Saga rodu Wölsungów
Z Wikipedii
Saga rodu Wölsungów (isl. Völsunga saga) to zapisana w języku islandzkim w późnym XIII wieku historia opowiadająca o losach rodu bohaterów począwszy od założyciela Wölsunga, poprzez Sygmunda aż po losy Sygurda i Brunhildy oraz zniszczenie Burgundów. Historia ta jest w dużym stopniu oparta na epickiej poezji tamtych czasów.
Akcja poematu Pieśń o Nibelungach zapisanego w języku średniowysokoniemieckim jest bardzo podobna do tej sagi. Występujący w niej bohater Zygfryd (Siegfried) to niemiecki odpowiednik skandynawskiego Sigurda.
Spis treści |
[edytuj] Streszczenie losów Wölsungów
[edytuj] Wölsung
Wölsung był wnukiem Odyna. Został urodzony przez matkę po sześciu latach ciąży. Jego pierworodnym potomstwem były bliźnięta Sygny i Sygmund. Sygny wyszła za mąż za Syggeira, króla Götaland. W trakcie ceremonii ślubnej pojawił się Odyn, który wbił miecz w pień znajdującej się na miejscu wesela jabłoni, ogłaszając, że jest on własnością tego, kto zdoła go stamtąd wyciągnąć. Dokonał tego Sygmund. Chęcią posiadania tego doskonałego miecza o imieniu Gram zapałał Syggeir. Zaproponował on Sigmundowi odkupienia miecza. Jednak ten odmówił.
Wkrótce potem Syggeir zaprosił całą rodzinę Wölsunga na ucztę. W trakcie uczty zabił głowę rodu, a wszystkich jego synów, łącznie z Sygmundem, uwięził. Co wieczór do więzienia wpuszczany był wilkołak, który ich po jednym zjadał. Gdy został już tylko Sygmund, Sygny wysmarowała jego twarz miodem. Zajęty smakowaniem miodu wilkołak włożył język do ust Sygmunda, który skorzystał z okazji i go odgryzł, a następnie zabił potwora.
[edytuj] Sygmund
Sygmund następnie ukrywał się przez lata w lasach Götaland, utrzymując stale kontakt ze swą siostrą Signy, która w końcu urodziła mu syna – Synfjötli. Gdy ten dorósł, spotkał się z ojcem w puszczy i dołączył do niego. Razem wędrowali i przy okazji jednej z przygód spadła na nich klątwa, dzięki której zmienili się w wilkołaki. W końcu udało im się wywrzeć zemstę za zabicie Wölsunga.
W późniejszym czasie Sygmund ożenił się z Hjördís. Po pewnym okresie pokoju kraj Sygmunda został zaatakowany przez króla Lyngwiego. W czasie bitwy Sygmund zmierzył się z pewnym starcem (Odynem). Starzec ten rozbił miecz Sygmunda na drzazgi. Sam zaś Sygmund zginął z ran zadanych z rąk reszty wrogów. Umierając tylko ogłosił, że miecz zostanie złożony przez jego syna zrodzonego z Hjördís. Synem tym był Sygurd.
[edytuj] Sygurd
Hjördís po śmierci Sygmunda wychodzi za mąż za Alfa, zaś Sygurd zostaje odesłany na wychowanie do kowala Regina. Ten namawia go do zdobycia rumaka, w wyniku czego Sygurd dostaje od Odyna konia o imieniu Grani – potomka Sleipnira. Następnie Regin opowiada Sygurdowi historię swojej rodziny, w której Azowie zabili jego brata Otra, a następnie, aby wykupić się, dali jego ojcu Hreidmarowi złoto zrabowane karłowi Andwari. Jednak karzeł przeklął je, w wyniku czego Hreidmara spotkała śmierć z ręki syna – Fafnira.
Sygurd godzi się zabić Fafnira, który tymczasem przemienił się w smoka. Razem z Reginem przywracają do życia miecz Gram, dzięki któremu można przeciąć kowadło. Uzbrojony w miecz Sygurd wykopuje dół na ścieżce Fafnira i, za radą Odyna, zabija go ciosem od dołu. Sygurd zostaje cały, z wyjątkiem małego miejsca na ramieniu, oblany krwią smoka, która daje mu odporność na ciosy broni.
Regin prosi Sygurda o serce smoka. Jednak przypadkiem Sygurdowi udaje się skosztować serca, dzięki czemu zyskuje dar rozumienia mowy ptaków. Dowiaduje się od nich, że Regin szykuje na niego zasadzkę i zamierza go zabić. Sygurd zabija Regina i zjada serce smoka, co daje mu zdolność prorokowania.
Sygurd w trakcie swojej dalszej wędrówki budzi ze snu zaczarowaną walkirię Brunhildę, w której się zakochuje, ale która przepowiada jego zagładę oraz ślub z inną kobietą. Następnie Sygurd udaje się na burgundzki dwór króla Gjukiego. Żona Gjukiego Grimhilda zaczarowuje Sygurda tak, że ten zapomina o Brunhildzie i żeni się z jej córką Gudrun.
Po pewnym czasie Brunhilda przybywa na burgundzki dwór. Jeden z synów Gjukiego – Gunnar – chce ją pojąć za żonę. Ta jednak stawia warunek, że wyjdzie tylko za tego, kto przejdzie pod stworzonym przez nią płomiennym łukiem. Dokonuje tego Sygurd, zaczarowany tak, by wyglądał jak Gunnar.
Po pewnym czasie Brunhilda dowiaduje się o wszystkich oszustwach. Przestaje się odzywać do kogokolwiek i szykuje zemstę. Gunnar wysyła do niej Sygurda, który zostaje przez nią oskarżony o branie udziału w fałszerstwie. Tymczasem Gunnar wraz ze swoim bratem Högnim szykują inny spisek i zaczarowują swojego trzeciego brata Gutthorma. Ten, będąc w szale, ściera się z zaspanym Sygurdem w jego łożu, w wyniku czego obaj giną. Jednocześnie Brunhilda uśmierca trzyletniego syna swojego ukochanego. Od tego momentu Brunhilda pragnie tylko swojej śmierci. Gdy zostaje podpalony stos kremacyjny dla Gutthorma, Sygurda i jego trzyletniego syna, rzuca się w ogień.
Saga Wölsungów podaje jeszcze, że Sygurd miał z Brunhildą córkę Aslaug, która później wyszła za mąż za króla Ragnara Lodbroka.
[edytuj] Odniesienia do sagi rodu Wölsungów
Oczywiste są powiązania Pieśni o Nibelungach z sagą. Pewne elementy opowieści o rodzie Wölsungów były wykorzystane przez Tolkiena w Hobbicie (historia przeklętego złotego pierścienia oraz złota karłów) oraz w historii Túrina Turambara z Silmarillionu (szczególnie dotyczy to śmierci Glaurunga), jednak różne podobne wątki pojawiają także w wielu europejskich mitach i legendach:
- Wyciągnięcie przez Sygmunda miecza z pnia podobne jest do wyciągnięcia przez króla Artura jego miecza ze skały.
- Historia Sygurda zjadającego serce smoka jest podobna do historii Fionna mac Cumhail zjadającego łososia mądrości.
- Odporność Sigurda oraz jego słabe miejsce odpowiadają właściwościom greckiego herosa Achillesa.
Oprócz tego norweska rodzina królewska wywodziła swoje pochodzenie od Sygurda i zarazem całego rodu Wölsungów. Także w związku z tym, że smoki były uważane w średniowieczu za symbol szatana, często w kościołach katolickich Skandynawii przedstawiano obrazy Sygurda zabijającego Fafnira.
[edytuj] Saga rodu Wölsungów w Polsce
Nie ma polskiego przekładu; mamy tylko swobodne adaptacje fragmentów zamieszczone w następujących książkach:
- Gelles Ragache; Francis Phillipps – Smoki. Mity i legendy. (rdz. Zygfryd: Złamany miecz, Fafnir strażnik czarodziejskiego pierścienia), Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1992.
- Mity i legendy Europy. (rdz. Zygfryd pogromca smoków), Wyd. Brimax Oświatowy, Łódż, Polska 1991.
[edytuj] Zobacz też
- Edda poetycka
- Edda prozaiczna
- Heimskringla
- mitologia nordycka,
- literatura islandzka,
- literatura szwedzkojęzyczna,
- literatura norweska
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Fornaldarsögur Norðurlanda oraz Saga Volsungół w języku staronordyjskim na stronie norweskiego «Kulturformidlingen norrøne tekster og kvad». (norw.)
- O Sadze Volsungów na stronie Uniwersytetu Berkeley (ang.)
