują społeczną sferę osobowości ludzkiej.
Wartości to cechy stanowiące o nieprzeciętnych walorach kogoś lub czegoś.
[edytuj] Ujęcie Schellera
Według Maxa Schelera wartości są obiektywne i normatywne (zobowiązują moralnie). Scheler przeciwstawia się subiektywnemu pojmowaniu wartości i wprowadza rozróżnienie pomiędzy wartościami i ethosem. Ethos to sfera wartości tworzona i uznawana przez tego oto konkretnego człowieka (lub grupę ludzi, pewną kulturę) - jest subiektywna i może być diametralnie różna od sfery obiektywnej.
Wartości są między sobą we wzajemnych relacjach i tworzą hierarchię. Najniższe są wartości
- hedonistyczne (przyjemne -nieprzyjemne).
Kolejne szczeble hierarchii tworzą kolejno wartości
- utylitarne (użyteczne - nieużyteczne),
- witalne (związane z życiem),
- duchowe (prawda - fałsz; piękno - brzydota).
Najwyższym szczeblem hierarchii są wartości
- religijne (skoncentrowane wokół pojęcia świętości).
Moralność polega na wybieraniu zgodnym z przedstawioną hierarchią wartości.
Im wartość jest wyższa tym bardziej jest trwała, mniej zależna od organizmu, daje głębsze zadowolenie i jest łatwiej dzielona z innymi ludźmi.
[edytuj] Ujęcie Jonathana H. Turnera
System symboli w postaci abstrakcyjnych pojęć moralnych określających, dobro zło co stosowne, a co niestosowne, co słuszne a co niesłuszne. Wartości odnoszą się do wszystkiego nawet do najbardziej zróżnicowanych sytuacji ponieważ są abstrakcyjne i ogólne.
[edytuj] Typy wartości
- wartości autoteliczne – autonomiczne, naczelne, centralne, zajmujące najważniejsze miejsce w hierarchii wartości, realizacja tych wartości jest dobrem samym w sobie
- wartości instrumentalne – podrzędne, o niższym znaczeniu, są elementem pomocniczym w osiąganiu wartości najwyższych (autotelicznych) mają one charakter wykonawczy, służą w wykonywaniu celów wyższych.
- wartości uznawane - mają genezę społeczną, są związane z przekonaniami określającymi ich obiektywne znaczenie w otoczeniu społecznym
- wartości odczuwane - wywodzą się z indywidualnych skłonności człowieka i są związane z emocjami, odczuwaniem ich atrakcyjności)
- wartości zinternalizowane – rzeczywiście uznawane, są to , poprzez które jednostka określa siebie samą, są to jej wartości
- wartości deklarowane
[edytuj] Rodzaje wartości
- wartości allocentryczne - ulokowane na zewnątrz Ja
- wartości socjocentryczne (bezpieczeństwo narodowe , ochrona środowiska)
- wartości interpersonalne (bezpieczeństwo rodziny, lojalność)
- wartości egocentryczne - związane z dobrem Ja
- wartości intelektualne (ciekawość, mądrość, prawda)
- wartości etyczne (dobro, wiara, pobożność)
- wartości emocjonalne (empatia, miłość)
- wartości estetyczne (piękno, sztuka)
- wartości prestiżowe (status społeczny, autorytet)
- wartości perfekcjonistyczne (kreatywność, ambicje)
- wartości zachowawcze (zdrowie, życie)
- wartości konsumpcyjne
- wartości hedonistyczne (radość życia, ryzyko)
- wartości materialne (dobrobyt materialny, stabilizacja finansowa)
Badaniem wartości zajmuje się aksjologia.
[edytuj] Wartości grupowe
Wartości grupowe, to wartości, które pojawiają się w grupie sytuacyjnie i wprawiają ją w działanie.
