Kami (mitologia japońska)

Z Wikipedii

Kami (神) – to japońskie pojęcie boga, bóstwa, ducha. Stanowi ono centralne pojęcie w shintō, rodzimej religii mieszkańców Archipelagu Japońskiego.

Etymologia słowa kami nie jest sprawą do końca wyjaśnioną; najczęściej przyjmuje się że znaczy ono tyle co „nadrzędny”, „wyższy”. Kami jest wspólną nazwą dla wszystkich rzeczy, które posiadają ponadprzeciętną moc (tama), nadprzyrodzone właściwości (porównaj: mana), przez co budzą grozę i podziw, a tym samym godne są czci.

Kami odznaczają się dwoistą naturą, cielesną i duchową:

• z postacią cielesną (shintai = boskie ciało) mamy do czynienia, gdy kami stanowi jakiś konkretny obiekt materialny. Może nim być praktycznie każda rzecz (niżej sporządzona lista jest tylko próbą ich klasyfikacji z podaniem najbardziej typowych przykładów):
  • przedmioty naturalne (np. słońce, księżyc; morza, strumienie, wodospady; szczyty górskie, kamienie, uroczyska)
  • zjawiska natury (np. burza, wiatr, deszcz)
  • rośliny (np. drzewa, korzenie, gałęzie)
  • zwierzęta (np. lis, niedźwiedź, owad)
  • wytwory człowieka: (np. lustro, miecz)
  • konkretne osoby (szczególnie osoby zmarłe, zwłaszcza bohaterowie i protoplasci rodów; a do 1945 r. - także osoba żyjącego cesarza)
  • nadludzkie właściwości, czy nadzwyczajne umiejętności (np. niezwykłe czyny, szczególnie wybitne talenty)
• duchowa postać kami to matama = święty duch – czyli zamieszkujące w takich obiektach duchy lub atrybuty z tymi obiektami związane (uzyskane przez styczność z nimi lub do nich podobieństwo); także dusze zmarłych.

„Święte duchy” mogą opuszczać swoje „boskie ciała” - mogą się przemieszczać, gromadzić, a nawet przebywać w wielu miejscach naraz. Mogą się wcielać w dowolne przedmioty (lub być do nich wcielane za pomocą specjalnych praktyk), w ludzi, zwierzęta, rośliny, w cokolwiek; jeśli mają po temu powody, mogą również zamieszkiwać w domostwach ludzkich. Obiekty przez duchy zamieszkane stają się ich substytutami, przez co symbolicznie kami reprezentują. Najwłaściwszym miejscem dla takich przedmiotów są sintoistyczne chramy, świątynie zwane miya lub jinja – bo powinny one być dobrze ukryte przed ludzkimi oczyma, a dostęp do nich mogą mieć jedynie kapłani, kannushi (zaklinacze bogów) oraz miko (kapłanki-szamanki), którzy odprawiając modły i inne obrzędy kultowe bezpośrednio z kami się kontaktują. Dzięki temu są w stanie poznać zamiary kami, a ich wolę przekazywać zwykłym ludziom.

Kami posiadają dwa odmienne oblicza: porywcze (aramitama) i łagodne (nigimitama). Mogą być dla ludzi zarówno groźne, wrogie, jak i przychylne, dobrotliwe. Groźną naturę kami można utrzymać w spokoju poprzez składanie im ofiar, przestrzeganie świąt, ablucję; można zaś ją przeciw sobie zwrócić różnymi wykroczeniami. Istotą wiary w kami jest również to, że nie są one bynajmniej uważane za wszechmocne, ani wszechwiedzące – jedynie w porównaniu z człowiekiem dysponują większymi możliwościami.

Duchy mogą być przywoływane i przenoszone do konkretnych obiektów (np. amuletów), które stają się w ten sposób obiektami sakralnymi.

W Kojiki liczbę kami określa się jako yaoyorozu no kami, tj. 800 razy po 10 000, czyli 8 milionów; nie jest to jednak jakaś konkretna ich liczba – określenie to ma jedynie wyrażać pogląd, że na niebie i ziemi jest ich aż tyle, że jest to ilość trudna do pojęcia. Podział kami na duchy ziemskie i niebiańskie nie odgrywa w shinto większej roli.

Kami noszą swoje jednostkowe imiona, których znaczenie odnosi się zazwyczaj do przypisywanych im cech. Główne kami, wspólne dla całego shinto, to ci bogowie, którzy stworzyli ziemię i dali początek Japończykom. Nie brak jednak kami lokalnych, a nawet indywidualnych.

Kami patronują różnym sprawom:

• potrzebom, namiętnościom, umiejętnościom i dolegliwościom
• okolicom, które zamieszkują
• poszczególnym dniom, miesiącom, świętom
• grupom społecznym: klasom, zawodom, które sobie je wybrały za patronów; rodom, rodzinom, z których się wywodzą.