Jidyszyzm

Z Wikipedii

Jidyszyzm – wyraz, zwrot lub konstrukcja składniowa zapożyczona z języka jidysz, używana w mowie potocznej.

Przykłady jidyszyzmów:

bachor [jid. bocher, hebr. bachur - chłopak] – niegrzeczne dziecko; również dziecko pozamałżeńskie
bajgiel (bajgla) (בייגל) – rodzaj pieczywa – obecnie popularny w dawnej Galicji
bajzel – bałagan
belfer – nauczyciel (pejoratywnie)
blichtr - coś co na pozór wygląda dobrze, ale jest jednak złe
chałat (כאַלאַט) – pierwotnie rodzaj tradycyjnego ubrania żydowskiego; w jęz. polskim ubranie kiepskiej jakości
ciuchy – ubrania
cymes (צימעס) – oryginalnie rodzaj słodkiej potrawy; w jęz. polskim ogólna nazwa szczególnego przysmaku
ferajna
ganc (גאַנץ) – całkiem (z niemieckiego - ganz); też np. ganz egal - wszystko jedno
geszeft – interes
glanc (niem. glanz - błysk)
goj (גוי) – nie-Żyd
handełes – żydowski handlarz uliczny
harmider (האַרמידער) – hałas, zgiełk, zamieszanie
kapcan – golec, gołysz
kapota
kitel – pierwotnie rodzaj tradycyjnego ubrania żydowskiego – obecnie fartuch
koszerny (כּשר) – zgodny z zasadami koszerności
mamele (מאַמעלע) – mamusia
mamona - duża ilość pieniędzy, fortuna,
machlojka (מחלוקת) - przekręt
maca (מצה) – rodzaj pieczywa, produkowanego bez drożdży i spożywanego głównie w Paschę
mecyje - coś nadzwyczajnego, frykas, specjały, też w wyrażeniu: wielkie mi mecyje
menele - rzeczy, drobiazgi
myszygine (meszuge) (משוגע) – wariat, szaleniec
mytka - plotkara; (wulg.) szmata
pinda - (z hebrajskiego) wulgarnie o dziewczynie
plajta (פּליטה) – bankructwo
puryc – w rozumieniu żydowskim dziedzic, panisko; w gwarze przestępczej doświadczony i zuchwały złodziej (za przypisami R. Stillera do zbioru opowiadań S. Wiecheckiego "Skarby w spodniach")
rejwach, rajwach – hałas
siksa (שיקסע) – oryg. młoda nieżydowska dziewczyna lub w znaczeniu pejoratywnym młoda żydówka nieprzestrzegająca prawa religijnego; w jęz. polskim: młoda dziewczyna, gówniara, podlotek w różnych zabarwieniach znaczeniowych od żartobliwego po wulgarny w zależności od regionu
szajgec (שייגעץ) – oryg. młody nie-żydowski chłopiec lub w znaczeniu pejoratywnym młody żydowski chłopiec nie przestrzegający prawa religijnego
stalunek (obstalunek) – zestaw narzędzi, czynności przygotowacze, również zamówienie czegos np. "obstalowalem sobie nowe buty"
szac (szacowny) - piękny
szmonces – pierwotnie uśmiech; określenie dowcipu (żydowskiego) opartego na grze słów, np. „docenci nie są do pracy, ale do centów” (do zarabiania pieniędzy)
szmal - pieniądze
sztetl (שטעטל) – dosł. miasteczko; w jęz. polskim miasteczko zamieszkane w większości przez Żydów
ślamazara (שלימזל) – pechowiec; w jęz. polskim także nieudacznik
trefny (טרייפֿן) – w kulturze żydowskiej: niekoszerny; podejrzany, pochodzący z nielegalnego źródła