H-fosfoniany
Z Wikipedii
H-Fosfoniany - organiczne lub nieorganiczne związki chemiczne, estry (rzadziej sole) kwasu fosfonowego.
Charakteryzują się posiadaniem ugrupowania O=P-H. Występują w równowadze tautomerycznej z formą fosforynową (ugrupowanie P-OH). Diestry H-fosfonianowe w warunkach zasadowych łatwo ulegają hydrolizie do monoestrów lub transestryfikacji do innych diestrów, natomiast w środowisku neutralnym i kwaśnym są stosunkowo trwałe. Ponadto w łagodnych warunkach (temperatura pokojowa, rozcieńczone roztwory w neutralnych rozpuszczalnikach, niewielkie nadmiary reagentów) mogą być ilościowo przekształcone w inne pochodne, np. fosforany, tiofosforany, selenofosforany, boranofosforany i in.
H-Fosfoniany istnieją w dwóch formach tautomerycznych. Forma główna (>99%) to forma H-fosfonianowa. Siłą napędową takiego położenia równowagi fosforyn - H-fosfonian jest wysoka energia ugrupowania fosforylowego P=O.
Wiązanie P-H można łatwo obserwować za pomocą 31P NMR (charakterystyczna stała sprzężenia 1JPH rzędu 600 - 800 Hz). Forma fosforynowa jest zazwyczaj poniżej granicy detekcji NMR. O jej istnieniu świadczą jednak reakcje możliwe jedynie dla formy posiadającej wolną parę elektronową na atomie fosforu, np. reakcja z halogenami:
Transestryfikacja H-fosfonianu difenylowego z następczą hydrolizą jest jedną z metod otrzymywania H-fosfonianów nukleozydów:
H-fosfoniany nukleozydów są substratami w metodzie H-fosfonianowej syntezy oligonukleotydów.
[edytuj] Zobacz też
- fosfoniany (C-fosfoniany)
- amidofosforyny
[edytuj] Literatura
J. Stawiński, A. Kraszewski. "How to get the most out of two phosphorus chemistries. Studies on H-phosphonates", Acc.Chem.Res. 35 (11):952-960, 2002. DOI:10.1021/ar010049p