Mitologia bałtyjska

Z Wikipedii

Zespół wierzeń i mitów Bałtów zaliczany do systemu politeistycznych religii etnicznych. Blisko spokrewniony z mitologią słowiańską; różnice polegały głównie na tym, że bóstwa nie występowały pod postacią ludzką i częściej były płci żeńskiej.

Szczególne znaczenie miały dla Bałtów bóstwa nieba, ciał niebieskich (zwłaszcza Słońca i Księżyca tworzących boską parę), ziemi i urodzaju. Wierzono w różne demony zaś Łotysze w ponad 70 dobrych i złych duchów zwanych Matkami. W wierzeniach litewskich duszami zmarłych opiekował się bóg Sovi(j), a w łotewskich Velu mate ("matka dusz").

Nie znano świątyń; za miejsce kultu służyły święte gaje, dąbrowy, źródła i kamienie. Powszechny był kult świętych drzew, w które to miały przenikaċ duszę zmarłych i ognia mającego właściwości oczyszczające. Składano ofiary ze zwierząt i płodów rolnych i czasem z jeńców wojennych.

Obchodzono święta o charakterze agrarnym, zwłaszcza na jesień związane z składaniem darów dla zmarłych.

[edytuj] Zobacz też

Bóstwa bałtyjskie

[edytuj] Literatura w języku polskim

a) specjalistyczna:

G. Białyński - Studia z dziejów plemion pruskich i jacwińskich, Olsztyn 1999.
Aleksander Brückner - Starożytna Litwa. Ludy i bogi. Szkice historyczne i mitologiczne, Pojezierze 1985.
Arthur Cottereu - Słownik mitów świata, Wyd. „Książnica” 1996.
Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, Toruń 2004, ISBN 83-231-1744-6
Algirdas J. Greimas - O Bogach i ludziach, studia mitologii litewskiej, Wyd. Marek Derewecki 2007.
Aleksander Kamiński - Jaćwież, Łódź 1953.
Andrzej M. Kempiński - Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Iskry 2001.
Andrzej M. Kempiński - Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, SAWW 1993.
Łucja Okulicz-Kozaryn - Życie codzienne Prusów i Jaćwięgów., PIW, Warszawa 1983.
Łucja Okulicz-Kozaryn - Dzieje Prusów, Wrocław 1997.
Jerzy Suchocki - Mitologia bałtyjska, seria: „Mitologie świata”, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1991.
"Ludy Bałtyckie. Pierwotna wiara i kulty",[w:] Aleksander Brückner, Mitologia słowiańska i polska, Warszawa 1985.

b) popularna:

Wojciech Giełżyński - Jaćwięgi są wśród nas, Iskry, Warszawa 2001.
"Królowa węży" [w:] Oskar Miłosz, Legendy i podania litewskie, Olsztyn 1985.
Legendy i przypowieści romantycznej Wysoczyzny Elbląskiej (rdz. Tolmicko: trzy córy Hoggos, kozioł, marchewka i...po ptakach, Elbląg: od Hommuli do Kumieli, bitwa w Leśnym Oczku, oj Kumielo, Kumpelko), Sztutowo 1995.
"Narzeczona z morskiego miasta", [w:] Baśnie narodów republik nadbałtyckich. Baśnie narodów ZSRR, Warszawa 1987.
"O pięknej Egle i królu jezior – Żaltysie", [w:] Legendy i podania Polskie, pod red. M. Orłoń, J. Tyszkiewicz, Warszawa 1986.
Jan Skorupski - Synowie drzew. Powieść o Jaćwingach na podstawie zapisków rycerza krzyżackiego, WAM, Kraków 2006.