Magiczne oko
Z Wikipedii
Magiczne oko - próżniowa lampa elektronowa, której zadaniem jest sygnalizowanie poziomu napięcia. Stosowane były jako wskaźniki wysterowania w radioodbiornikach i wzmacniaczach oraz wskaźniki równowagi w mostkach pomiarowych.
Podstawą jej konstrukcji jest ekran pokryty luminoforem, świecący podczas bombardowania go elektronami emitowanymi z katody. Pomiędzy katodą a ekranem jest umieszczona jedna lub kilka elektrod sterujacących kształtem wiązki elektronów. Zazwyczaj lampa typu oczko magiczne posiadała dodatkową lampę sterującą - typowo triodę zintegrowaną w jednej bańce i wewnętrznie połączoną z elektrodą(elektrodami) sterującą (oczkiem bez zintegrowanej lampy sterującej była np. amerykańska lampa 6AF6). Taką konstrukcją posiada zarówno należące do najstarszych oczko AM1 jak i nowoczesne konstrukcje jak EM84. Istniały też oczka tak skonstruowane, aby triodę sterującą dało się wykorzystać jako wzmacniacz - taką lampą była lampa AM2.
Wykorzystanie zintegrowanej triody jako wzmacniacz generowało sporo problemów. Rozwiązaniem było użycie pentody jako lampy sterującej. W takiej sytuacji elektroda sterująca oczkiem podpięta jest do siatki drugiej pentody sterującej, a wyjście wzmacniacza jest normalnie - z anody. Takie rozdzielenie obwodu sterującego i wyjściowego polepszało efekty pracy lampy, zarówno jako wskaźnika i jako wzmacniacza. Zostało to też podkreślone odpowiednią nazwą lamp - np. EFM1.
Pierwsze lampy typu oczko magiczne pojawiły się w czerwcu 1935 (model 6E5 firmy RCA). Początkowo posiadały one na górnym końcu bańki stożkowy ekran. Ekran miał kształt pierścienia, na którym widoczne były segmenty ciemniejsze, lub jaśniejsze o wymiarze i kształcie zależnym od napięcia doprowadzonego do elektrody sterującej lampy. Zmieniając to napięcie sterowało się rozwarciem ciemnego wycinka. Niektóre rozwiązania oczek magicznych miały dwa różne wskazania dla sygnałów o różnych poziomach, różnej czułości każde.
Typowym przykładem jest np. lampa EM4 spotykana często w polskich radioodbiornikach z lat 50. Kolejny etap to ekran widoczny z boku lampy, mający kształt półkokręgu. Widoczny trójkątny wycinek ciemniejszy lub jaśniejszy o kącie rozwarcia zależnym od napięcia sterującego doprowadzonego do lampy. Typowy przykład to lampa EM80. Oczka tego typu pojawiły się mniej więcej w połowie lat 50. W radioodbiornikach przenośnych (lampowych, ale zasilanych z baterii) stosowano opracowane na początku lat 50. miniaturowe lampy typu DM70 z oczkiem w kształcie wykrzyknika (w Polsce wykorzystywano je w odbiornikach "Szarotka").
Najnowszym typem była lampa z luminoforem napylonym na szklanej bańce lampy. Ekran świecił dwoma paskami, odleglość pomiędzy nimi była zależna od napięcia doprowadzonego do lampy (np. lampa EM84) lub jednym paskiem, którego wysokość była zależna od napięcia sterującego (np. lampa EM800). Kolor poświaty tych modeli lamp był nieco inny (bliższy niebieskozielonemu), niż w poprzednich modelach. Lampy tego rodzaju pojawiły się na przełomie lat 50. i 60.
Ponadto powstały jeszcze inne formy oczek magicznych. Nie były one aż tak popularne jak te opisane wyżej. Pod koniec ery odbiorników lampowych pojawiły się oczka magiczne o podwójnych ekranach, przeznaczone do wskazywania wysterowania wzmacniaczy stereofonicznych (EMM801). Inne typy posiadały jeden segment do wskazywania poziomu sygnału, a drugi, mniejszy - do sygnalizacji obecności "sygnału pilota" 38 kHz występującego podczas emisji stereo (EMM803).
Obecnie lampy typu "magiczne oko" stosowane bywają rzadko, niemal wyłącznie w sprzęcie dla amatorów elektronicznych antyków i osiągają ceny kilkudziesięciu dolarów za sztukę. Bywają z tego powodu zastępowane tańszymi substytutami - wyświetlaczami na diodach LED symulującymi wygląd wyświetlaczy lampowych.
